Tại mùa giải năm nay, trên cơ sở danh sách dự kiến đề cử gồm 47 "ứng viên", qua các vòng sơ khảo, chung khảo, Hội đồng giám khảo đã thông qua danh sách đề cử chính thức gồm 11 đề cử, trên 4 hạng mục. Từ 11 đề cử này, Hội đồng giám khảo tiếp tục chọn ra 4 giải thưởng, gồm: Giải thưởng Lớn, Giải Tác phẩm, Giải Ý tưởng và Giải Việc làm. Kết quả này sẽ được công bố tại lễ trao giải, diễn ra từ 19h hôm nay, 3/10, tại Trung tâm triển lãm 45 Tràng Tiền, Hà Nội.

Ngoài Giải thưởng Lớn - hạng mục quan trọng nhất - theo truyền thống của giải thưởng hàng năm được Ban tổ chức giữ bí mật đến lễ trao giải - thì 10 đề cử còn lại ở các hạng mục Tác phẩm, Ý tưởng và Việc làm đều được đánh giá cao về chất lượng và sức lan tỏa vượt trội trong dư luận thời gian gần đây. Trên hết, đó là những đề cử thấm đượm tình yêu Hà Nội của các cá nhân, tổ chức, đơn vị hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Đối với hạng mục Giải Tác phẩm, việc có tới 4 đề cử, nhiều hơn thông lệ, phản ánh sự mở rộng biên độ sáng tạo của các tác phẩm, công trình "vì tình yêu Hà Nội" trên nhiều lĩnh vực nghệ thuật, nghiên cứu.

Các tác phẩm này đều được giới chuyên môn đánh giá cao về chất lượng, giàu chiều sâu thẩm mỹ, gắn với những dấu ấn văn hóa, lịch sử của mảnh đất ngàn năm văn hiến. Đáng chú ý, có tới 2 loạt tranh cùng lấy Hà Nội làm đối tượng biểu đạt cho ngôn ngữ hội họa đương đại, giàu cá tính sáng tạo. Nếu họa sĩ trẻ Chu Nhật Quang dành sự quan tâm đến những biểu tượng văn hóa, giá trị di sản của Thăng Long - Hà Nội gắn liền với các mốc lịch sử dân tộc, thì họa sĩ Phạm Bình Chương lại đem đến một Hà Nội thân thương qua từng góc phố bằng cái nhìn hiện thực. Hơn thế, hành trình 20 năm bền bỉ với "Xuống phố" đã trở thành minh chứng sống động cho tình yêu và sự gắn bó máu thịt của anh với mảnh đất này.

Trong khi đó, 2 tác phẩm còn lại ở hạng mục này đều chọn tiếp cận một Hà Nội lịch sử nhưng lại khai thác từ những phương diện khác nhau. Cuốn sách Kiến trúc Hà Nội - Giao thoa văn hóa Việt - Pháp dựng lên một Hà Nội lịch sử của kiến trúc với hệ thống tư liệu lớp lang, giàu tính học thuật, cùng những hình ảnh được đầu tư công phu bởi một đội ngũ hùng hậu, góp phần "đánh thức" giá trị di sản đô thị. Vở nhạc kịch Lửa từ Đất lại mang đến một lát cắt lịch sử quan trọng của Hà Nội trong những năm 1930 với nhân vật trung tâm là đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ, Bí thư Thành ủy chính thức đầu tiên của Đảng bộ Hà Nội. Bằng hình thức nhạc kịch mới mẻ, Lửa từ Đất góp phần làm sống lại lịch sử hào hùng của Thủ đô đến gần hơn với công chúng hiện đại.

Ở hạng mục Giải Việc làm, 3 đề cử là: Bước đầu hồi sinh sông Tô Lịch; Trung tâm Triển lãm Việt Nam - một "kỳ quan" mới tại Hà Nội, kỳ tích xây dựng tại Việt Nam và Việc tu bổ hai bức phù điêu ngoài trời tại phố Hàng Lọng (phường Cửa Nam). Đây đều là những việc làm tạo hiệu ứng lan tỏa, với hành động cụ thể và ý nghĩa thiết thực cho sự phát triển hạ tầng và cảnh quan của Thủ đô. Đồng thời, những việc làm này còn được giới chuyên môn đánh giá là mang tính kiến tạo và khẳng định tầm vóc Hà Nội trong dòng chảy phát triển chung của đất nước.

Còn ở hạng mục Giải Ý tưởng có sự góp mặt của 3 đề cử: Chuỗi dự án chỉnh trang, mở rộng không gian dành cho cộng đồng quanh Hồ Gươm; Chuỗi hoạt động tôn vinh đạo học, hướng tới kỷ niệm 950 năm Quốc Tử Giám (1076 - 2026) và Dự án xây dựng Nhà hát Opera Hà Nội và công viên văn hóa nghệ thuật tại Quảng An (phường Tây Hồ). Đây tiếp tục là những ý tưởng nhận được sự quan tâm rộng rãi, phản ánh tầm nhìn dài hạn trong quy hoạch và phát triển văn hóa đô thị. Những ý tưởng này được kỳ vọng tạo lập những không gian mới, biểu tượng văn hóa mới, khẳng định vị thế Thủ đô sánh ngang với các trung tâm văn hóa lớn trên thế giới.

Dễ dàng nhận thấy, danh sách đề cử của Giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội 2025 không chỉ thấm đẫm tình yêu, mà còn bám sát sự vận động và phát triển của Thủ đô trong thời gian gần đây. Để có được những đề cử sáng giá này, Hội đồng giám khảo đã làm việc cẩn trọng, kỹ lưỡng, xem xét từng hồ sơ với thông tin chi tiết, khách quan trước khi đi đến kết quả cuối cùng. Thậm chí, năm nay còn là một năm khó khăn trong việc lựa chọn, bởi chất lượng các đề cử quá nổi trội.

Như lời của PGS-TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội (Thành viên Hội đồng giám khảo): Giải thưởng năm nay có rất nhiều đề cử chất lượng. Chính điều đó khiến Hội đồng giám khảo "khó xử" theo nghĩa tích cực, khi phải thảo luận rất kỹ để tìm ra những tác phẩm, việc làm, ý tưởng thật sự vượt trội.

"Trong nghệ thuật, việc so sánh vốn đã vô cùng khó: giữa một bức tranh, một vần thơ, một bài hát hay một công trình. Nhưng chính sự khó khăn này lại khẳng định công tác chuẩn bị kỹ lưỡng và giá trị thương hiệu của giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội" - ông Sơn bày tỏ - "Tôi tin rằng, các đề cử và đoạt giải thưởng năm nay - trong một năm đặc biệt khi chúng ta kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, kỷ niệm 80 năm Quốc khánh - sẽ tôn vinh xứng đáng các những tác phẩm, việc làm, ý tưởng, cũng như tôn vinh những tình yêu dành cho Hà Nội".

Ở góc nhìn của người nhiều năm đồng hành cùng giải thưởng, nhà sử học Dương Trung Quốc (Thành viên Hội đồng giám khảo) cho rằng mỗi mùa giải đều có những khó khăn và niềm vui riêng.

"Cùng với sự phát triển của thành phố, ngày càng có nhiều cách thức để thể hiện tình yêu với Hà Nội. Giải thưởng mang tên một họa sĩ bậc thầy, nhưng người được vinh danh không chỉ giới hạn trong lĩnh vực hội họa. Chính sự đa dạng của đối tượng, thể loại là một bài toán khó cho Hội đồng giám khảo. Bộ phận thường trực của giải thưởng đã làm rất tốt khi tập hợp và bổ sung đề cử, tạo nên một danh sách phong phú" - ông Quốc chia sẻ.

Có chung cảm xúc, nhà thơ Bằng Việt (Chủ tịch Hội đồng giám khảo) khẳng định: "Ban tổ chức năm nay làm việc rất nghiêm túc, quy củ. Số lượng đề cử nhiều hơn các năm, nhưng đều xứng đáng. Chính vì thế, Hội đồng giám khảo phải thảo luận và cân nhắc rất kỹ lưỡng mới đạt được sự đồng thuận".

Cụ thể, nhà thơ Bằng Việt cho biết, ngoài Giải thưởng Lớn được đồng thuận cao với một đề cử duy nhất, các hạng mục khác đều có sự cân nhắc đặc biệt. "Ở hạng mục Tác phẩm, số lượng đề cử chất lượng nhiều hơn mọi năm, nên Hội đồng giám khảo đã quyết định "phá lệ", trao giải cho hai tác phẩm thay vì chỉ một".