Thiếu hụt chip nhớ nghiêm trọng đang kìm hãm cách mạng AI

Từ đầu tháng 12/2025, ngành công nghệ toàn cầu đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng chip nhớ ở hầu hết các phân khúc, từ bộ nhớ thông thường (DRAM, NAND) đến chip băng thông cao HBM chuyên dụng cho AI.

Nguồn cung khan hiếm đã đẩy giá một số loại chip tăng gấp đôi chỉ trong vòng chưa đầy một năm, buộc các "ông lớn" công nghệ phải cạnh tranh quyết liệt để giành suất đặt hàng.

Theo TrendForce, giá nhiều loại chip nhớ đã tăng gấp đôi kể từ tháng 2/2025. Tồn kho DRAM toàn ngành hiện chỉ còn 2-4 tuần (tháng 10/2025), giảm mạnh so với mức 3-8 tuần hồi tháng 7 và 13-17 tuần vào cuối năm 2024. Các nhà sản xuất lớn như Samsung Electronics, SK Hynix và Micron đang ưu tiên tối đa cho HBM phục vụ chip AI của Nvidia, khiến nguồn cung DRAM và NAND truyền thống bị siết chặt.

Hậu quả lan rộng nhanh chóng. Tại Nhật Bản, các cửa hàng ở khu Akihabara (Tokyo) đã phải giới hạn số lượng RAM và SSD mỗi khách chỉ được mua vài món để chống tích trữ. Một bộ kit DDR5 32GB dành cho game thủ đã tăng từ khoảng 17.000 JPY (109 USD) giữa tháng 10 lên hơn 47.000 JPY (302 USD), còn kit 128GB cao cấp vọt lên 180.000 JPY (1.156 USD), tăng hơn gấp đôi. Thị trường đồ cũ vì thế bùng nổ: nhiều cửa hàng bán linh kiện PC đã qua sử dụng tại Nhật, Trung Quốc và Mỹ ghi nhận doanh thu tăng từ 500.000 USD/tháng lên 800.000–900.000 USD/tháng.

Ở phân khúc tiêu dùng, Realme Ấn Độ cảnh báo có thể tăng giá smartphone 20–30% từ tháng 6/2026 do chi phí bộ nhớ tăng kỷ lục. Xiaomi chọn cách chuyển dịch danh mục sản phẩm sang phân khúc cao cấp hơn để bù đắp, trong khi ASUS của Đài Loan (Trung Quốc) cho biết tồn kho hiện chỉ đủ khoảng 4 tháng và sẵn sàng điều giá khi cần.

Với các gã khổng lồ công nghệ, cuộc chiến còn khốc liệt hơn. Google, Amazon, Microsoft, Meta đặt đơn hàng mở với Micron (mua bằng mọi giá), trong khi Alibaba, ByteDance, Tencent cử hẳn đại diện "thường trú" tại nhà máy Samsung và SK Hynix để xin phân bổ chip. SK Hynix tuyên bố toàn bộ năng lực sản xuất HBM đã được đặt kín đến hết năm 2026, Samsung cũng tương tự cho năm 2026. Các nhà máy sản xuất chip nhớ truyền thống mới chỉ có thể đi vào hoạt động từ 2027–2028.

Ông Chey Tae Won, Chủ tịch SK Group, thừa nhận: "Chúng tôi đang nhận quá nhiều đơn hàng đến mức lo không đáp ứng nổi. Nếu không giao được, nhiều khách hàng có nguy cơ phải ngừng hoạt động".

Nguyên nhân sâu xa nằm ở sự bùng nổ nhu cầu AI sau khi ChatGPT ra mắt cuối năm 2022. Các tập đoàn đổ hàng trăm tỷ USD xây trung tâm dữ liệu AI, kéo theo cơn sốt HBM. Samsung và SK Hynix – chiếm gần 70% thị phần DRAM toàn cầu – đã chuyển hướng mạnh sang phân khúc lợi nhuận cao, thậm chí từng định ngừng sản xuất DDR4 nhưng sau đó phải quay lại để cứu nguồn cung. Giá chip server của Samsung tháng trước đã tăng tới 60%.

Các chuyên gia như Sanchit Vir Gogia (Greyhound Research) nhận định: tình trạng thiếu chip nhớ không còn là vấn đề kỹ thuật đơn thuần mà đã trở thành rủi ro kinh tế vĩ mô. Việc xây dựng năng lực sản xuất mới cần ít nhất 2 năm, trong khi không ai dám đầu tư ồ ạt vì sợ dư thừa như những chu kỳ trước.

SK Hynix dự báo tình trạng thiếu hụt sẽ kéo dài đến cuối năm 2027. Trong khi đó, Winbond (Trung Quốc) vừa công bố kế hoạch đầu tư 1,1 tỷ USD để mở rộng công suất nhằm tận dụng cơ hội.

Với tốc độ hiện tại, cuộc khủng hoảng chip nhớ không chỉ làm giá điện thoại, laptop tăng mạnh mà còn có nguy cơ làm chậm đáng kể tiến độ triển khai hạ tầng AI toàn cầu trong nhiều năm tới.