Nhà văn Nguyễn Thu Hằng: "Tôi vẫn thích viết cho thiếu nhi nhất"

Nguyễn Thu Hằng là một giáo viên dạy văn, nên có nhiều vốn sống với lứa tuổi học trò. Chị đã biến chúng thành những trang văn. Hộp quà màu thiên thanh là như thế - kể về kỷ niệm của cô giáo cùng những học trò dễ thương của mình. Ban biên soạn đã đưa mẩu truyện này vào sách Ngữ văn 5, tập 2, bộ Kết nối tri thức với cuộc sống.

Xem chuyên đề Gặp gỡ các tác giả trong SGK TẠI ĐÂY

Tản văn Hộp quà màu thiên thanh được tác giả Nguyễn Thu Hằng gửi tham gia cuộc thi viết Những năm tháng ấy cùng tôi (năm 2019) do ấn phẩm Văn học và tuổi trẻ tổ chức, đã nhận được giải Nhì. Sau đó, tác phẩm này được đưa vào tập truyện thiếu nhi Mùa hoa lưng chừng gió (NXB Kim Đồng, 2021).

Những lá thư thương yêu

Nếu thời gian trong mẩu truyện Hộp quà màu thiên thanh được tả vào cuối năm học, thì trong thực tế, món quà mà cô giáo Nguyễn Thu Hằng được học trò tặng vào dịp 20/11. Đó là một mùa hiến chương cách đây nhiều năm, chị bất ngờ nhận được hộp quà, trong đó mỗi bạn học sinh - lớp 8 - viết một lá thư gửi cô chủ nhiệm. Tối về, chị đọc hết từng lá thư - có thư dài cả 4 trang giấy - cảm thấy vô cùng xúc động.

Có bạn nói về cảm xúc của mình trong những giờ cô Hằng dạy. Có bạn tâm sự niềm vui nỗi buồn cùng cô. Có bạn gửi lời xin lỗi về những lần mình nghịch ngợm, lười học và hay nói chuyện trong lớp. Có bạn kể lại những kỷ niệm của cả lớp bằng giọng điệu hóm hỉnh...

"Bao nhiêu năm di dạy, sống trong tình cảm của học trò khiến tôi thấy mình như không bị già đi. Học trò lứa tuổi này rất tinh nghịch, hiếu động, nhưng cũng rất lãng mạn và dễ mềm lòng, nên rất đáng yêu. Hầu như tôi giữ lại tất cả những bức thư, hình ảnh và các bình hoa các em đã tự làm tặng cô", cô giáo Nguyễn Thu Hằng cũng thường xuyên thể hiện tình cảm với học trò như vậy, mỗi khi được hỏi.

Khi tác phẩm này được đưa vào sách giáo khoa, Nguyễn Thu Hằng không giấu được niềm vui và sự xúc động: "Biết bài viết của mình được đăng trong sách, tôi đã không kịp đợi nhận sách biếu, mà tự ra nhà sách mua về giữ làm kỷ niệm". Đó không phải là sự tự hào, sự "ra oai" với học trò, mà chỉ muốn các em hiểu rằng các thầy cô giáo luôn trân trọng những món quà và cảm nhận được tình cảm của học sinh.

Bài viết của Nguyễn Thu Hằng như một lời nhắn dịu dàng: Tình cảm thầy trò là điều quý báu của quãng đời học sinh và của chính thầy cô. Dù đôi lúc có những chuyện không hay xảy ra ở nơi này nơi kia, nhưng chị luôn mong học đường là một hành trang đẹp trên con đường trưởng thành của mỗi học sinh.

Khi cô giáo là nhà văn

Dù sống đơn giản với việc dạy học, thế nhưng, trong khoảng 10 năm trở lại đây, khi bắt tay vào viết văn, chị đã có rất nhiều cảm xúc mới mẻ và phong phú. Nguyễn Thu Hằng kể, khi đọc những tác phẩm của Đỗ Thị Hiền Hòa - đồng hương Hải Dương (cũ) với chị - và được nhận những lời động viên của nhà văn lúc sinh thời, chị đã nghĩ: Tại sao mình không thử viết những mẩu truyện nho nhỏ nhỉ?

Chị nhớ lại thuở sinh viên mơ mộng thường hay làm những bài thơ "con cóc" và nuôi ước mơ làm thơ, viết truyện, hình dung khi tác phẩm của mình được đăng trên các tạp chí sẽ sung sướng dường nào.

Nghĩ là làm, chị viết những câu chuyện gần gũi nhất với đời sống của mình dành cho thiếu nhi. Những tác phẩm đầu tiên của chị được đồng nghiệp gửi giùm đến các tờ báo, tạp chí và các tản văn, truyện ngắn sau đó cứ thế được đăng tiếp nối nhau.

Những tác phẩm được đăng trên các báo và tạp chí là những "minh họa sống động" để cô giáo Nguyễn Thu Hằng động viên và truyền tải niềm đam mê văn học với học trò của mình.

 Chị kể với học trò về thuở xưa, tuổi thiếu niên chẳng có nhiều đồ chơi, vì vậy đọc sách đã đem lại cho chị niềm vui lớn nhất. Từ đó, chị được sống với những thế giới khác nhau qua từng trang sách, những ước mơ nho nhỏ cứ thế mà hình thành. Từ những câu chuyện nhẹ nhàng của mình, Nguyễn Thu Hằng hy vọng sẽ dần gieo được tình yêu văn chương vào các em.

Với chị, việc dạy văn và học văn tốt không phải là khi học sinh có điểm văn cao, hoặc "biến" những đứa trẻ thành nhà văn, mà là đem đến cho các em cảm hứng của sự đọc, không gặp khó khăn khi trình bày những suy nghĩ của mình. Với các học sinh có năng khiếu và thích viết văn, cô giáo luôn chia sẻ kinh nghiệm của mình để các em không ngại viết.

Khi hỏi học trò có vui khi biết cô giáo mình là nhà văn không? Nguyễn Thu Hằng cười lớn: "Ban đầu các em không biết Nguyễn Thu Hằng trong sách là ai đâu, chỉ biết "idol" Nguyễn Thu Hằng trên TikTok mà thôi. Vài năm gần đây, khi được thầy cô giới thiệu, các em mới biết. Tôi vui vì có vài học sinh thường tâm sự về văn chương, sau khi biết cô giáo là nhà văn, nhưng số này hiếm lắm, vì học sinh bây giờ hơi lơ là chuyện đọc sách".

Từ những lời động viên đến các giải thưởng  

Dù không sớm bước vào con đường văn chương, nhưng Nguyễn Thu Hằng lại có duyên với các giải thưởng, ngay từ khi bắt đầu viết. Lần đầu tiên gửi dự thi truyện thiếu nhi đã được giải Nhất cuộc thi "Trường Sa trong lòng Tổ quốc" do báo Tuổi trẻ và VTC phối hợp tổ chức; lần đầu tiên gửi tác phẩm dự thi Văn học tuổi 20 của Nhà xuất bản Trẻ, đạt giải Ba với tập truyện ngắn Chuồng cọp trên cao; mới đây nhất là tiểu thuyết Chiều qua thị trấn của chị được giải A cuộc thi Vì an ninh tổ quốc và bình yên cuộc sống do Bộ Công an phối hợp với Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức...

Nguyễn Thu Hằng khiêm nhường nói về những thành tựu của mình: "Có lẽ tôi là người rất may mắn với các giải thưởng, dù các tác phẩm ban đầu gửi đi dự thi đều xuất phát từ sự động viên của đồng nghiệp và những người bạn văn chương đi trước. Nếu không có những lời động viên ấy, có lẽ tôi đã không mạnh dạn với các cuộc thi. Tôi nhớ nhà văn Trần Quốc Toàn đã nhiều lần nhắc tôi gửi tập truyện Chuồng cọp trên cao đến với cuộc thi Văn học tuổi 20. Tôi đã rất ngần ngại, vì thấy mình có vẻ lớn tuổi so với tên của cuộc thi, giải Ba dành cho tôi thật bất ngờ. Có lẽ ban tổ chức tìm thấy ở tôi một giọng văn nhẹ như cổ tích trong bối cảnh làng quê, khác với các tác giả trẻ mạnh mẽ và hiện đại".

Thế nhưng Nguyễn Thu Hằng tâm sự rằng sau mỗi giải thưởng là một áp lực, vì tự nhủ mình không thể viết tệ hơn. Áp lực ấy có tính 2 mặt, có khi làm chị thực sự mệt mỏi, vì thấy bất lực với những trang viết, nhưng có khi giúp cơi nới giới hạn để được nhìn rộng thêm, không đóng khung trong một khuôn khổ nhất định.  

Nguyễn Thu Hằng chia sẻ rằng đừng nhìn các giải thưởng mà nghĩ việc viết văn "dễ như không", có rất nhiều dằn vặt vì thất bại và rất nhiều nhiều tác phẩm bị cho vào sọt rác, chỉ là không nản chí, vì viết văn là niềm vui.