Liên Hợp Quốc đưa cảnh báo mới nhất về AI

Báo cáo của Liên Hợp Quốc cảnh báo trí tuệ nhân tạo (AI) có nguy cơ tạo ra "đại phân hóa" mới giữa các quốc gia, đảo ngược xu hướng giảm bất bình đẳng toàn cầu trong nửa thế kỷ qua.

Báo cáo mang tên "The Next Great Divergence" (Đại phân hóa tiếp theo) do Văn phòng khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) công bố ngày 2/12/2025, kêu gọi các chính phủ trên thế giới hành động chính sách khẩn cấp và phối hợp để kiểm soát tác động của công nghệ này.

Ông Philip Schellekens, đại diện của UNDP khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nhấn mạnh tại Geneva (Thuỵ Sĩ): "Chúng tôi cho rằng AI đang mở ra một kỷ nguyên mới của bất bình đẳng gia tăng giữa các quốc gia, sau 50 năm chứng kiến xu hướng hội tụ (giảm khoảng cách) trước đó".

Báo cáo so sánh AI với Cách mạng Công nghiệp lần trước: công nghệ này có thể mang lại cơ hội chưa từng có, nhưng cũng có thể đào sâu thêm hố ngăn cách vốn đã rất lớn về tài sản, kỹ năng và khả năng tiếp cận số giữa các quốc gia.

Thậm chí các nước giàu cũng sẽ chịu thiệt hại nếu các nước nghèo bị bỏ lại phía sau trong cuộc cách mạng AI. Ông Schellekens cảnh báo: "Nếu bất bình đẳng tiếp tục gia tăng, những hệ lụy lan tỏa về an ninh, về di cư bất hợp pháp sẽ ngày càng đáng ngại".

Báo cáo tập trung phân tích khu vực châu Á - Thái Bình Dương – nơi sinh sống của hơn 55% dân số toàn cầu và hiện chiếm hơn một nửa số người dùng AI trên thế giới.

AI đã và đang mang lại nhiều lợi ích thiết thực tại khu vực này: cải thiện việc dạy học ở vùng sâu vùng xa, phát hiện bệnh sớm hơn, mở rộng tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ, tăng cường khả năng ứng phó thiên tai.

Theo dự báo của UNDP, AI có thể giúp tăng trưởng GDP hàng năm của khu vực thêm khoảng 2 điểm phần trăm. Riêng các nước ASEAN có thể thu thêm gần 1.000 tỷ USD GDP trong thập kỷ tới nhờ công nghệ này.

Tuy nhiên, lợi ích đang phân bổ rất không đồng đều. Những nền kinh tế tiên tiến như Singapore, Nhật Bản, Trung Quốc đang hưởng phần lớn "trái ngọt" ban đầu, trong khi các quốc gia có kết nối internet yếu, điện không ổn định và thiếu kỹ năng công nghệ lại bị bỏ lại phía sau.

Hàng triệu việc làm, đặc biệt là việc làm của phụ nữ và người trẻ, đang đối mặt với nguy cơ tự động hóa cao nếu không có chính sách can thiệp kịp thời.

Báo cáo kết luận: "Không ai có thể dự đoán chính xác AI sẽ đưa chúng ta đến đâu trong tương lai, cũng không thể hình dung hết những gì nó có thể tạo ra hoặc phá hủy. Cuối cùng, không phải máy móc, mà chính con người trên toàn thế giới phải là người quyết định ưu tiên phát triển công nghệ nào và khai thác chúng ra sao".

UNDP kêu gọi hành động toàn cầu ngay lập tức để đảm bảo AI trở thành công cụ thu hẹp chứ không làm rộng thêm khoảng cách giữa các quốc gia.