Góp ý dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng: 'Ngành thể thao cần huy động sự tham gia của toàn xã hội thay vì chỉ dựa vào khu vực công'

Tiếp tục việc triển khai thực hiện diễn đàn "Góp ý kiến vào dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng" để ghi nhận các ý kiến của bạn đọc góp ý dự thảo văn kiện Đại hội Đảng XIV, báo Thể thao và Văn hóa xin trân trọng giới thiệu ý kiến đóng góp của ông Lý Đại Nghĩa - Giám đốc Trung tâm Huấn luyện và Thi đấu TDTT TP.HCM

Bài viết xoay quanh chủ đề: "Khuyến khích tìm tòi, xây dựng và phát triển sáng tạo những mô hình, thiết chế văn hoá, thể thao và quản lý văn hoá có hiệu quả" đã được "Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII tại Đại hội XIV của Đảng" đề cập.

Khái niệm thiết chế thể thao được hiểu là các cơ sở hạ tầng, đơn vị sự nghiệp, thiết lập phục vụ hoạt động thể dục thể thao (sân vận động, nhà thi đấu, trung tâm huấn luyện, câu lạc bộ, liên đoàn...). Quản trị thiết chế thể thao theo cách truyền thống chủ yếu là quản lý cơ sở vật chất: Tập trung bảo dưỡng, vận hành để phục vụ nhiệm vụ công ích, với kinh phí hoạt động phụ thuộc phần lớn vào ngân sách nhà nước. Cách tiếp cận này coi trọng việc bảo tồn tài sản hơn là khai thác kinh doanh, do đó thiếu động lực nâng cao hiệu quả sử dụng.

Trái lại, mô hình quản trị hiện đại đề xuất coi các cơ sở thể thao như một sản nghiệp thể thao - tài sản có giá trị kinh tế cần được vận hành sinh lời và phát triển dịch vụ liên tục. Tư duy này phù hợp với bối cảnh kinh tế thị trường, khi thể thao có thể tự tạo doanh thu để tái đầu tư, giảm gánh nặng cho ngân sách và đóng góp trở lại cho cộng đồng dưới dạng dịch vụ tốt hơn.

Đề án phát triển ngành TDTT TP.HCM đến năm 2035 cũng nhấn mạnh: Các mục tiêu phát triển TDTT phải tuân thủ quy luật kinh tế thị trường, dựa trên quan hệ cung - cầu và đảm bảo mang lại lợi ích cho đơn vị cung ứng dịch vụ TDTT. Điều đó có nghĩa là việc quản trị thiết chế thể thao cần chuyển sang mô hình tự chủ, hạch toán, có sự tham gia của khu vực tư nhân để đáp ứng yêu cầu hiệu quả.

Nhu cầu chuyển đổi mô hình quản trị các thiết chế thể thao theo hướng hiện đại ở TP.HCM đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết trong bối cảnh nguồn lực công hạn hẹp nhưng đòi hỏi phát triển thể thao ngày càng cao. Qua phân tích lý luận và thực tiễn, mô hình quản trị 3 bên kết hợp Nhà nước - Cộng đồng - Doanh nghiệp được xem như một giải pháp mang tính đột phá.

Mô hình này tận dụng sức mạnh tổng hợp của khu vực công (chính sách, quy hoạch, giám sát), khu vực tư (vốn đầu tư, công nghệ, quản lý hiệu quả) và khu vực cộng đồng (giám sát xã hội, duy trì mục tiêu phục vụ, thúc đẩy phong trào) để vận hành hiệu quả các cơ sở thể thao. Kinh nghiệm quốc tế đã chứng minh những lợi ích to lớn của hợp tác đa chủ thể: Vừa huy động được nguồn lực tài chính, vừa đảm bảo tính chuyên nghiệp trong quản trị, đồng thời giữ vững được sứ mệnh phục vụ công ích.

Đối chiếu với định hướng phát triển thể thao TP.HCM, mô hình đề xuất hoàn toàn phù hợp và khả thi khi thành phố đang có cơ chế chính sách thuận lợi, nguồn lực xã hội dồi dào sẵn sàng tham gia và quyết tâm chuyển đổi số mạnh mẽ trong ngành thể thao.

Để triển khai thành công, nghiên cứu kiến nghị một số điểm mấu chốt: Thứ nhất, sớm ban hành hướng dẫn thực hiện cơ chế hợp tác công tư trong lĩnh vực thể thao của TP.HCM, làm cơ sở pháp lý cho các dự án hợp tác. Thứ hai, chọn một vài công trình thí điểm (ví dụ một trung tâm TDTT phường, xã hoặc cụm sân phường, xã) để thực hiện đấu thầu quản lý, rút kinh nghiệm nhân rộng. Thứ ba, thiết lập cơ chế giám sát minh bạch với sự tham gia của các bên liên quan (sở, liên đoàn, cộng đồng dân cư) nhằm đảm bảo doanh nghiệp vận hành đúng cam kết, phục vụ tốt người dân. Thứ tư, gắn liền quá trình đổi mới quản trị với chương trình chuyển đổi số: ứng dụng hệ thống quản lý thông minh để theo dõi hiệu quả theo thời gian thực, công khai cho người dân biết và tương tác. Cuối cùng, luôn coi trọng công tác truyền thông, đào tạo: phải tạo sự đồng thuận xã hội về mô hình mới và chuẩn bị kỹ năng cho đội ngũ quản lý chuyển sang tư duy quản trị hiện đại.

Với một lộ trình triển khai đồng bộ các giải pháp trên, TP.HCM hoàn toàn có thể xây dựng một mô hình quản trị thiết chế thể thao kiểu mẫu, vừa phát huy được vai trò kiến tạo của Nhà nước, vừa khơi dậy tiềm năng to lớn từ cộng đồng và doanh nghiệp. Thành công của mô hình này sẽ không chỉ giải quyết bài toán trước mắt về cơ sở vật chất thể thao, mà còn góp phần đưa thể thao trở thành ngành kinh tế - dịch vụ quan trọng của thành phố, đóng góp vào sự phát triển năng động, sáng tạo và bền vững của TP.HCM trong giai đoạn hội nhập sâu rộng.