Một ca khúc cũ lọt vào "tâm bão" thẩm mỹ của năm

Một hiện tượng đáng chú ý của thị trường âm nhạc Việt Nam trong năm 2025 là sự trở lại mạnh mẽ của ca khúc Mưa chiều khi đứng vị trí thứ 5 trong Top 10 bài hát được tìm kiếm nhiều nhất. 

Xem chuyên đề Nhạc Việt ngày nay TẠI ĐÂY

Điều đặc biệt không nằm ở việc một ca khúc quen thuộc được nhắc lại, mà ở chỗ Mưa chiều xuất hiện đồng thời qua 2 hình thức biểu đạt: 1 do ca sĩ Phương Thanh thể hiện và 1 là do trí tuệ nhân tạo (AI) mô phỏng giọng hát. Hai phiên bản này đều khai thác phong cách rock metal trái ngược hoàn toàn với Mưa chiều đã định hình trong công chúng.

Dù 2 cái mới lại khác nhau về bản chất sáng tạo, nhưng cùng tham gia vào một không gian thị trường, phản ánh rõ những chuyển động mới của công nghiệp âm nhạc trong bối cảnh công nghệ số và hội nhập.

Phần thể hiện rất mới

Giữa một thị trường âm nhạc đầy biến động bởi công nghệ, thuật toán và xu hướng tiêu thụ nhanh của năm 2025, cái tên Mưa chiều - một ca khúc trữ tình quen thuộc của nhạc sĩ Anh Bằng - bất ngờ trở lại như một hiện tượng. Điều đáng nói không chỉ là ca khúc xuất hiện trong số những bài hát được tìm kiếm nhiều nhất, mà là cách nó quay lại thông qua 2 phiên bản rock metal hoàn toàn khác với ký ức thẩm mỹ quen thuộc của nhiều thế hệ người nghe.

Cần nói rõ hơn, trong Top 10 bài hát được tìm kiếm nhiều nhất năm đã gọi tên Mưa chiều nhưng không nói chi tiết phiên bản do ai thể hiện. Thực tế có nhiều phiên bản khác nhau cả do ca sĩ thật và do AI thể hiện. Để thực hiện bài viết, chúng tôi đã khảo sát và lấy trọng tâm là phiên bản Mưa chiều do ca sĩ Phương Thanh thể hiện trên kênh YouTube cá nhân của nữ ca sĩ đăng tải ngày 28/10/2025, tính đến 8/12 thu hút được gần 65 nghìn lượt xem. Phiên bản thứ 2 do AI thể hiện là bản Mưa chiều trên một kênh YouTube (phiên bản này được AI "chế" từ bản gốc do ca sĩ Thân Minh Trang thể hiện, chủ kênh đã ghi rõ trong phần thông tin tác phẩm), đăng tải ngày 19/9/2025, tính tới 8/12 thu hút được hơn 2,3 triệu lượt xem.

Ở đây, 2 cách tiếp cận này không chỉ tạo nên tranh luận, mà còn phản ánh rõ những chuyển động sâu sắc của đời sống âm nhạc Việt Nam hôm nay, đó là sự va chạm giữa di sản và hiện đại, giữa chủ thể sáng tạo con người và công nghệ, giữa ký ức và thị hiếu thời đại. Mưa chiều vì thế không còn đơn thuần là một bài hát được "cover", mà trở thành một trường hợp phê bình đáng suy ngẫm.

Phiên bản Mưa chiều rock metal do Phương Thanh thể hiện trước hết gây chú ý bởi sự lựa chọn mang tính thách thức. Nữ ca sĩ đã đưa một ca khúc trữ tình - bolero vốn gắn liền với không gian lắng đọng, mềm mại vào ngôn ngữ rock/metal, một thứ ngôn ngữ âm nhạc thiên về năng lượng, xung lực và cường độ. Sự lựa chọn này không chỉ nhằm tạo sự chú ý của số đông, mà còn chủ động đặt người nghe vào một trải nghiệm khác hẳn thói quen tiếp nhận trước đó.

Ưu điểm lớn nhất của phiên bản này nằm ở tính biểu đạt của giọng hát thật, con người thật. Chất giọng khàn, khỏe, có cảm xúc cao của Phương Thanh mang theo dấu vết thời gian và trải nghiệm sống, nữ ca sĩ đã khiến Mưa chiều không còn là nỗi buồn ướt át, mà trở thành một trạng thái chiêm nghiệm đã đi qua nhiều đoạn đời. Dường như ở đây nỗi buồn không được phơi bày mà giữ lại rồi bật ra trong những cao trào vừa mang tính nội tâm nhiều, vừa chứa đựng kịch tính.

Một ưu điểm khác là cách tái hiện ký ức âm nhạc. Phương Thanh không phá bỏ hoàn toàn cấu trúc hay tinh thần ca khúc gốc, mà thể hiện lại nó từ góc nhìn của một nghệ sĩ trưởng thành, trong một bối cảnh thẩm mỹ khác. Đây là một kiểu làm mới có ý thức, cho thấy khả năng đối thoại với truyền thống thay vì chỉ vay mượn nó như chất liệu trang trí. Trong đời sống âm nhạc đương đại, những cách "làm mới có ý thức" này là cần thiết để các ca khúc cũ không bị "đóng băng" trong ký ức.

Tuy nhiên, phiên bản này cũng có những hạn chế nhất định. Sự thay đổi quá mạnh về ngôn ngữ âm nhạc khiến không ít khán giả, nhất là những người gắn bó lâu dài với Mưa chiều bản trữ tình, có thể sẽ cảm thấy bị "sốc thẩm mỹ". Rock/metal với cường độ cao đôi khi làm mờ đi sự tinh tế trong giai điệu và ca từ, vốn là 2 điểm mạnh của ca khúc. Ngoài ra, đây không hẳn là phiên bản dễ nghe, dễ tiếp nhận theo nghĩa đại chúng nhưng ở góc độ phê bình, chính sự "khó nghe" ấy lại là dấu hiệu của một lựa chọn nghệ thuật nghiêm túc.

Và phiên bản AI

Trái ngược với Phương Thanh, phiên bản Mưa chiều do AI thể hiện không đặt ra tham vọng nghệ thuật theo nghĩa truyền thống, nhưng lại gây chú ý mạnh mẽ về mặt hiện tượng. Một ca khúc quen thuộc, được "hát" bởi trí tuệ nhân tạo, trong phong cách rock metal, chính sự kết hợp này đánh trúng tâm lý tò mò của công chúng trong "kỷ nguyên số".

Ưu điểm rõ ràng nhất của phiên bản AI là tốc độ lan truyền. Không cần ngôi sao, không cần câu chuyện hậu trường, AI cover vẫn nhanh chóng tạo ra làn sóng tìm kiếm và chia sẻ. Phiên bản này cũng cho thấy khả năng kéo tác phẩm truyền thống vào không gian công nghệ, khiến những ca khúc cũ được nhắc lại trong đời sống số vốn rất khắc nghiệt và chóng quên.

Tuy nhiên, hạn chế của AI cũng rất rõ. AI không có ký ức cá nhân. Cảm xúc mà AI tạo ra chỉ là mô phỏng, nó được tổng hợp lại từ dữ liệu, chứ không xuất phát từ trải nghiệm sống. Chính vì thế, giá trị của phiên bản này chủ yếu nằm ở hiệu ứng truyền thông ngắn hạn, khó có khả năng lưu giữ lâu dài trong trí nhớ thẩm mỹ của công chúng. Nếu thiếu đi sự song hành của những phiên bản do nghệ sĩ thật thể hiện, hiện tượng này sẽ nhanh chóng bị thay thế bởi một trào lưu mới khác.

Ứng xử thế nào với sự khác biệt?

Khi một ca khúc quen thuộc bị đặt vào hình thức trái ngược với thói quen nghe trước đó, phản ứng phản đối là điều dễ hiểu. Nhưng trong một đời sống âm nhạc đang vận động không ngừng, sự khó chịu đôi khi là dấu hiệu của một quá trình chuyển đổi cần thiết. Thay vì phủ nhận, có lẽ cần học cách nghe nhiều phiên bản song song, đặt tâm thế mình vào nếp nghĩ chấp nhận yếu tố mới, phân biệt giữa giá trị nghệ thuật lâu dài và hiệu ứng ngắn hạn.

Có một điều đặc biệt quan trọng không thể xem nhẹ, đó là với AI, chúng ta cần một thái độ tỉnh táo, không "thần thánh" hóa, nhưng cũng không phủ nhận sạch trơn. AI có thể tạo ra sức bật cho thị trường, nhưng chỉ nghệ sĩ mới tạo ra giá trị văn hóa. Đó là ranh giới cần được giữ gìn nếu muốn âm nhạc Việt Nam bước vào tương lai mà không đánh mất ký ức.