Ngày Thơ Việt Nam: Tôn vinh, lan tỏa giá trị của thơ ca đến cộng đồng

Những ngày cận kề Tết Nguyên tiêu, tại nhiều tỉnh, thành đã tổ chức Ngày Thơ Việt Nam với nhiều hoạt động sôi nổi, tôn vinh và khẳng định giá trị của thơ ca Việt Nam. Năm 2025, với mong muốn mở rộng và lan tỏa thơ ca đến công chúng ở khắp mọi miền đất nước, lần đầu tiên, Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức Ngày Thơ Việt Nam tại tỉnh Ninh Bình, với chủ đề "Tổ quốc bay lên".

Đưa thơ ca đến các vùng miền

Ngày Thơ Việt Nam lần thứ 23 - năm 2025 diễn ra vào đúng ngày Rằm tháng Giêng - Tết Nguyên tiêu Ất Tỵ (tức ngày 12/2/2025). Trong 22 lần tổ chức trước, Ngày Thơ Việt Nam đều diễn ra tại Thủ đô Hà Nội. Năm 2025, lần đầu tiên, Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức Ngày Thơ tại Ninh Bình. Chia sẻ lý do thay đổi này, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều cho biết: Ngay từ đầu nhiệm kỳ khóa X, Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam đã có ý tưởng và chủ trương tổ chức Ngày Thơ ở các vùng miền, để thơ ca đến với đông đảo công chúng cả nước. Những năm tiếp theo, Ngày Thơ hàng năm có thể được tổ chức tại các địa phương khác nhau, tùy thuộc vào chủ đề của năm đó.

Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều cho rằng, Ngày Thơ Việt Nam được tổ chức ở nhiều vùng miền sẽ tạo cơ hội để thơ ca và những người làm thơ, yêu thơ được gặp gỡ, chia sẻ và lan tỏa giá trị của thơ ca đến cộng đồng. Bởi người dân Việt Nam ở đâu cũng yêu thơ ca và thơ ca chính là một phần quan trọng trong văn hóa của người Việt...

Theo Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều, Ngày Thơ Việt Nam lần thứ 23 diễn ra trong bối cảnh chúng ta vừa long trọng kỷ niệm 95 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, hướng tới kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, 50 năm nước nhà thống nhất, vì vậy Ban tổ chức chọn chủ đề Ngày Thơ năm nay là "Tổ quốc bay lên", lấy cảm hứng từ câu thơ "Tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân" trong bài thơ "Dáng đứng Việt Nam" của nhà thơ, liệt sỹ Lê Anh Xuân.

Đêm thơ - sự kiện quan trọng trong Ngày Thơ Việt Nam lần thứ 23 có chủ đề "Tổ quốc bay lên", diễn ra vào tối 12/2. Nhà thơ Trần Hữu Việt, Trưởng ban Nhà văn trẻ (Hội Nhà văn Việt Nam), tác giả kịch bản văn học đêm thơ cho biết, trong chương trình, công chúng sẽ được lắng nghe các tác phẩm thơ ca ngợi tình yêu quê hương, đất nước. Đó là những tác phẩm thơ ca nổi tiếng các nhà thơ thuộc thế hệ kháng chiến chống Mỹ cứu nước; thế hệ sau ngày thống nhất đất nước (1975) đến những năm đầu đổi mới (2000) và các nhà thơ trẻ thế hệ từ 2001 đến nay.

Trong chương trình, bên cạnh các tiết mục ngâm thơ, với những tác phẩm thơ nổi tiếng như: "Nguyên tiêu" của Chủ tịch Hồ Chí Minh, "Dục Thúy sơn" của Trương Hán Siêu, "Dáng đứng Việt Nam" của Lê Anh Xuân, "Chúng con chiến đấu cho người sống mãi Việt Nam ơi" của Nam Hà... công chúng còn được lắng nghe tác phẩm thơ của các nhà thơ như Nguyễn Đình Thi, Nguyễn Khoa Điềm, Hữu Thỉnh, Trần Đăng Khoa, Phan Hoàng, Nguyễn Việt Chiến, Trần Kim Hoa, Đinh Thị Như Thúy, Bình Nguyên… và các nhà thơ trưởng thành sau thời kỳ đổi mới đang tạo được ấn tượng trên văn đàn như: Nguyễn Bảo Chân, Nguyễn Tiến Thanh, Nguyễn Quang Hưng, Phùng Thị Hương Ly…

Trong khuôn khổ chương trình sẽ có những bài hát phổ thơ của các nhà thơ Việt Nam như: "Đường chúng ta đi" (thơ Xuân Sách, nhạc Huy Du), "Tổ quốc gọi tên mình" (thơ Nguyễn Phan Quế Mai, nhạc Đinh Trung Cẩn)… Trong không gian Ngày Thơ, Ban tổ chức sẽ trưng bày poster của 20 nhà thơ Việt Nam tiêu biểu được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật; các bài thơ cổ và hiện đại về vùng đất Ninh Bình…

Trách nhiệm xã hội và khát vọng của nhà thơ

Ngày Thơ năm nay có sự tham gia của nhà thơ cựu chiến binh Mỹ Bruce Weigl với bài thơ gửi một người mẹ Việt Nam. Là một người lính từng tham chiến ở Việt Nam, sau khi trở về Mỹ, Bruce Weigl đã tham gia phong trào phản chiến và dành nhiều thời gian nghiên cứu về văn hóa, văn học Việt Nam. Ông đã xuất bản nhiều tập thơ viết về vẻ đẹp đất nước, con người Việt Nam. Ông cũng tham gia tuyển chọn, dịch thuật và giới thiệu tác phẩm của nhiều nhà thơ Việt Nam tới bạn đọc Mỹ; thực hiện nhiều buổi đọc thơ và thuyết trình về đất nước con người Việt Nam...

Năm 2024, nhà thơ Bruce Weigl đã được Nhà nước ta trao tặng Huân chương Hữu nghị vì có những đóng góp tích cực trong việc tham gia dịch và quảng bá hiệu quả các tác phẩm văn học Việt Nam; tổ chức giao lưu, kết nối các nhà văn hai nước, góp phần xây dựng nhịp cầu hữu nghị giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.

Nhằm tạo diễn đàn cho trao đổi học thuật, trong khuôn khổ Ngày Thơ Việt Nam năm 2025, Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức tọa đàm: "Trách nhiệm và khát vọng của nhà thơ". Nhà thơ Trần Anh Thái, Chủ tịch Hội đồng Thơ (Hội Nhà văn Việt Nam) chia sẻ, bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên mới đặt ra vấn đề về trách nhiệm và khát vọng của nhà thơ trong đời sống sáng tác. Theo đó, với tư cách người cầm bút, nhà thơ phải luôn có trách nhiệm tìm tòi, đổi mới để thơ ca Việt Nam ngày càng phát triển, sánh ngang với các nước khác. Với tư cách một công dân, nhà thơ phải thực hiện trách nhiệm xã hội của mình với đất nước. Nhà thơ và thơ ca không thể tách rời khỏi đời sống xã hội, nhà thơ phải có trách nhiệm hòa mình vào những chuyển mình của đất nước, phải có trách nhiệm với dân tộc mình.

Cũng theo nhà thơ Trần Anh Thái, ngoài mong muốn, nung nấu có tác phẩm tầm cỡ, được xã hội công nhận, được người đọc nhớ đến, mỗi nhà thơ cần phải có khát vọng đưa nền thơ ca dân tộc sánh vai với các quốc gia trên thế giới thông qua chính tác phẩm của mình và việc quảng bá, dịch thuật thơ ca.

Ngày Thơ Việt Nam lần thứ 23 cũng là dịp gặp gỡ, quy tụ các thế hệ nhà thơ đương đại nước nhà, để khơi lên khát vọng và trách nhiệm cống hiến, sáng tạo của người cầm bút. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều khẳng định, "lễ hội" thơ ca tại mảnh đất Ninh Bình lần này sẽ là cuộc gặp gỡ, trao đổi, truyền cảm hứng giữa các thế hệ nhà thơ cả nước, để góp phần định vị nền thơ ca Việt Nam trong thơ ca thế giới, đặt ra những tìm tòi đổi mới để khẳng định chất lượng và tầm vóc của thơ ca nước nhà.