Chữ và nghĩa: Lục lăng củ trối

12/11/2025 17:00 GMT+7 | Văn hoá

Tục ngữ Việt Nam có câu: "Lục lăng củ trối". Ta hiểu thế nào cho đúng?

Xem chuyên đề Chữ và nghĩa TẠI ĐÂY

Hiện nay với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), không ít người nhờ cậy và xem đó là cách giải thích không những chính xác, mà còn "nhanh, gọn, lẹ".

Vậy với câu tục ngữ này, một AI giải thích như sau: "Lục lăng củ trối" là một cụm từ có thể được hiểu theo nhiều cách: Nó có thể là một lỗi chính tả của "lục lăng" (hình 6 cạnh) kết hợp với "trăn trối" (lời cuối cùng của người sắp chết), hoặc ám chỉ "mộ đá lục giác" (mộ hình 6 cạnh), hoặc có thể là một cách chơi chữ liên quan đến một người tên Lục Lăng và một giai đoạn khó khăn ("củ trối").

Chữ và nghĩa: Lục lăng củ trối - Ảnh 1.

Tranh minh hoạ

Lối giải thích kỳ quái, kỳ quặc đạt đến cỡ này, có ai dám tin cậy không? Tất nhiên là không.

Trước hết, ta cần tìm hiểu "củ trối" là củ gì mà nghe lạ tai quá? Ngay cả Đại từ điển tiếng Việt (1999) cũng không có mục từ này. May thay, Đại Nam quấc âm tự vị (1895) giải thích: "Rể cái lớn ở dưới sâu. Nguyên củ cái lâu năm ở sâu, khó bấng, khó đào. Bấng cho được củ trối thì là lấy cho hết gốc, làm cho hết cái khó".

Trải qua năm tháng, từ củ trối không còn ai nhớ đến nghĩa của nó nữa.

Ở nhiều huyện của tỉnh Quảng Nam (cũ), củ trối là cái gốc của cây tre.

Còn "lục lăng" thì sao? Quyển tự vị trên cũng cho biết: "Cây tròn mà có khía; cây bền chắc; đứa ngang tàng không biết phép".

Với từ "lục lăng", Đại từ điển tiếng Việt (1999) không chỉ giải thích theo nghĩa danh từ là "hình lục giác", mà còn xét theo nghĩa tính từ: "Hung hăng, bướng bỉnh, không chịu nghe ai bao giờ. Thằng lục lăng đó ai mà dạy được".

Sự kết hợp giữa "lục lăng" và "củ trối" xét ra rất ư đẹp đôi, không chê vào đâu được.

Tóm lại, câu tục ngữ "Lục lăng củ trối", hoặc "Lục lăng củ chuối" có thể hiểu nôm na là nhằm chỉ kẻ ngang bướng trổ trời, cứng đầu cứng cổ, hư thân mất nết, khó dạy dỗ, có khuyên dạy dỗ thì cũng chẳng khác gì "nước đổ đầu vịt", "đàn gãy tai trâu", chẳng nên tích sự gì.

XEM THÊM TIN TỨC VĂN HOÁ TẠI ĐÂY

Lê Minh Quốc

Tags:
Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm