Nghị quyết số 71: Chuẩn bị nguồn nhân lực cho mục tiêu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới

Nghị quyết số 71/NQ-TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (Nghị quyết số 71) với nhiều điểm đột phá về tư duy, thay đổi mạnh mẽ về thể chế được kỳ vọng sẽ tạo ra những thay đổi lớn cho giáo dục Việt Nam. 

Các chuyên gia cho rằng, Nghị quyết mở ra cơ hội xây dựng nền giáo dục Việt Nam hiện đại, công bằng và chất lượng, chuẩn bị nguồn nhân lực cho mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2045.

Thiết kế sách giáo khoa như một nền tảng mở

Tiến sĩ Tôn Quang Cường, Chủ nhiệm Khoa Công nghệ Giáo dục, Trường Đại học Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội đặc biệt quan tâm đến đề xuất biên soạn một bộ sách giáo khoa dùng chung.

Từ góc độ khoa học giáo dục và công nghệ giáo dục, Tiến sĩ Tôn Quang Cường đánh giá việc biên soạn một bộ sách giáo khoa dùng chung là một chủ trương mang tính kiến tạo. Thay vì nhìn nhận bộ sách giáo khoa như một khối tĩnh, cứng thì cần thiết kế như một "nền tảng tri thức phổ thông và công cộng", tạo nên một "kiến trúc" tri thức đủ vững vàng để làm nền tảng nhưng cũng đủ mềm dẻo để thích nghi.

Tiến sĩ Tôn Quang Cường cho rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần trở thành cơ sở kiểm tra định lượng và giám sát chất lượng. Nói một cách hình ảnh, sách giáo khoa dùng chung cần được thiết kế như một nền tảng mở, nơi "lõi" là hệ điều hành, "vỏ" là các ứng dụng. Mỗi địa phương, mỗi trường học, thậm chí mỗi giáo viên đều có thể lựa chọn nội dung phù hợp nhất với những đối tượng học sinh cụ thể nhưng tất cả đều phải chạy trên cùng một hệ điều hành tri thức. "Biên soạn một bộ sách giáo khoa thống nhất không phải là đi tìm mẫu số chung thấp nhất mà là xác định mẫu số chung cao nhất về năng lực, giá trị, sự phát triển của học sinh và các tác động xã hội liên quan", Tiến sĩ Tôn Quang Cường nhấn mạnh.

Tiến sĩ Tôn Quang Cường nhận định có 2 vấn đề chính cần đáp ứng để đảm bảo bộ sách giáo khoa dùng chung không chỉ đáp ứng yêu cầu về nội dung mà còn có tính thực tiễn, dễ áp dụng và phù hợp với xu hướng giáo dục hiện đại. Theo đó nội dung trong sách nên được thiết kế như "dữ liệu vào" ban đầu của một quá trình thông minh, hiệu quả, chất lượng của giáo viên và học sinh; có tính kiến tạo, liên ngành, liên môn và đa phương tiện.

Bên cạnh đó, tính kết nối thực tiễn theo tiếp cận công nghệ của sách giáo khóa sẽ thúc đẩy chuyển đổi tư duy từ triển khai phương pháp dạy học sang thiết kế trải nghiệm học tập, tăng tính tự chủ của học sinh. Khi đó, sách giáo khoa gần như mang thuộc tính là "công cụ khởi động" cho các hoạt động thực tiễn, cụ thể của quá trình học tập trong và ngoài nhà trường. Do đó, sách giáo khoa phải là hiện thân của sản phẩm công nghệ giáo dục mới nhất.

Về lộ trình triển khai bộ sách giáo khoa dung chung, theo Tiến sĩ Tôn Quang Cường, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần có sự tham vấn rộng rãi từ các chuyên gia giáo dục, giáo viên và phụ huynh cũng như các lực lượng xã hội quan tâm khác.

Ở giai đoạn đầu tiên, Bộ cần nghiên cứu và xây dựng khung chương trình; thành lập một hội đồng chuyên môn gồm các nhà khoa học, nhà giáo dục hàng đầu để xây dựng khung chương trình và các tiêu chí, tiêu chuẩn biên soạn sách. Sau khi có khung chương trình, tiến hành biên soạn sách giáo khoa thử nghiệm theo điểm và diện cho một số trường học để đánh giá tính hiệu quả và mức độ phù hợp.

Dựa trên kết quả thử nghiệm, chỉnh sửa và hoàn thiện sách. Sau đó, Bộ ban hành bộ sách giáo khoa chính thức theo định dạng in và bản số, trên nền tảng mở, tích hợp và tương tác, cung cấp tài liệu tập huấn cho đội ngũ giáo viên trên cả nước.

Tái cấu trúc toàn diện bằng công nghệ số và AI

Là Giám đốc Đào tạo Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ nhân tạo (ABAII - Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam), ông Đỗ Như Lâm đánh giá nhiệm vụ chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) trong giáo dục và đào tạo là điểm nhấn mang tính cách mạng của Nghị quyết số 71-NQ/TW. Nội dung này cho thấy giáo dục Việt Nam không chỉ dừng ở đổi mới phương pháp mà còn đặt mục tiêu tái cấu trúc toàn diện bằng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo.

Theo ông Đỗ Như Lâm, ở tầm vĩ mô đây là con đường để giáo dục Việt Nam bắt kịp xu thế thế giới, xây dựng môi trường học tập thông minh, cá nhân hóa người học và bảo đảm cơ hội học tập công bằng, đặc biệt là giúp thế hệ trẻ Việt Nam có hành trang kỹ năng số, ngoại ngữ và năng lực công nghệ để hội nhập thị trường lao động toàn cầu.

Về chuyển đổi số và ứng dụng AI, Nghị quyết đặt ra nhiệm vụ xây dựng chiến lược dữ liệu, nền tảng giáo dục quốc gia thông minh, đổi mới phương pháp dạy – học, kiểm tra, đánh giá; đồng thời, yêu cầu phổ cập năng lực số và AI cho học sinh, sinh viên và đội ngũ nhà giáo. Nghị quyết nhấn mạnh mục tiêu đưa các trường đại học trở thành trung tâm nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp. "Việc tích hợp dữ liệu lớn, AI và tinh thần khởi nghiệp vào chương trình đào tạo sẽ giúp hình thành đội ngũ nhân lực trình độ cao, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước", ông Đỗ Như Lâm nhận định.

Với Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ nhân tạo, nhiệm vụ này tạo điều kiện thuận lợi để Viện triển khai thế mạnh vốn có. Các chương trình phổ cập kiến thức blockchain và AI cho cộng đồng, đào tạo kỹ năng chuyên sâu cho sinh viên và chuyên gia công nghệ thông tin hay hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ vào sản xuất – kinh doanh đều trực tiếp góp phần hiện thực hóa yêu cầu của Nghị quyết. Nghị quyết nhấn mạnh việc ứng dụng AI trong dạy và học tiếng Anh, Viện có cơ hội mở rộng nghiên cứu, phát triển giải pháp công nghệ hỗ trợ giáo viên và học sinh, đồng hành cùng ngành giáo dục trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Ông Đỗ Như Lâm chia sẻ, Nghị quyết 71-NQ/TW có tác động tích cực và trực tiếp đến hoạt động của Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ nhân tạo bởi Nghị quyết vừa khẳng định tầm quan trọng của công nghệ số, vừa mở ra nhiều cơ hội phát triển mới.

Nghị quyết nhấn mạnh nhiệm vụ "chuyển đổi số toàn diện, ứng dụng mạnh mẽ trí tuệ nhân tạo trong giáo dục" sẽ tạo hành lang pháp lý và nhu cầu xã hội lớn để Viện mở rộng quy mô đào tạo. Đây là định hướng hoàn toàn phù hợp với mục tiêu của ABAII là phổ cập kiến thức blockchain và AI cho người dân Việt Nam thông qua các chương trình đào tạo chuyên biệt. Chủ trương ưu tiên phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong các ngành khoa học – công nghệ chiến lược phù hợp trực tiếp với các khóa đào tạo chuyên sâu của Viện như: Phát triển Blockchain, Học máy, Xử lý ngôn ngữ tự nhiên, Thị giác máy tính. Cùng với đó, Nghị quyết nhấn mạnh mô hình hợp tác Nhà nước – nhà trường – doanh nghiệp cũng như tăng cường liên kết quốc tế, tạo cơ hội để Viện đẩy mạnh lĩnh vực tư vấn, nghiên cứu và chuyển giao giải pháp cho doanh nghiệp trong hành trình chuyển đổi số.