Từ tiết kiệm đến văn hóa tiết kiệm

Những thông điệp được Tổng Bí thư Tô Lâm đưa ra không chỉ với tính chất của một lời nhắc nhở. Xa hơn, đó là những gợi mở về nhu cầu tái lập lại các hệ giá trị xã hội và tư duy quản lý, quanh những khái niệm cơ bản: "tiết kiệm" và "chống lãng phí".

"Thống nhất nhận thức, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là một trong những giải pháp căn cơ nhất để đất nước vượt qua mọi bão giông trong bối cảnh tình hình quốc tế có nhiều biến động, tác động trực tiếp, nhiều mặt đến phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an sinh" - đó là một trong những vấn đề nổi bật được Tổng bí thư Tô Lâm nhắc tới tại bài viết "Thực hành tiết kiệm" vừa công bố.

Bên cạnh đó, người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam cũng yêu cầu: Xây dựng văn hoá tiết kiệm; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành "tự giác", "tự nguyện", "cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày". Và ông đề nghị: "Nghiên cứu phát động và duy trì thường niên "Ngày toàn dân thực hành tiết kiệm"để thúc đẩy, lan tỏa phong trào toàn xã hội nêu cao ý thức thực hành tiết kiệm.

***

Những thông điệp được Tổng Bí thư Tô Lâm đưa ra không chỉ với tính chất của một lời nhắc nhở. Xa hơn, đó là những gợi mở về nhu cầu tái lập lại các hệ giá trị xã hội và tư duy quản lý, quanh những khái niệm cơ bản: "tiết kiệm" và "chống lãng phí".

Ở đó, khi dùng cụm từ "giải pháp căn cơ", Tổng Bí thư đã khiến nhiều người nhớ lại một thực tế có thật: Trong mỗi giai đoạn lịch sử, khi đất nước lâm vào khó khăn, tiết kiệm luôn là chiếc phao cứu sinh hữu hiệu, không chỉ để cân đối ngân sách mà còn để bảo toàn lòng tin của cộng đồng.

Bởi thực hành tiết kiệm không chỉ là câu chuyện "thắt lưng buộc bụng" theo nghĩa đen. Đó là phương pháp quản trị khôn ngoan của một dân tộc từng trải qua những giai đoạn rất khó khăn với nhiều cuộc chiến tranh tàn khốc, hay những đợt thiên tai liên miên do đặc thù địa lý.

Từ những gì đã có, hẳn nhiều người Việt Nam vẫn giữ trong ký ức những câu chuyện về từng bữa cơm chia sẻ trong gian khó, từng tấm áo được nhuộm lại nhiều lần hay từng cuốn sách giáo khoa được truyền từ anh chị xuống em. Trong ký ức ấy, hình ảnh những người mẹ, người bà tằn tiện từng bữa ăn, từng manh áo hay những đứa trẻ lớn lên trong cảnh "ăn độn" mà vẫn giữ khát vọng vươn lên đã trở thành biểu tượng của một nếp sống tiết kiệm, từng giúp đất nước vượt qua những giai đoạn khốn khó.

Thực tế, theo bước tiến của thời gian và sự phát triển kinh tế, những câu chuyện như thế dần không còn tồn tại, thậm chí cũng có lúc còn bị một số người đánh đồng với sự hà tiện, khắc khổ và lỗi thời. Giống như trong một số buổi tọa đàm về văn hóa sống, có những chuyên gia chỉ ra: Khi xã hội khá giả hơn, tiết kiệm bỗng nhiên bị nhìn với con mắt nghi ngờ, như thể một trở lực để hạn chế nhu cầu tận hưởng thành quả trong cuộc sống.

Đặt trong bối cảnh đó, thông điệp của Tổng Bí thư chính là lời khẳng định: Tiết kiệm không hề đối lập với phát triển, mà là nền tảng để phát triển bền vững. Và tiết kiệm không nên chỉ bó hẹp trong nếp sống, mà cần trở thành giá trị cốt lõi của quản trị quốc gia - nơi mọi nguồn lực được phân bổ đúng chỗ, đúng lúc, hướng đến lợi ích dài lâu và bền vững của cộng đồng.

***

Cũng từ những gợi mở ấy, khi nhấn mạnh đến việc xây dựng "văn hóa tiết kiệm", đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành "cơm ăn, nước uống, áo mặc hàng ngày", Tổng Bí thư Tô Lâm đã chuyển hóa tiết kiệm từ một giải pháp kinh tế thuần túy thành một giá trị văn hóa có tính căn cơ và bền vững.

Ở đó, tiết kiệm không thể bị giới hạn trong những con số báo cáo hay trong các chính sách khô khan. Nó phải trở thành một lối sống, một phương thức gìn giữ sức mạnh cộng đồng. Để rồi ở mức độ cao nhất, tiết kiệm phải trở thành một phần của ý thức xã hội, gắn liền với cách mỗi người ứng xử với cuộc sống và với cộng đồng xung quanh.

Nói cách khác, tiết kiệm không thể tồn tại chỉ bằng những khẩu hiệu trên băng rôn hay những phong trào thi đua ngắn hạn. Nó phải tự thân gắn với những hành động cụ thể và những quyết định hằng ngày, kể từ cách mỗi cá nhân, mỗi gia đình cân nhắc chi tiêu cá nhân cho đến cách cán bộ quản lý và cơ quan công quyền sử dụng từng dự án đầu tư, từng đồng ngân sách.

Và một nền văn hóa tiết kiệm như thế phải bắt đầu từ chính mỗi tổ chức, mỗi gia đình, mỗi cá nhân. Ở đó, không chỉ người lớn, mà trẻ em cũng cần được dạy để biết quý trọng sức lao động, biết cân nhắc trước mỗi khoản chi tiêu và biết nghĩ xa hơn lợi ích trước mắt.

Tiết kiệm, nếu được nuôi dưỡng từ trong nếp sống, sẽ dần hình thành nên ở mỗi người trách nhiệm xã hội, với tương lai và với cộng đồng.

Đã đến lúc tiết kiệm cần được trả lại đúng giá trị vốn có của nó: Không phải sự lạc hậu, mà là phẩm chất căn bản làm nên cốt cách và sức bền của một dân tộc. Một dân tộc biết tiết kiệm chính là một dân tộc có trách nhiệm với chính mình và với những thế hệ sau.