Tìm kiếm

• 
  Chữ và nghĩa: Bà Tú liệu có khen chồng?

  Năm hết Tết đến, nhà thơ Tú Xương cao hứng viết câu đối Tết, dán lên cột nhà, vểnh râu hỏi vợ: "Hỏi mẹ mày rằng dốt hay hay?".

  25/10/2025 07:13 0
• 
  Chữ và nghĩa: Củi một cành khô lạc mấy dòng

  Có giai thoại, trong bài "Trưa Hè", Nguyễn Bính viết: "Thương con lại nhớ lời chồng/ Lấy thân làm bức thành đồng cho con", nhưng khi đưa xuống nhà in, chẳng rõ mắt mũi kèm nhèm thế nào mà công nhân in xếp sai chữ thành "Lấy thân làm bức thành đồng che con".

  15/10/2025 21:35 0
• 
  Chữ và nghĩa: Cớ chi ngồi nhẫn tàn canh?

  Nhẫn nghĩa là gì? Từ điển từ Việt cổ (NXB Văn hóa Thông tin, 2001) của Nguyễn Ngọc San, Đinh Văn Thiện chỉ ghi nhận, giải thích: "Tới khi, tới lúc".

  05/10/2025 06:50 0
• 
  Chữ và nghĩa: Cái ngữ để đong lường

  Trí khôn, phép ứng xử, đối nhân xử thế… của người Việt Nam có thể tìm thấy ở ca dao, tục ngữ, thành ngữ... Tuy nhiên, có những câu nay đọc lại ta không dễ dàng hiểu rõ nghĩa. Chẳng hạn câu "Lấy đồng tiền làm lào". Vậy lào là gì? Giải thích ra làm sao?

  24/09/2025 18:07 0
• 
  Chữ và nghĩa: To gan, lớn mật

  Cũng như câu thành ngữ "Ngọa tân thường đảm" ("Nằm gai nếm mật"), mật trong "To gan lớn mật" không chỉ là cái mật/ túi mật trong buồng gan, mà theo nghĩa bóng thì chỉ ai đó gan dạ, không e dè sợ sệt, dám làm việc gì có khác người.

  21/09/2025 15:14 0
• 
  Chữ và nghĩa: "Đắp tai cài trốc"

  Trong tiếng Việt, tùy theo ngữ cảnh, trốc/đầu có nhiều tầng nghĩa. Nếu hiểu đầu như "Đại từ điển tiếng Việt" (1999): "Phần trên cùng có chứa não của cơ thể người, cơ thể một số động vật hoặc phần trước nhất của cơ thể động vật" - thì một khi nói đến từ trái nghĩa của nó, ta thường nghĩ đến chân.

  10/09/2025 21:07 0
• 
  Chữ và nghĩa: Làm lửa

  Từ năm 1895, ông Huình Tịnh Paulus Của có ghi nhận "tiếng mới" thuở ấy vừa du nhập vào lời ăn tiếng nói: "Làm lửa" - nay chẳng hề thấy ai sử dụng, tự nó đã đào thải, cụm từ này được giải thích: "Lãnh việc chụm lửa dưới tàu khói".

  07/09/2025 07:48 0
• 
  Chữ và nghĩa: Đa dạng khái niệm sắc màu

  Con trâu có lông màu đen, đích thị gọi "trâu đen". Đố ai dám cãi. Tương tự, con ngựa lông đen gọi "ngựa đen", đúng quá chứ gì? Không, phải gọi là "ngựa ô". Vậy mèo đen cũng gọi "mèo ô"? Không, gọi "mèo mun".

  27/08/2025 17:05 0
• 
  Chữ và nghĩa: "50 sắc thái" của… ăn

  Tôi còn nhớ, thời niên thiếu sinh hoạt cộng đồng có bài ca "chế" vui vui: "Giờ ăn đến rồi, giờ ăn đến rồi/ Mời anh xơi, mời anh xơi/ Giơ chén lên cho cao này, giơ chén lên cho cao này, ta cùng ăn, ta cùng ăn".

  20/08/2025 20:32 0
• 
  Chữ và nghĩa: "Phản" và "phảng"

  "Ngửa lưng cho thế gian nhờ/ Chẳng thương thì chớ lại ngờ bất trung", là đố về chữ gì? Rõ ràng đó là chữ "phản", phản thùng, phản phé, phản phúc, phản nghịch… Vậy, "phản ngựa" thì sao?

  13/08/2025 19:27 0
• 
  Chữ và nghĩa: Ai về nhắn với nậu nguồn

  "Ai về nhắn với nậu nguồn/ Mít non gửi xuống, cá chuồn gửi lên"...

  10/08/2025 21:45 0
• 
  Chữ và nghĩa: "Phảng đâu, cù nèo đó"

  Ở Nam bộ, nói đến cái phảng phát cỏ thì không thể bỏ qua cái cù nèo. "Phảng đâu, cù nèo đó" - thành ngữ. Khi sử dụng phảng, dù không phải khòm lưng, nhưng muốn chém cỏ sát tận gốc thì nhờ cái cù nèo.

  30/07/2025 18:34 0
• 
  Chữ và nghĩa: Chin miềng đi thè thẹ

  Không riêng gì tiếng Việt, bất kỳ ngôn ngữ nào cũng có phương ngữ. Chính điều này góp phần làm phong phú, đa dạng cho lời ăn tiếng nói của đất nước đó. Tiếng Việt mình, tôi nghĩ, có từ địa phương đa diện, đa sắc, thậm chí có thể cùng vùng miền nhưng chưa chắc người ta đã hiểu vốn từ đó.

  27/07/2025 21:21 0
• 
  Chữ và nghĩa: Thú vị thay tiếng Việt

  Bài thơ "Thú vị thay tiếng Việt" của nhà thơ Bùi Đức Tú (Hội Nhà văn TP.HCM) được nhiều người ồ lên thích thú, chỉ vì anh đã liệt kê ra nhiều cặp từ để rồi hỏi: Tại sao lại không có tên gọi của cặp từ trái nghĩa? Thí dụ: "Có con ốc trai/ Tìm chẳng ra ốc gái".

  16/07/2025 20:00 0
• 
  Chữ và nghĩa: Đố mẹo… nói lái

  Một trong những thú chơi chữ của người Việt Nam là nói lái. "Nói bằng cách giao hoán âm đầu, vần và thanh điệu của 2 âm tiết trong một tổ hợp để tạo nên nghĩa khác hẳn với nghĩa ban đầu của tổ hợp: Cách nói "đầu tiên" nghĩa "tiền đâu" là lối nói lái trong tiếng Việt" - "Đại từ điển tiếng Việt" (1999) giải thích.

  13/07/2025 19:46 0
• Xem thêm  ›