Bóng đá Việt Nam từ vụ bê bối nhập tịch của Malaysia

Mặc dù LĐBĐ Malaysia vẫn tiến hành kháng cáo và kiên quyết phủ nhận những cáo buộc của Ủy ban kỷ luật FIFA về án phạt liên quan đến vụ sai lệch hồ sơ 7 tuyển thủ quốc gia vừa nhập quốc tịch Malaysia để thi đấu 2 trận vòng loại Asian Cup 2027 gần đây, nhưng vụ bê bối này cũng đã gióng hồi chuông báo động cho xu hướng nhập tịch ồ ạt ở Đông Nam Á.

1. Nhập tịch cầu thủ đương nhiên là chuyện bình thường, giờ có thể nói là thông lệ của bóng đá thế giới. Chuyện một cầu thủ có 2-3 lựa chọn để khoác áo không còn xa lạ. Về cơ bản, một người sinh ra, lớn lên ở một vài nơi, rồi chọn chơi cho đội tuyển quốc gia xa lạ nào đó, nói cho cùng vẫn là quyết định mang tính cá nhân. Miễn mọi thứ hợp lệ, đúng qui trình.

Và đó mới chính là vấn đề: Đúng qui trình và hợp lệ. Trong trường hợp của Malaysia, theo án phạt của FIFA, thì đã có những chỉnh sửa làm sai lệch so với hồ sơ gốc. Có thể 7 cầu thủ đó vẫn có mối quan hệ với gốc gác Malaysia dù là từ thời của ông, bà nhưng do nôn nóng, phía Malaysia đã đẩy nhanh qui trình và khiến hồ sơ không khớp với tài liệu gốc.

Chúng ta không nên vội vàng bàn đến tình huống thứ 2, tức là làm giả hồ sơ, vì điều này chỉ có FIFA mới đủ tư cách kết luận. Tuy vậy, dù là trường hợp nào, thì chắc chắn là các hồ sơ đã không được phía Malaysia thực hiện một cách chặt chẽ, dẫn đến sai sót.

Không quá khó để lý giải nguyên nhân của sự thiếu thận trọng ấy. Nó đến từ áp lực phải thay đổi chất lượng đội tuyển theo kiểu đốt cháy giai đoạn. Nói cho nhanh: "bệnh thành tích". Hồi Asian Cup 2023, Malaysia đã được cả châu Á biết đến với việc đăng ký đến 14 cầu thủ nhập tịch trong lần đầu tiên được góp mặt ở sân chơi châu lục.

Tại giải đấu đó, Malaysia có được những kết quả khích lệ, bao gồm trận hòa 3-3 trước Hàn Quốc. Điều đó thúc đẩy họ mạo hiểm hơn với chính sách nhập tịch bằng cách tìm đến những cầu thủ có đẳng cấp cao, đang chơi bóng ở những CLB lớn và tìm cách để hợp pháp mối quan hệ huyết thống giữa họ với gốc gác Malaysia. Trong quá trình có phần mất kiểm soát ấy, dễ xuất hiện những yếu tố "cố ý" để hoàn thiện giấy tờ.

2. Bản chất của sự việc có lẽ nằm ở động cơ của việc nhập tịch cầu thủ. Những gì bóng đá Malaysia đã làm, trên thực tế, đã đạt được mục đích với trận thắng có ý nghĩa lịch sử trước Việt Nam. Dám chắc, nếu không có vụ bê bối, thì số lượng cầu thủ nhập tịch của Malaysia ở trận lượt về sẽ còn tăng thêm nữa.

Đó là mặt trái của xu hướng nhập tịch cầu thủ. Nó sẽ khiến cho quá trình phát triển đội tuyển quốc gia trở thành "đường 1 chiều", không thể quay đầu lại. "Cơn say" ấy sẽ triệt tiêu toàn bộ hệ thống đào tạo nội địa khi mà những chiến lược nhập tịch mạo hiểm nhắm vào các cầu thủ có đẳng cấp rất cao đang thi đấu ở nước ngoài.

Đó là bài học mà bóng đá Việt Nam có thể phải nghiêm túc rút ra từ vụ bê bối này: Vấn đề không phải là việc chúng ta thực hiện mọi thứ đúng qui trình và hợp lệ, đừng đi theo vết xe đổ của Malaysia, mà là đừng bao giờ tự đưa mình vào "đường một chiều", tức là chịu áp lực từ thành công của việc nhập tịch cầu thủ và quên đi những cách thức nền tảng để xây dựng một nền bóng đá mạnh.

Không có gì bảo đảm sau trường hợp thành công của Nguyễn Xuân Son ở ASEAN Cup 2024, thì các cầu thủ nước ngoài nhập tịch khác cũng sẽ mang đến các giá trị tương tự. Ngay việc thu hút các cầu thủ Việt kiều về khoác áo Việt Nam, cho đến nay cũng chưa có thấy đó là giải pháp tạo được đột biến về chất lượng.

Nói cách khác, ngoài sự thận trọng như quan điểm của lãnh đạo LĐBĐ Việt Nam (VFF), thì bóng đá Việt Nam cũng cần có sự tỉnh táo để có cái nhìn toàn diện, lâu dài cho tương lai của nền bóng đá. Sự tỉnh táo này, cũng không ngoại trừ tâm lý của chính người hâm mộ.

Tác động của các cầu thủ nhập tịch là khá rõ ràng, đặc biệt là khía cạnh thành tích. Hơn nữa, đó là xu hướng không thể đảo ngược của bóng đá toàn cầu, nhưng nói cho cùng, một đội tuyển quốc gia mạnh cũng là sự phản ánh chất lượng, trình độ của nền bóng đá. Đừng để đội tuyển "lệch pha" so với phần còn lại, đó mới là mục đích của bóng đá Việt Nam, dù là nhập hay không nhập tịch cầu thủ.