Diễn đàn văn hóa

"Đám cưới chuột" nằm trong số những tranh hàng đầu của làng tranh dân gian tranh Đông Hồ, xuất hiện ở cụm tranh đầu tiên cùng tranh gà lợn, vinh hoa-phú quý, đánh ghen- hứng dừa, nhân nghĩa - tri lễ… Nhưng nó có phải chỉ là một bức tranh châm biếm, đả kích hay không?

Người Việt Nam hầu như ai cũng biết, cũng thuộc (ít nhất là dăm ba câu) trong "Truyện Kiều" - tác phẩm nổi tiếng của Đại thi hào Nguyễn Du. Đến nay đã có hơn 2.000 thư mục nghiên cứu về tác phẩm bất hủ này.

Chúng ta đang sống trong thời khắc đầu tiên của năm Canh Tý 2020, theo hệ âm lịch. Và thực tế, trong tâm thức của người Việt, vòng quay của một năm mới cũng chỉ thật sự bắt đầu sau phút giao thừa, với ngày Tết Nguyên đán cổ truyền.

Hồ Hoàn Kiếm trên bản đồ 1890 có diện tích 13 ha, đến năm 1969 chỉ còn 10,7 ha, và không thay đổi cho đến nay. Nhưng trước đó nữa, Hồ Gươm rộng hơn nhiều và có thể chính là đoạn sót lại của nhánh sông cổ chảy từ Hồ Trúc Bạch.

Thành ngữ Việt Nam có câu "Đói giỗ cha, no ba ngày Tết". Tết đến, dù gia cảnh có nghèo khó đến đâu, người ta cũng cố vay mượn, xoay xở để có đủ ăn trong ba ngày đầu năm, sao cho "già được bát canh, trẻ có manh áo mới". Bữa ăn ngày Tết rất được chú trọng, thường có nhiều món, đủ chất hơn và sang hơn bữa ăn ngày thường, vì vậy mà người xưa thường gọi là "ăn Tết".

Có nhiều bằng chứng cho thấy, cây trà có nguồn gốc từ Việt Nam và nhờ đó, người Việt biết đến trà sớm hơn nhiều so với các nước. Từ núi cao xuống đồng bằng, từ thành thị đến thôn quê, dù ở đâu, trong hoàn cảnh nào, người Việt đều yêu thích và có cách uống trà, thưởng trà phù hợp với điều kiện của mình.

PGS-TS Nguyễn Thị Thu Phương (Giám đốc Trung tâm Phát triển công nghiệp văn hóa thuộc Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia), là người tham gia trực tiếp vào quá trình xây dựng hồ sơ trình UNESCO công nhận Hà Nội là “Thành phố sáng tạo”.

Có một người Hà Nội gốc gần 40 năm qua miệt mài với những công trình nghiên cứu, dịch thuật về Thăng Long – Hà Nội, rộng ra là văn hóa Việt Nam. Đó chính là PGS-TS-NGƯT Nguyễn Thừa Hỷ, tác giả “Thăng Long - Hà Nội trong mắt một người Hà Nội”.

Là hội viên thứ 3000 của nhóm Đình Làng Việt, tôi cũng được anh “Trưởng thôn” Nguyễn Đức Bình động viên may bộ áo dài nam để vận (mặc) vào ngày Tết Việt, cuối năm Đinh Dậu (2017), được tổ chức tài đình làng So, xã Cộng Hòa, huyện Quốc Oai, Hà Nội, để nghênh đón xuân mới. Tôi hoan hỉ nhận lời.

Mấy bữa nay bàn về “tháng Chạp”, có nhiều vị cho biết ở miền Bắc còn gọi tháng này là “tháng củ mật”. Cứ tưởng đây là tên một loại củ gì đặc biệt, té ra không phải, mà đó là chữ Nho, nghĩa là “canh phòng cẩn mật”.