18 năm qua, Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội của báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN) đã trở thành biểu tượng đẹp của Thủ đô - nơi tôn vinh những trái tim, khối óc và bàn tay đang âm thầm kiến tạo một Hà Nội văn minh, nhân ái và sáng tạo.

 Không chỉ là một giải thưởng nghệ thuật, đây còn là hành trình nuôi dưỡng tình yêu và khơi dậy khát vọng dựng xây một thành phố đáng sống - nơi quá khứ, hiện tại và tương lai hòa làm một.

Trong trái tim người Việt Nam, Hà Nội không chỉ là trung tâm hành chính. Đó là ký ức tập thể của dân tộc - nơi thời gian lắng lại, và lịch sử biết mỉm cười.

Là mái ngói phủ rêu, tán xà cừ khẽ rơi, tiếng rao ban mai, tiếng chuông nhà thờ ngân trưa…

Hà Nội cũng là khát vọng hướng tới – thành phố của sáng tạo, của công nghiệp văn hóa, của những công trình đang vươn lên mang dáng dấp thời đại.

Giữa hai dòng chảy - ký ức và tương lai - Giải thưởng Bùi Xuân Phái là chiếc cầu nối, để những tâm hồn yêu Hà Nội tiếp tục được truyền cảm hứng và thăng hoa. Đó là những nhạc sĩ, họa sĩ, kiến trúc sư, nhà nghiên cứu, nhà báo, người dân bình dị - những con người đã biến tình yêu thành hành động, biến cảm xúc thành cống hiến.

Mùa giải thứ 18 đến trong thời khắc Hà Nội đang chuyển mình mạnh mẽ.

Thành phố đang vươn mình, sông Tô Lịch dần hồi sinh, những công trình mới vươn lên từ đất trời Đông Anh, Tây Hồ – như Trung tâm Triển lãm Việt Nam, Nhà hát Opera Hà Nội và công viên văn hoá nghệ thuật chuyên đề tại Quảng An... Đó không chỉ là bê tông và kính, thép, mà là những kỳ tích về công nghệ, kỹ thuật, kiến trúc, những ý tưởng kiến tạo một Thủ đô văn hiến – văn minh – hiện đại, nơi mỗi tấc đất đều thấm đẫm tinh thần "vì con người".

Và giữa dòng chảy ấy, Giải thưởng Lớn năm nay tôn vinh nhạc sĩ Trần Tiến – người hát về Hà Nội bằng tất cả thương yêu và thấu hiểu.

Từ Ngẫu hứng phố đến Phố nghèo, từ Hà Nội những năm 2000 đến Hà Nội ngày ấy…, âm nhạc của ông không chỉ có nốt nhạc – mà có linh hồn của phố, của người, của ký ức.

Như ông từng viết: "Hà Nội, Hồ Gươm – bình rượu ngàn năm để lại bên phố nghiêng buồn" – một lời tự sự dịu dàng, mà cũng là tuyên ngôn nghệ sĩ về tình yêu và lòng nhân ái.

Từ di sản hội họa của Bùi Xuân Phái đến loạt tranh Xuống phố của Phạm Bình Chương hôm nay - ấy là hành trình của một tình yêu được kế thừa, làm mới và lan tỏa. Nếu tranh Phái là tiếng thì thầm của phố cổ, thì tranh Chương là nhịp thở của đô thị mới – vừa hoài niệm, vừa chuyển động.

Một số tác phẩm trong "Xuống phố" của Phạm Bình Chương

Nếu "phố Phái" gợi nhớ Hà Nội cũ, thì Trung tâm Triển lãm Việt Nam hay dự án Nhà hát Opera Hà Nội và công viên văn hoá nghệ thuật chuyên đề ở Quảng An lại mở ra Hà Nội của tương lai - thành phố của nghệ thuật, của sự giao hòa giữa truyền thống và hiện đại.

Cái hay của Giải thưởng Bùi Xuân Phái nằm ở đó: tôn vinh cái đẹp không phải để cất giữ, mà để nuôi dưỡng; không phải để hoài cổ, mà để tiếp bước. Khi tình yêu biến thành động lực cống hiến, khi ký ức thành năng lượng sáng tạo, Hà Nội mới thực sự vươn mình.

Những người được vinh danh qua Giải thưởng Bùi Xuân Phái năm nay - từ nhạc sĩ Trần Tiến, họa sĩ Phạm Bình Chương đến những người âm thầm đóng góp cho không gian sống của Thủ đô - đều có điểm chung:

Họ không chờ đợi một thành phố hoàn hảo, mà nỗ lực làm cho nó tốt đẹp hơn.

Họ yêu Hà Nội bằng cách riêng: người vẽ, người hát, người quy hoạch, người gìn giữ di sản, người cặm cụi hút bùn, trám đá bờ kè dòng sông Tô Lịch...

Tất cả đang viết tiếp bản trường ca mang tên "Vì tình yêu Hà Nội".

18 năm – gần hai thập kỷ, nhưng Giải thưởng Bùi Xuân Phái chưa bao giờ cũ. Bởi tình yêu Hà Nội thì không thể cũ.

Không chỉ tôn vinh cái đẹp, Giải thưởng còn đánh thức trách nhiệm, để mỗi người thấy mình trong hành trình làm cho Thủ đô đẹp hơn mỗi ngày.

Mỗi mùa giải là một ngọn đèn thắp sáng bên Hồ Gươm – ngọn đèn của cái đẹp, của nhân văn, của khát vọng.

Và khi ánh sáng ấy lan tỏa, ta hiểu rằng: Hà Nội không chỉ là nơi ta sống, mà là nơi ta thuộc về. Không chỉ là một thành phố, mà là một phần của tâm hồn dân tộc.