Pháp "vạch đường đi riêng" cho AI tại châu Âu

Triển lãm Adopt AI diễn ra tại Grand Palais, Paris trong hai ngày 25-26/11 đã khẳng định kỳ vọng của Pháp trong việc định vị mình như một trung tâm phát triển và triển khai trí tuệ nhân tạo (AI) hàng đầu châu Âu. 

Sự kiện quy mô lớn này thu hút khoảng 25.000 người tham dự, 500 diễn giả và 250 gian trưng bày, với sự hiện diện của Tổng thống Emmanuel Macron, đánh dấu bước chuyển quan trọng từ cam kết chính trị sang hành động thực thi.

Khác với Hội nghị Thượng đỉnh về AI tổ chức tại Paris hồi tháng 2/2025 thiên về định hướng chung và khung hợp tác quốc tế, Adopt AI tập trung vào "tầng thực thi", nhấn mạnh việc đưa AI vào sản xuất, dịch vụ, tài chính công và quản lý nhà nước. Việc lựa chọn Grand Palais - một địa điểm mang tính biểu tượng - cho thấy quyết tâm của Paris muốn trở thành trung tâm thảo luận và triển khai AI của lục địa già.

Phát biểu tại sự kiện, Tổng thống Macron kêu gọi giới doanh nghiệp "đẩy mạnh áp dụng AI trên quy mô lớn", coi đây là điều kiện sống còn để kinh tế Pháp và châu Âu không tụt hậu so với Mỹ và Trung Quốc. Ông nhấn mạnh hai ưu thế chiến lược của Pháp: nguồn nhân lực trình độ cao trong khoa học dữ liệu và tin học, cùng mạng lưới điện hạt nhân phát thải thấp có khả năng cung cấp năng lượng khổng lồ cho các trung tâm xử lý dữ liệu mà không làm gia tăng khí thải.

Tổng thống Pháp công bố mục tiêu đào tạo khoảng 100.000 người mỗi năm về các kỹ năng liên quan đến AI, gần gấp ba mức hiện tại. Riêng khu vực nhà nước, đến cuối năm 2026 dự kiến có khoảng 50.000 công chức được tập huấn sử dụng các công cụ số và AI nhằm hiện đại hóa dịch vụ công. Ông khẳng định bộ máy hành chính phải "làm gương" trong việc áp dụng công nghệ mới, thay vì chỉ ban hành quy định mà không tự thay đổi.

Về hạ tầng, ông Macron nhấn mạnh "cuộc chiến AI cũng là cuộc chiến về năng lượng", khi các trung tâm dữ liệu đòi hỏi công suất rất lớn. Tổng thống nêu rõ ưu thế của điện hạt nhân trong việc cung cấp nguồn điện ổn định, ít phát thải, đồng thời thông báo cấp phép nhanh cho một khu trung tâm dữ liệu mới tại Dunkerque với công suất khoảng 700 megawatt. Đây là ví dụ cụ thể cho cách Pháp kết hợp chính sách năng lượng với chiến lược số để tạo lợi thế dài hạn.

Một thông điệp quan trọng khác là kêu gọi "ưu tiên các giải pháp châu Âu" trong mua sắm công và tư nhân. Tổng thống Macron tránh dùng từ "bảo hộ", nhưng thẳng thắn chỉ ra thực tế các khu vực kinh tế lớn khác đều ưu tiên sản phẩm trong nước, trong khi châu Âu gần như không làm điều đó. Ông gửi thông điệp rõ ràng tới các lãnh đạo doanh nghiệp: khi có giải pháp châu Âu đủ sức cạnh tranh, hãy chọn giải pháp đó để vừa bảo đảm chủ quyền công nghệ, vừa tạo thị trường cho hệ sinh thái trong khu vực.

Không gian triển lãm được chia thành 10 khu nội dung tương ứng với những ngành chịu tác động mạnh nhất của AI: tài chính, y tế, công nghiệp chế tạo, tiêu dùng - bán lẻ, du lịch, thể thao, môi trường, quốc phòng, khu dành cho cơ quan công quyền và doanh nghiệp khởi nghiệp. Với khoảng 250 gian trưng bày, khách tham quan có thể trải nghiệm trực tiếp các giải pháp từ hạ tầng tính toán, nền tảng quản lý dữ liệu, công cụ tạo nội dung tự động đến các hệ thống hỗ trợ chẩn đoán y khoa, phân tích rủi ro tín dụng, tối ưu dây chuyền sản xuất hay cá nhân hóa dịch vụ khách hàng.

Điểm nổi bật của triển lãm là sự kết hợp giữa các tập đoàn lớn chuyên về hạ tầng xử lý dữ liệu và những doanh nghiệp khởi nghiệp xây dựng sản phẩm AI từ đầu. Các nhà cung cấp hạ tầng giới thiệu thế hệ trung tâm dữ liệu hiệu suất cao, đi kèm bộ công cụ phần mềm cho phép doanh nghiệp triển khai mô hình chuẩn hóa. Nhiều doanh nghiệp trẻ trình diễn các ứng dụng chuyên sâu như phân tích hình ảnh y khoa, trợ lý số cho luật sư, robot thông minh, hệ thống chấm điểm rủi ro cho ngân hàng, giải pháp quản trị năng lượng đô thị... Sự sát cánh này cho thấy chuỗi giá trị từ nền tảng đến ứng dụng cuối đang ngày càng gắn kết.

Song hành với khu trưng bày là hệ thống chương trình trao đổi chuyên môn dày đặc, quy tụ khoảng 500 diễn giả. Các phiên thảo luận theo ngành tập trung vào câu hỏi: làm thế nào tổ chức lại bộ máy để dữ liệu trở thành nền tảng, thay đổi quy trình ra quyết định và phân bổ nguồn lực trong doanh nghiệp. Đại diện các ngân hàng, hãng bảo hiểm, tập đoàn công nghiệp, bệnh viện, công ty dịch vụ công cộng lần lượt nêu kinh nghiệm triển khai thử nghiệm, những vướng mắc về nhân lực, bảo vệ dữ liệu cá nhân, trách nhiệm pháp lý, cũng như mức độ chấp nhận của người lao động trước việc tự động hóa một phần công việc.

Khu thảo luận về môi trường và cơ quan công quyền thu hút sự chú ý với các tham luận về dự báo thời tiết cực đoan, mô hình hóa lũ lụt, theo dõi phát thải khí nhà kính, quản lý giao thông đô thị và phân bổ nguồn lực cứu trợ trong khủng hoảng. Nhiều cơ quan dự báo khí tượng, viện nghiên cứu và tổ chức nhân đạo trình bày cách kết hợp dữ liệu độ phân giải cao với mô hình học máy để hỗ trợ quyết định chính sách. Điều này cho thấy AI đang bước ra khỏi phạm vi công nghệ thuần túy, trở thành công cụ quan trọng trong quản lý rủi ro tự nhiên và bảo vệ dân cư.

Từ tổng thể triển lãm đến nội dung các cuộc thảo luận và bài phát biểu của Tổng thống Pháp Macron, Adopt AI cho thấy bước chuyển quan trọng trong tư duy của châu Âu về AI: không chỉ nói về rủi ro và quy định, mà đi sâu vào câu hỏi tổ chức nguồn lực, hạ tầng và thị trường để công nghệ mới trở thành động lực tăng trưởng thực sự. Đối với các doanh nghiệp đến từ bên ngoài châu Âu, trong đó có doanh nghiệp khởi nghiệp Việt Nam, đây là "bản đồ nhu cầu" khá rõ ràng: ưu tiên hiệu quả đo lường được, an toàn dữ liệu, khả năng kiểm soát của con người và sự phù hợp với mục tiêu chủ quyền công nghệ của châu Âu.