Suốt nhiều năm qua, kể từ đầu thập niên 1990, có rất nhiều hội thảo kêu gọi hành động chấn hưng cải lương. Thế nhưng càng họp bàn, đời sống của cải lương ngày càng sa sút - khi chính các nghệ sỹ cải lương không thể sống với nghề theo trọn vẹn ý nghĩa của nó.

• Vở cải lương 'nàng Xê-Đa': Mới mẻ và sang trọng

Trong các khâu sáng tạo của sân khấu, khán giả thường quan tâm nhiều đến diễn viên và đạo diễn, còn biên kịch thì lặng thầm hơn. Trong nghệ thuật cải lương, vị trí biên kịch được gọi là soạn giả hoặc thầy tuồng - linh hồn của vở diễn.

Vở cải lương Nàng Xê-đa (kịch bản chèo: Lưu Quang Thuận - Lưu Quang Vũ, chuyển thể cải lương: Thể Hà Vân) từng đốn tim biết bao nhiêu khán giả suốt thập niên 1980, với khoảng 1.500 suất diễn, khi thu truyền hình lại gây một “cơn bão” khắp miền Nam. Công ty biểu diễn Song Việt vừa đầu tư tái dựng với bàn tay đạo diễn - NSƯT Hoa Hạ, ra mắt suất duy nhất vào đêm 30/1 tại Nhà hát Bến Thành.

Hơn 20 năm trước, rời xứ Nghệ, Quang Khải vào học lớp cải lương tại Khoa Kịch hát dân tộc, Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội. Lựa chọn này ngay từ đầu Khải đã lường trước những khó khăn riêng: Do đặc điểm phương ngữ miền Bắc nên hát cải lương khó “mùi mẫn” như người Nam Bộ. Nhưng đến nay, con đường của Quang Khải chắc không dừng ở 2 HCV qua 2 vở diễn Mê cung và Mai Hắc Đế như hiện có.

'Cây gậy thần' là vở diễn về huyền tích dân gian quen thuộc với chúng ta – câu chuyện của Chử Đồng Tử và Tiên Dung. Điều tạo nên sự khác biệt của vở diễn là sự hòa quện không ngờ của xiếc và cải lương - hai môn nghệ thuật vốn rất khác nhau!

Sau gần 3 tháng tập luyện, vở diễn Cây gậy thần của Liên đoàn Xiếc VN và Nhà hát Cải lương VN đã chính thức có buổi ra mắt tại Rạp xiếc TƯ vào tối 6/12. Đây là vở diễn được dư luận quan tâm ngay từ khi khởi công bởi ý tưởng đặc biệt: Kết hợp 2 loại hình biểu diễn cải lương và xiếc trên sân khấu.

Sau 10 ngày tranh tài sôi nổi, tối 4/12, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cà Mau, Cục Nghệ thuật biểu diễn phối hợp với Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cà Mau tổ chức Lễ bế mạc Cuộc thi tài năng trẻ diễn viên Cải lương toàn quốc năm 2020.

Tối 3/11, Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức chương trình công bố, trao giải và công diễn cuộc thi “Tài năng diễn viên sân khấu cải lương Trần Hữu Trang – 2020” tại Nhà hát Thành phố (Quận 1).

Linh Tâm vào nhiều loại vai thành công, ngay cả các vai dạng Sở Khanh, nên anh có một chỗ đứng vững chãi ở lãnh địa cải lương. Do dòng đời đưa đẩy, Linh Tâm đi định cư nước ngoài, nhưng vài năm gần đây, anh thường trở về Việt Nam để được sống với cải lương thường xuyên hơn.

Dù chỉ là một cuộc hội thảo khiêm tốn tại trường Đại học Sân khấu Điện ảnh TP.HCM vào cuối tuần qua, nhưng vấn đề đào tạo đại học đối với diễn viên, nghệ sĩ sân khấu lại không hề nhỏ...

Có thể nói, cuốn "Soạn giả Viễn Châu - Tác giả và tác phẩm vọng cổ" (NXB Văn hóa - Văn nghệ, 2020) của tiến sĩ Huỳnh Công Tín đã tái hiện được chân dung của một tượng đài của nghệ thuật cải lương. Với trên 70 vở cải lương, hơn 2.000 bài vọng cổ, rồi tân cổ (vài tài liệu ghi gần 4.000 bài), Viễn Châu không chỉ là “vua vọng cổ”, là cha đẻ của tân cổ giao duyên, mà còn hơn thế nữa.

Trong thời điểm “chống dịch như chống giặc”, bên cạnh công tác tuyên truyền bằng tờ rơi, loa phường… âm nhạc cũng là kênh tuyên truyền được chú trọng. Tại Cần Thơ, các nghệ sĩ đã sáng tác lời mới, ghi âm những bản đờn ca tài tử, ca cổ, điệu lý, nội dung tuyên truyền nâng cao ý thức của người dân trong phòng, chống dịch COVID-19...

Cải lương là loại hình nghệ thuật sân khấu truyền thống đặc sắc ở vùng đất Nam Bộ. Trải qua hơn 100 năm kể từ khi ra đời, cũng như nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống khác, để tồn tại và phát triển, có vị trí lâu bền trong lòng khán giả, nghệ thuật cải lương đang đứng trước nhiều thách thức.

Trong lúc bế tắc, thì những nghệ sĩ cải lương không chịu bó tay. Họ tự tìm đường cứu mình, cũng là cứu cải lương. Họ cựa quậy, vùng vẫy một cách dữ dội. Nhiều người có máu “liều”, hễ chơi là chơi tới bến.

Cải lương là bộ môn nghệ thuật có giá trị, mang tính truyền thống của Việt Nam. Cải lương từng có những thời kỳ rực rỡ, làm nên những tác phẩm để đời, những nghệ sĩ tài danh lẫy lừng.