Nhà báo Nguyễn Lưu: 'Hãy để SEA Games trở thành tiểu Olympic'

Nhà báo Nguyễn Lưu từng nhiều năm "lăn lộn" với các đấu trường SEA Games, Asiad, Olympic. Trước thềm Đại hội thể thao Đông Nam Á 2025, Thể thao & Văn hóa đã có cuộc trò chuyện với nhà báo thể thao lão làng này về những vấn đề liên quan tới SEA Games 33 sắp khởi tranh.

* Thể thao & Văn hóa: Thưa nhà báo Nguyễn Lưu, với nhận định về một kỳ SEA Games 33 có nhiều khó khăn, thách thức, thể thao Việt Nam (TTVN) đã đặt ra chỉ tiêu giành từ 80 đến 100 huy chương vàng (HCV) và đứng trong nhóm đầu toàn đoàn. Xin ông cho biết nhận định của mình về chỉ tiêu này?

- Nhà báo Nguyễn Lưu: Trước hết, chỉ tiêu của cả đoàn TTVN phải căn cứ vào chỉ tiêu của từng đội tuyển, từng môn, bộ môn tham gia SEA Games, chỉ tiêu được căn cứ vào 3 yếu tố cơ bản sau đây:

Thứ nhất, trình độ các VĐV của chúng ta cũng như của VĐV các nước tham gia cùng chúng ta. Chúng ta phải phân tích trình độ của đối thủ để xem khả năng giành huy chương rồi tính toán thi đấu với họ. Nghĩa là chúng ta phải căn cứ vào "ta và địch" để "biết mình biết người".

Căn cứ thứ hai là dựa vào số môn và nội dung mà BTC đưa vào chương trình thi đấu. Các môn đó nếu là nhiều môn thế mạnh của ta thì ta thuận lợi, còn nếu họ gạt các nội dung thế mạnh của ta, họ đưa nội dung của họ vào thì chúng ta sẽ bị hạn chế, gặp khó khăn. Như vậy, mọi thứ phụ thuộc nhiều vào số môn, nội dung thi đấu mà nước chủ nhà đặt ra.

Yếu tố thứ ba là tình hình thực tế, công tác tổ chức của sự kiện cũng như "thái độ" của nước chủ nhà. Nước chủ nhà có fair -play hay không? Nếu họ không fair-play thì kể cả trọng tài cũng là yếu tố phải tính đến, khán giả cũng phải được tính đến. Cùng với đó, cơ sở vật chất, điều kiện sân bãi, dụng cụ, trang thiết bị phục vụ thi đấu cũng là tổng hòa các yếu tố phải tính đến.

Tất cả những yếu tố đó đều phải tính toán nghiêm túc, cặn kẽ. Dựa trên cơ sở đó mới đặt ra chỉ tiêu của TTVN tại mỗi kỳ SEA Games. Như thế, chúng ta thấy rằng việc đặt ra chỉ tiêu là căn cứ vào bối cảnh thực tế của giải đấu đó.

Vậy nên, cũng không thể căn cứ rằng SEA Games 31 năm 2022, TTVN đứng đầu với 205 HCV, SEA Games 32, chúng ta cũng ở ngôi đầu với 136 HCV để yêu cầu bây giờ lại phải đứng thứ nhất. Chính vì vậy, tôi cho rằng chỉ tiêu đoàn TTVN đặt ra là phấn đấu trong nhóm dẫn đầu bảng xếp hạng toàn đoàn tại SEA Games 33 là hợp lý.

* Có thể thấy, ngoài việc giành được huy chương thì thành tích, thông số của những tấm huy chương đó phải tiệm cận với đấu trường cao hơn như Asiad hay Olympic?

- Chất lượng của những tấm huy chương mới là thước đo chính xác cho sự phát triển của TTVN. Trong chừng hơn 20 năm qua, nhất là sau SEA Games 22-2003 khi chúng ta là chủ nhà giành vị trí nhất toàn đoàn, tôi đã đề nghị TTVN trên cơ sở của SEA Games phải tập trung phát triển những môn thể thao trong chương trình Olympic. Phải nâng cao trình độ của các môn thể thao này để tiến dần lên châu lục và cố gắng phấn đấu một số nội dung ở đấu trường Olympic.

Muốn làm được như thế thì không nên phụ thuộc vào chỉ tiêu phải nhất, nhì ở SEA Games gì cả. SEA Games luôn có mặt trái mà cứ phấn đấu nhất, nhì nghĩa là phải tham gia thi nhiều môn, thi nhiều nội dung. TTVN cần phải tập trung vào các môn thể thao Olympic và nâng cao trình độ cho các VĐV lên đấu trường châu lục và thế giới, ít nhất là ở một số nội dung cơ bản.

TTVN cần phấn đấu những môn trong chương trình Olympic, nhất là những môn truyền thống như điền kinh, bơi, thể dục dụng cụ, bắn súng, cử tạ, bóng bàn, bóng chuyền, đua thuyền, bóng đá… Nếu như các VĐV Việt Nam đều chiến thắng ở những môn đó, trình độ đạt đến tầm châu lục, chắc chắn nền thể thao nước ta đã có được sức mạnh và một bộ mặt hoàn toàn khác.

* Như thế, sẽ thấy dù SEA Games mang đến "mùa vàng" bội thu song chúng ta phải nhìn thẳng vào sự thật TTVN còn khoảng cách lớn so với Asiad hay Olympic?

- Lâu nay, tôi vẫn kêu gọi TTVN không nên phụ thuộc vào SEA Games mà phải tính toán đầu tư mạnh mẽ cho các môn Olympic. TTVN phải kiên trì về chủ trương, được đầu tư nhất quán, đúng hướng. Chúng ta phải chấp nhận có thể ít HCV ở SEA Games để sớm cải thiện thành tích ở Asiad, Olympic.

TTVN phải hướng đến những tiêu chí, yêu cầu cốt lõi: chúng ta không lệ thuộc vào chuyện đứng nhất, nhì, ba mà chúng ta chiến thắng ở các môn thể thao Olympic sẽ rất quan trọng, cần thiết cho TTVN. TTVN đã, đang và phải đi theo quỹ đạo cần có: Phấn đấu để biến các kỳ SEA Games trở thành những "tiểu Olympic", dần dần dồn sự chú ý vào những nội dung Olympic.

* Từ đó, có thể thấy, thành tích ở SEA Games chỉ có ý nghĩa "tham khảo" cho đấu trường Asiad, Olympic mà thôi. Rõ ràng để giúp TTVN vượt giới hạn, còn nhiều việc phải làm, đặc biệt về ý thức, phải không thưa ông?

- Lâu nay, những nhà quản lý TTVN rất quyết tâm, có nhiều khát vọng để nâng tầm thể thao nước nhà. Chúng ta luôn lấy SEA Games làm "bàn đạp" để nâng tầm, tiệm cận, tiến xa lên đấu trường Asiad, Olympic. Thực tế, trong những năm gần đây, TTVN đã có những hướng đi mới, có sự đột phá trong cả tư duy lẫn hành động để phát triển. Quá trình chuẩn bị lực lượng cho Asiad 2026 đã được tiến hành dài hơi. Đã có những VĐV được đầu tư trọng điểm để kỳ vọng về thành tích vượt tầm SEA Games.

Tuy vậy, điều cốt lõi nhất, quan trọng nhất là nhận thức, tư duy vượt tầm khu vực. Chúng ta phải coi Asiad cũng chính là "tiểu Olympic". Điều này quan trọng vô cùng. Ở đấu trường này có sự tham gia của nhiều nền thể thao mạnh, đặc biệt là Trung Quốc, rồi cả Nhật Bản, Hàn Quốc, các quốc gia Trung Á, Tây Á đều rất giỏi. Phải xem Asiad như một "quả núi" để có thể tranh chấp huy chương với bạn bè. Nhận thức này không chỉ ở những nhà lãnh đạo, quản lý, còn phải được truyền đến các HLV, VĐV.

* Vậy theo ông, chúng ta phải có tầm nhìn thế nào, đầu tư ra sao để TTVN cất cánh?

- Thực ra, nói đầu tư cho những môn thể thao Olympic thì nhiều quá, rộng quá vì nhóm này có trên 30 môn, bộ môn thi đấu. Thời gian sắp tới, theo tôi TTVN cần quyết tâm đầu tư có trọng điểm vào các bộ môn Olympic cơ bản, Olympic thu hẹp, "Olympic hóa" triệt để hơn nữa. Thật ra chỉ có vài ba môn thôi như điền kinh, bơi, cử tạ… Muốn tiến lên với châu Á, với thế giới thì chúng ta phải tập trung vào 2 bộ môn cơ bản là điền kinh và bơi.

Tôi muốn nhấn mạnh đến 2 từ "trọng điểm" và "đặc hiệu" khi chúng ta đầu tư cho thể thao. Lựa chọn những môn thể thao trọng điểm và có được phương pháp "đặc hiệu" từ nguồn kinh phí trong tập luyện, thi đấu, khen thưởng dành cho các VĐV. Chúng ta không thể dàn trải, cào bằng khi đầu tư cho các môn thể thao được. Đầu tư chiều sâu vẫn là mong muốn và luôn luôn có đòi hỏi được bổ sung, vì kinh phí dành cho các VĐV đỉnh cao của chúng ta còn quá ít so với các quốc gia khác.

* Cảm ơn nhà báo Nguyễn Lưu và chúc ông tiếp tục sát cánh cùng TTVN!