Lễ trao giải Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội diễn ra từ 19h, thứ Sáu, ngày 3/10/2025 tại Trung tâm triển lãm 45 Tràng Tiền (Hà Nội) do báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN) tổ chức. Kết quả: Trên cơ sở Danh sách gồm 11 đề cử chính thức (đã công bố hôm 30/9), Giải thưởng Lớn - Vì tình yêu Hà Nội đã được trao cho nhạc sĩ Trần Tiến; bên cạnh đó là 4 giải đồng hạng cho các hạng mục: Giải Tác phẩm, Giải Ý tưởng, Giải Việc làm (riêng Giải Tác phẩm có 2 giải).

Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội do báo Thể thao và Văn hóa và gia đình cố họa sĩ Bùi Xuân Phái thành lập từ năm 2008, nhằm trao cho các tác giả, tác phẩm, ý tưởng, việc làm có giá trị khoa học, nghệ thuật cao, thấm đượm tình yêu Hà Nội. Hội đồng giám khảo của Giải thưởng gồm những tên tuổi uy tín như: nhà thơ Bằng Việt, nguyên Chủ tịch Hội VHNT Hà Nội (Chủ tịch Hội đồng); nhà sử học Dương Trung Quốc, Phó Chủ tịch Hội Sử học Việt Nam; nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam; PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội; nhà báo Ngô Hà Thái, nguyên Phó Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam và nhà báo Nguyễn Thiện Thuật, Tổng Biên tập báo Thể thao và Văn hóa.

Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội năm nay diễn ra vào dịp kỷ niệm nhiều sự kiện trọng đại của đất nước, do đó Ban tổ chức quyết định xây dựng một lễ trao giải với quy mô xứng tầm, kết hợp triển lãm những tác giả, tác phẩm xuất sắc nhất được đề cử.

Tại mùa giải năm nay, trên cơ sở danh sách dự kiến đề cử, qua các vòng sơ khảo, chung khảo, Hội đồng giám khảo đã thông qua Danh sách đề cử chính thức gồm 11 đề cử, trên 4 hạng mục:

Từ 11 đề cử nêu trên, tại phiên họp cuối cùng, Hội đồng giám khảo đã thống nhất trao các giải thưởng như sau:

Nhạc sĩ Trần Tiến, vì đã cống hiến cho Hà Nội những ca khúc thấm đẫm mạch nguồn văn hóa sông Hồng, phố cổ, xứ Đoài…

Trần Tiến là 1 trong những nhạc sĩ để lại dấu ấn đặc biệt trong nền âm nhạc Việt Nam đương đại. Không chỉ bởi cá tính sáng tạo phóng khoáng, giàu chất "ngẫu hứng", mà còn bởi điểm chạm văn hóa, ký ức. Trong sáng tác của Trần Tiến, Hà Nội nổi bật như một "nguồn mạch" bền chặt.

Ở đó, Hà Nội không chỉ là một địa danh, là Thủ đô, mà còn là không gian ký ức tuổi thơ, là dòng chảy văn hóa dân gian Bắc Bộ, là những phố phường đời thường, và cả những vùng quê xứ Đoài.

"Nguồn mạch" sáng tác về Hà Nội của Trần Tiến trước hết để lại dấu ấn với phố và "phố nghèo". Phố hiện lên rất đậm nét trong ca khúc Trần Tiến. Trong bài Ngẫu hứng phố, ông khắc họa một Hà Nội rất đời thường và cũng rất lãng tử, rất riêng: "Hà Nội cái gì cũng rẻ/ Chỉ có đắt nhất bạn bè thôi" hay "Chỉ có đắt nhất tình người thôi". Phố ở đây là bia hơi vỉa hè, là mùa Đông, là ngô nướng, là "bạn bè tuổi thơ lội dòng sông phố nô đùa". Phố trở thành ký ức chan chứa tình bạn, tình thân, cả những nỗi đau mất mát gắn liền với thời gian.

Vẫn phố, Hà Nội những năm 2000 mang đến một bức tranh khác, tươi mới hiện đại và đầy hy vọng. Hình ảnh "trái sấu chín lăn lăn trên hè", "tàu điện leng keng", "ngắm chiều về phố cổ Thăng Long" gợi nhớ hồn phố cũ, nhưng được đặt trong bối cảnh một thành phố đang "mọc thêm bao công viên xanh", nơi "trẻ em không còn ăn xin", nơi "trái bóng vẫn bay trên bầu trời" và "nụ cười bé thơ thiên thần" vang lên giữa nhịp sống mới.

Vẫn là phố, Mặt trời bé con của Trần Tiến tưởng chừng không gắn trực tiếp với Hà Nội, nhưng thực ra lại chứa đựng ký ức Hà Nội rất sâu đậm. Câu chuyện một cô bé nghèo nhìn trộm buổi biểu diễn đã gợi nhạc sĩ nhớ về chính tuổi thơ mình, với những ngày trèo lên ống máng Nhà hát Lớn Hà Nội để xem hát. Và vì thế, Mặt trời bé con gợi lại tuổi thơ Trần Tiến ở Hà Nội - một Hà Nội nghèo, nhưng giàu mơ ước và tình yêu cái đẹp.

Trong khi đó với Phố nghèo, ở đó, Hà Nội hiện lên chậm rãi, nặng trĩu nỗi nhớ. Ngay những câu hát đầu tiên, không gian phố đã được vẽ bằng gam màu đặc trưng: "Phố nghèo xưa, mái ngói nghèo xưa/ ngoài ga cũ tiếng còi xa buồn".

Ấn tượng là ở đây Hà Nội không hiện lên lung linh hay tráng lệ, mà là phố cũ, mái ngói cũ, ga xưa… đượm một nỗi buồn xa vắng. Ca từ được sử dụng vô cùng "đắt" như "mái ngói buồn nâu", "cà phê đắng rơi từng giọt nâu buồn" tạo nên sắc thái riêng biệt. Màu "nâu" trong ca từ của Trần Tiến gợi nhớ đến gam màu trầm mặc vốn gắn liền với Hà Nội cổ, nâu của mái ngói rêu phong, nâu của áo nâu, của bàn ghế quán cà phê nhỏ. Với cách dùng màu sắc ấy đã khiến người nghe nhận ra "chất Hà Nội" trong Phố nghèo dù không cần nhắc đích danh.

Bên cạnh sắc màu, Trần Tiến còn khéo léo dựng nên không gian thị giác và thính giác qua những chi tiết gợi nhớ: "Chiếc lá bàng rơi", "tiếng còi ga cũ". Lá bàng đỏ rụng vốn là hình ảnh đặc hữu của mùa Thu Hà Nội, vừa mang tính tạo hình vừa ẩn chứa ý vị về tuổi trẻ, về sự phôi pha của thời gian. Tiếng còi tàu ga cũ lại gợi lên âm vang của một thành phố luôn có những chuyến đi và về, những chia ly và hội ngộ.

Nhạc Trần Tiến vốn mang tính ngẫu hứng, phóng khoáng, nhưng ở Phố nghèo, sự ngẫu hứng ấy được tiết chế, để nhường chỗ cho dòng tự sự trữ tình, vừa như kể lại vừa như đối thoại với chính mình.

Cảm hứng thường trực trong "nguồn mạch" sáng tác về Hà Nội của Trần Tiến còn phải kể tới sông Hồng và xứ Đoài.

Ngẫu hứng sông Hồng là 1 trong những ca khúc tiêu biểu nhất của nhạc sĩ Trần Tiến khi nói về Hà Nội. Không chỉ đơn thuần là viết về một dòng sông, ca khúc đã nâng tầm sông Hồng thành biểu tượng văn hóa, biểu tượng ký ức, gắn liền với lịch sử và đời sống tinh thần của người Hà Nội cũng như cả vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Sông Hồng vốn được coi là "sông cái", dòng sông trung tâm của vùng đồng bằng châu thổ Bắc Bộ, đồng thời cũng là nơi kết nối các làng quê với kinh thành Thăng Long xưa. Hà Nội, nằm bên đôi bờ sông Hồng, trở thành trung tâm của cả vùng văn hóa này. Khi viết Ngẫu hứng sông Hồng, Trần Tiến không chỉ miêu tả một cảnh quan thiên nhiên, mà đã khơi dậy trong âm nhạc những tầng văn hóa sâu xa của dòng sông ở vị thế như cội nguồn văn hóa dân tộc.

Điểm nổi bật của ca khúc là chất liệu dân gian đồng bằng Bắc Bộ được khai thác và biến hóa tài tình. Ta có thể nhận thấy âm hưởng của ca dao, dân ca Bắc Bộ trong lối gieo vần, nhịp điệu, cùng cách nhấn nhá phóng khoáng nhưng vẫn đậm tính trữ tình. Cách viết ấy khiến Ngẫu hứng sông Hồng vừa gần gũi, thân quen, vừa mang tính khái quát, có thể xem là 1 trong những ca khúc hay nhất về Hà Nội và cũng về những dòng sông Việt Nam nói chung. Người nghe bắt gặp trong đó không chỉ hình ảnh dòng sông đỏ nặng phù sa, mà còn cả hồn cốt của ca dao về con sáo sang sông, về lời ru, tiếng gọi tha thiết của bến nước, con thuyền...

Cái hay ở chỗ, Ngẫu hứng sông Hồng là một ca khúc có khuôn khổ lớn, có thể liên tưởng kiểu như một trường ca kể về dòng sông Hồng. Trong khi, cách kể thì rất gần gũi, dễ nghe, dễ thuộc mặc dù bài rất dài với nhiều trường đoạn ca từ cũng như tính chất âm nhạc. Có thể nói, ở Ngẫu hứng sông Hồng, Trần Tiến đã kết hợp tinh thần ngẫu hứng hiện đại với mạch nguồn dân gian để tạo nên một bản nhạc giàu sức sống.

Cũng như Ngẫu hứng sông Hồng, Quê nhà là một trong những ca khúc giàu chất thơ nhất của Trần Tiến, nơi ông kết hợp ký ức cá nhân, trầm tích văn hóa và giai điệu dân gian để dựng nên bức tranh xứ Đoài thấm đẫm nỗi nhớ. Lấy dòng sông, lũy tre, bờ đê làm mạch nguồn, nhưng Quê nhà đi sâu hơn vào cội rễ văn hóa và cảm thức nhân sinh. Hình ảnh "khói chiều mênh mông, sông Đà buông nắng", hay "bóng mẹ liêu xiêu trong chiều buông gió" vừa mang tính biểu tượng, vừa khắc họa chân thực nỗi day dứt của người con xa quê.

Đáng nói ở ca khúc Quê nhà nhạc sĩ Trần Tiến khai thác các kho tàng ca dao, tục ngữ với những câu ca mà ẩn sâu trong đó là giai thoại dã sử của đất nước ở thời Nguyễn, lồng vào đó là âm hưởng hát ru tạo nên điểm nhấn và ấn tượng đặc biệt cho ca khúc. Điều đó khiến cho câu hát: "À ơi hoa bay lên trời, rau răm ở lại chịu lời đắng cay", hay những hình ảnh làng quê xứ Đoài như giếng làng, với mắt buồn của người con gái Sơn Tây... những chất liệu ấy làm bài hát ngân lên như một khúc ru thăm thẳm, vừa quen thuộc vừa ám ảnh.

Trong Quê nhà, tình cảm riêng tư đó là nỗi nhớ mẹ, nhớ cha… hòa quyện cùng ký của làng quê Bắc Bộ. Bởi vậy, ca khúc là tiếng lòng của Trần Tiến, chạm tới cảm xúc của những người con xa xứ, luôn mang trong mình khát vọng trở về.

Theo nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Quang Long, nhìn vào những ca khúc nổi bật viết về Hà Nội của Trần Tiến, bao gồm: Ngẫu hứng sông Hồng, Lữ khách sông Hồng, Hà Nội ngày ấy, Hà Nội những năm 2000, Ngẫu hứng phố, Phố nghèo, Mặt trời bé con, Mẹ tôi, Quê nhà… có thể thấy mạch nguồn sáng tác của ông có một sự kết nối tạo nên từ "tam giác văn hóa": Sông Hồng - Phố cổ - xứ Đoài. Đây không chỉ là 3 không gian địa lý, mà còn là 3 tầng văn hóa, 3 mạch nguồn cảm hứng hợp lại, định hình diện mạo Hà Nội trong âm nhạc của ông.

Sông Hồng là sông cái, nơi khởi nguyên văn hóa đồng bằng Bắc Bộ. Với Ngẫu hứng sông Hồng hay Lữ khách sông Hồng, Trần Tiến không chỉ khắc họa một dòng sông chảy qua thành phố, mà còn làm sống dậy ký ức lịch sử, ca dao, dân ca, những câu chuyện về sự bồi tụ phù sa và dòng chảy đời sống của người Việt Nam. Ở đó, Hà Nội hiện lên như một trung tâm văn hóa, nơi dòng sông vừa mang tính địa lý vừa mang tính biểu tượng.

Phố cổ Hà Nội là không gian của ký ức, của đời sống thị dân. Những ca khúc như Phố nghèo, Ngẫu hứng phố… đã tái hiện một Hà Nội thân thuộc với mái ngói nâu, lá bàng rơi, tiếng còi tàu, những quán cà phê nhỏ. Hà Nội trong âm nhạc ông vì thế vừa gần gũi, vừa giàu chất thơ, giàu sự rung động nhân sinh.

Xứ Đoài là một chiều sâu khác. Trong nhạc Trần Tiến, bóng dáng của xứ Đoài hiện lên qua chất liệu dân ca, qua hình ảnh thôn làng, đền chùa, con đò, bãi sông... Đây là nơi lưu giữ ký ức văn hóa, là lớp nền dân gian làm giàu thêm cho không gian Hà Nội trong âm nhạc ông.

Khi kết nối lại, sông Hồng - Phố cổ - xứ Đoài tạo thành một tam giác văn hóa, vừa mang tính lịch sử vừa mang tính biểu tượng. Nhờ đó, Hà Nội trong âm nhạc Trần Tiến không chỉ giới hạn ở một thành phố, mà trở thành biểu tượng của sự hội tụ giữa truyền thống và hiện đại, giữa phố phường và làng quê, giữa dòng chảy phù sa và lớp trầm tích ký ức. Trần Tiến khắc họa Hà Nội không chỉ bằng địa danh, mà bằng cả một không gian văn hóa rộng mở, giàu sức sống và đậm hồn Việt Nam.

Có thể nói, Trần Tiến đã góp phần đặc biệt trong việc khắc họa Hà Nội qua âm nhạc. Với ông, Hà Nội không chỉ là một địa danh, mà còn là dòng sông Hồng chảy mãi, là những con phố vừa nghèo vừa thơ, là xứ Đoài đặc hữu nay đã trở thành một phần Thủ đô. Những ca khúc ấy, từ Ngẫu hứng sông Hồng đến Phố nghèo, Mặt trời bé con, Quê nhà… đã góp phần làm giàu thêm bản sắc âm nhạc Hà Nội, đưa Hà Nội trở thành một biểu tượng văn hóa trong đời sống tinh thần người Việt Nam.

Âm nhạc Trần Tiến vì vậy không chỉ để nghe, để hát, mà còn là để nhớ, để yêu, để gìn giữ một phần hồn Hà Nội trong mỗi con người.

Với Trần Tiến trong các tác phẩm đã viết về Hà Nội của mình, ông ưng ý nhất những ca khúc sau: Ngẫu hứng sông Hồng; Ngẫu hứng Phố; Hà Nội ngày ấy; Phố nghèo; Hà Nội những năm 2000.          

Và cho đến giờ, dù đã xa Hà Nội nhiều chục năm, và dẫu thành phố ông yêu nay đã đổi thay từng ngày, nhưng trong lòng người nhạc sĩ ấy vẫn còn vẹn nguyên một tình cảm đặc biệt. Trần Tiến thổ lộ: "Hà Nội đã thay đổi nhiều, nhà cao, cửa rộng. Nhiều con phố mới tôi chưa hề biết. Đó là điều đáng mừng. Phải thay đổi theo đương đại chứ, cả thế giới đều đã thay đổi. Nhưng trong tôi, mãi vẫn hình bóng Hà Nội xưa như tranh Bùi Xuân Phái. Chạm vào đâu, cũng rẩy những tháng năm yêu dấu, những kỷ niệm buồn vui như những âm bản một thời xa vắng". 

Và ông nhắc lại một lời đinh ninh: "Hà Nội là mẹ tôi, là chị tôi, là bạn bè tuổi thơ tôi. Dù giàu sang, nghèo đói, bệnh tật và những nỗi cô đơn có làm ai đau khổ, thì mãi mãi trái tim vẫn nằm lại nơi quê nhà Hà Nội. Bao nhiêu điều cần nói, tôi đã gửi vào những bài hát hết rồi".

- Loạt tranh về Hà Nội của họa sĩ Phạm Bình Chương trong 20 năm "Xuống phố"

Cuối năm 2024, họa sĩ Phạm Bình Chương "trình làng" triển lãm "Xuống phố 4" như một tổng kết hành trình tròn 20 năm bày loạt tranh "Xuống phố" chỉ vẽ Hà Nội (kể từ triển lãm "Xuống phố" năm 2004) và 25 năm dấn thân vào con đường vẽ hiện thực. Đó là một hành trình tuy chưa dài với đời nghệ sĩ nhưng đủ để Phạm Bình Chương khẳng định một dấu ấn hội họa mang tên mình.

Kể từ lần "Xuống phố" đầu tiên cách đây 20 năm, đến nay Phạm Bình Chương gần như đã tạo được một "cái tên" đóng đinh với đề tài Hà Nội. Chừng ấy năm, đã có biết bao những đánh giá, cảm nhận từ công chúng, giới chuyên môn về tranh phố của anh như người miệt mài tìm "hồn phố", người lưu giữ ký ức Hà Nội bằng tranh… Mọi nhận xét này đều xác đáng bởi cái đẹp của từng góc phố Hà Nội được Chương vẽ bằng trải nghiệm, cảm xúc, góc nhìn thật, hoàn toàn xuất phát từ thực cảnh của Hà Nội.

Thế nhưng, nếu chỉ nhìn tranh Chương đơn thuần ở vẻ đẹp của cảnh vật, con người thì có lẽ chưa đủ. Bởi thẳm sâu trong những nét vẽ kỳ khu, những hình khối chặt chẽ, bố cục hoàn hảo… còn ẩn chứa những câu chuyện văn hóa, những biến chuyển thời cuộc mà chỉ có người yêu Hà Nội thật nhiều, suy tư về Hà Nội thường trực mới nhìn ra, để rồi dùng ngôn ngữ hội họa mà diễn tả.

Chỉ cần quan sát từ "Xuống phố" (2004) đến "Xuống phố 4" đủ để thấy đời sống và con người của Hà Nội đã thay đổi ra sao, ít nhất là từ góc nhìn của Phạm Bình Chương.

Như lời anh bộc bạch: "Ở giai đoạn đầu, tôi vẽ Hà Nội chỉ tìm sự sâu lắng, tĩnh tại trong diện mạo của phố phường. Tôi thường tìm tới những khung cảnh nhỏ hẹp, lặng lẽ, thâm trầm của những góc phố, con ngõ,… Đây là giai đoạn, tôi gần như không vẽ người trong tranh, thậm chí đã vẽ người rồi lại xóa đi. Tranh lặng đến mức như thế! Có lẽ, tìm sự lặng lẽ hợp với cảm xúc của tôi thời điểm này, đó là sau một quá trình đã hết mình và xả thân với trừu tượng".

Đến những lần "Xuống phố" tiếp theo, một Hà Nội lặng lẽ đã dần chuyển trạng thái trong tranh của Phạm Bình Chương. Anh bắt đầu nhìn Hà Nội ở những góc rộng hơn, có những góc nhìn toàn cảnh, yếu tố con người cũng được điểm xuyết cho đến sự hiện hữu chân thực như những nhân vật chính trong tranh.

"Ở giai đoạn sau, tôi bắt đầu quan sát sự sống động của đời sống nhiều hơn, mạnh hơn. Tôi có nhu cầu tìm đến những giá trị của cuộc sống chứ không đơn thuần chỉ chú ý đến cảnh vật. Những tác phẩm của "Xuống phố" 2, 3… cho thấy một Hà Nội sống động hơn với sự xuất hiện của nhiều yếu tố con người, thời tiết, cảnh vật,… thậm chí có cả những hình ảnh chưa đẹp như biển quảng cáo rao vặt cũng bắt đầu được thể hiện" - họa sĩ chia sẻ - "Đây là thời điểm, tôi bắt đầu có suy nghĩ nên chăng cần có những "dấu hiệu" của đời sống, có yếu tố hiện đại đưa vào tranh để mang đến những hình dung đúng chất phố hơn khi vẽ về Hà Nội".

Đặc biệt đến "Xuống phố 4", Phạm Bình Chương đã đẩy góc nhìn về một Hà Nội đương đại lên cao hơn với những biểu hiện của một đời sống chứa đựng đầy đủ những sắc thái của "sự va chạm dịu êm". Đó là một Hà Nội chứa đựng trong mình một đời sống đang tiếp diễn đầy cạnh tranh giữa cái cũ và cái mới, giữa sự tiện dụng và ngăn nắp…

Những chuyển biến đó đủ để anh làm nên một hành trình "tự sự phố" đủ sắc thái, khi thì gợi thương, gợi nhớ với cảnh cũ, chốn xưa, khi lại nặng trĩu những tâm tư lắng sâu về đời phố, đời người trước những biến thiên cuộc đời.

Tác phẩm của Phạm Bình Chương

- Vở nhạc kịch "Lửa từ Đất" (Nhà hát Tuổi trẻ Việt Nam)

Vở nhạc kịch "Lửa từ Đất" được ví như một bản anh hùng ca - về Hà Nội của những năm 1930 - và những con người làm nên lịch sử. Đây là một công trình nghệ thuật đặc biệt, được xây dựng không chỉ như một tác phẩm sân khấu đơn thuần mà còn là một nỗ lực nghiêm túc trong việc tái hiện, lưu giữ và tôn vinh một phần lịch sử vô cùng quan trọng của Thủ đô Hà Nội và cả nước.

Trung tâm của vở diễn là chân dung đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ - Bí thư Thành ủy chính thức đầu tiên của Đảng bộ Hà Nội. Qua hình tượng này, vở nhạc kịch không chỉ kể về một nhân vật lịch sử mang lý tưởng mà còn khắc họa sự lớn mạnh của Đảng Cộng sản Việt Nam ngay từ những ngày đầu. Từ việc cảm hóa gia đình, hàng xóm, bạn tù cho đến những trí thức Hà Nội, đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ đã lan tỏa ngọn lửa cách mạng đến mọi tầng lớp nhân dân. "Lửa từ Đất" tượng trưng cho ánh sáng mà Đảng thắp lên trong đêm tối của chế độ thực dân, sinh ra từ lòng dân, hun đúc từ khát vọng độc lập, tự do.

Đáng chú ý, đằng sau tác phẩm nghệ thuật có giá trị này còn có một câu chuyện đặc biệt khác - câu chuyện của NSƯT Cao Ngọc Ánh (Tổng đạo diễn), người đã dành trọn tâm huyết cho dự án này. Với chị, "Lửa từ Đất" không chỉ là lý tưởng nghệ thuật dành cho nhạc kịch Việt mà còn là "một lời hứa" dành riêng cho Hà Nội.

Năm 2022, khi tham gia bộ phim điện ảnh về những nhân vật điển hình sinh năm 1972 tại Hà Nội do Hội Điện ảnh Hà Nội thực hiện, chị đã từng nói: "Tôi là một người con của Hà Nội, nên sẽ đóng góp cho Hà Nội một tác phẩm nghệ thật bày tỏ tình yêu, sự biết ơn nơi mình sinh ra lớn lên, nơi mình được nuôi dưỡng, trưởng thành".

Lời hứa đó khiến chị luôn trăn trở. Thế rồi như một cơ duyên. Trong quá trình tìm hiểu về lịch sử gia đình, NSƯT Cao Ngọc Ánh đã gặp được câu chuyện của ông Nguyễn Ngọc Vũ - người anh cả của ông ngoại chị. Từ những tư liệu lịch sử, cùng những ghi chép của ông ngoại, cũng như mẹ của NSƯT Cao Ngọc Ánh về ông Vũ, hình tượng một người chiến sĩ cách mạng hiện lên rõ nét. Bản anh hùng ca về giai đoạn đặc biệt trong lịch sử cách mạng của dân tộc Việt Nam nói chung và lịch sử các mạng Hà Nội nói riêng cất lên những nhịp đầu tiên. Sự nung nấu, niềm tự hào, lòng tưởng nhớ, tri ân của một người con, người cháu thuộc thế hệ hậu sinh dành cho cha ông mình đã cất tiếng!

Một số cảnh trong vở nhạc kịch

Và rồi, từ tất cả những nguồn tư liệu thu thập được, NSƯT Cao Ngọc Ánh đã làm việc cùng nhà biên kịch Lê Quý Hiền để xây dựng một kịch bản không chỉ tập trung vào việc thể hiện những sự kiện lịch sử, công trạng của nhân vật... mà muốn thông qua câu chuyện dung dị từ bức tranh gia đình, xã hội cho thấy sự hun đúc lý tưởng, tình yêu để thổi bùng lên ngọn lửa cách mạng.

Một đóng góp quan trọng khác của vở nhạc kịch "Lửa từ Đất" còn phải kể tới, đó là góp phần định hướng phát triển công nghiệp văn hóa của Hà Nội. Theo đó, với vai trò là một vở nhạc kịch Việt Nam, "Lửa từ Đất" đóng góp một phần không nhỏ vào việc tạo dựng nền tảng cho công nghiệp văn hóa của Hà Nội, giúp khẳng định vị thế của thành phố trong việc quảng bá văn hóa Việt Nam ra thế giới.

Chính thức được công diễn vào 15 - 16/03/2025; 26/4/2025 và tới đây "Lửa từ Đất" sẽ được đến với khán giả qua chương trình Sân khấu truyền hình của Đài Hà Nội.

Trung tâm Triển lãm Việt Nam - một "kỳ quan" mới tại Hà Nội, kỳ tích xây dựng tại Việt Nam

Trung tâm Triển lãm Việt Nam (VEC) được khởi công vào ngày 30/8/2024 trên quy mô hơn 900.000m², bàn giao mặt bằng vào ngày 27/06/2025 - chỉ sau gần 10 tháng thi công, vượt tiến độ tới 15 tháng so với kế hoạch. Đây là tiến độ thi công thần tốc chưa từng có trong điều kiện thách thức về kỹ thuật xây dựng cũng như độ khó của kết cấu vòm khổng lồ từ thép siêu trường, siêu trọng. Tập đoàn Vingroup với vai trò là chủ đầu tư kiêm tổng thầu thi công đã tập trung tối đa mọi nguồn lực, từ chủ động lên phương án thiết kế, điều phối nhân lực, máy móc, và vật tư đến đảm bảo chuỗi cung ứng, khớp nối các nhà thầu.

Đây cũng là công trình được định vị trở thành tổ hợp trung tâm triển lãm lớn nhất Đông Nam Á và nằm trong Top 10 tổ hợp triển lãm lớn nhất thế giới, với kỳ vọng góp phần giới thiệu, kết nối các doanh nghiệp Việt Nam với các doanh nghiệp quốc tế thông qua các hoạt động triển lãm.

Kiến trúc công trình mang hình ảnh Thần Kim Quy - một trong 4 vị tứ linh linh thiêng theo văn hóa phương Đông, gắn liền với truyền thuyết thần Kim Quy bảo hộ cho vùng đất Cổ Loa, Đông Anh địa linh nhân kiệt. Với thiết kế độc đáo, công trình xứng tầm là biểu tượng về kiến trúc và mỹ thuật - điểm nhấn quan trọng của Hà Nội, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên bản đồ của quốc tế.

Nơi đây có thể tổ chức những sự kiện triển lãm lớn, mang lại trải nghiệm khác biệt cho khách tham quan và sự thuận tiện cho các giao dịch giữa nhà mua hàng và nhà triển lãm. Kiến trúc này cũng mang đến sự linh hoạt và tính hiệu quả cho những triển lãm có quy mô nhỏ hơn, khi từng phân khu có thể được phân tách bởi các vách ngăn di động, cho phép nhà tổ chức linh hoạt và chủ động sắp xếp không gian tối ưu và hiệu quả cho mọi ý tưởng triển lãm.

Công trình được khởi công vào ngày 30/8/2024 trên quy mô hơn 900.000 m2, bàn giao mặt bằng vào ngày 27/06/2025 - chỉ sau gần 10 tháng thi công, vượt tiến độ tới 15 tháng so với kế hoạch. Đây là tiến độ thi công thần tốc chưa từng có trong điều kiện thách thức về kỹ thuật xây dựng cũng như độ khó của kết cấu vòm khổng lồ từ thép siêu trường, siêu trọng

Với quy mô đặc biệt, Trung tâm Triển lãm Việt Nam được kiến tạo là một tổ hợp kinh tế, văn hóa, thể thao và du lịch quy mô lớn, hiện đại, mang tính biểu tượng của Thủ đô Hà Nội, hình thành nên một địa danh "thành phố triển lãm" để phục vụ tổ chức các sự kiện, hội chợ triển lãm mang tầm quốc gia và quốc tế.

Có thể khẳng định, Trung tâm Triển lãm Việt Nam đi vào hoạt động là nền tảng thúc đẩy phát triển nền kinh tế "Expo", tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước có điều kiện giao lưu, quảng bá và xúc tiến thương mại, là cơ sở thuận lợi để thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, kích thích tăng trưởng kinh tế cho Thủ đô Hà Nội.

Với thiết kế độc đáo, nhà triển lãm Kim Quy xứng tầm là biểu tượng về kiến trúc và mỹ thuật - điểm nhấn quan trọng của Hà Nội, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên bản đồ của quốc tế.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, VEC đang triển khai đồng bộ 4 định hướng chiến lược. Thứ nhất, kết nối hai chiều giữa Việt Nam và thế giới. Thứ hai, VEC sẽ là môi trường lý tưởng để hình thành hệ sinh thái dịch vụ trọn gói từ thiết kế, thi công gian hàng, tổ chức, truyền thông đến hậu cần, công nghệ, nhân lực… Thứ ba, áp dụng công nghệ số và mô hình phát triển bền vững. Thứ tư, VEC sẽ hình thành và phát triển các chuỗi thương hiệu triển lãm quốc tế mang bản sắc Việt Nam, như triển lãm công nghệ xây dựng, tuần lễ năng lượng xanh, lễ hội du lịch & ẩm thực Việt Nam…

Dự án xây dựng Nhà hát Opera Hà Nội và công viên văn hóa nghệ thuật tại Quảng An (phường Tây Hồ)

Dự án Nhà hát Opera Hà Nội và công viên văn hóa nghệ thuật thuộc đồ án quy hoạch chi tiết khu vực trục không gian trung tâm bán đảo Quảng An, tỷ lệ 1/500 được UBND TP Hà Nội phê duyệt quy hoạch hồi tháng 11/2024. Nhà hát Opera Hà Nội được xem là một dự án trọng điểm góp phần nâng tầm vị thế Thủ đô.

Theo phê duyệt đồ án, tổng diện tích khu đất lập quy hoạch hơn 44 ha tại hai phường Quảng An và Tứ Liên, quận Tây Hồ (cũ) sẽ được quy hoạch thành quần thể công viên văn hoá nghệ thuật chuyên đề, nhà hát thành phố, công trình tôn giáo tín ngưỡng, khu vui chơi giải trí và dịch vụ khách sạn thương mại.

Nằm ở trung tâm quần thể này, Nhà hát trên mặt hồ Đầm Trị, ngay sát Hồ Tây được xem là một đại dự án văn hoá, nhằm thu hút du khách trên khắp thế giới đến với Hà Nội và trở thành một biểu tượng đề cao cái đẹp của Hà Nội.

Công trình dự kiến sẽ được thực hiện theo hình thức xã hội hóa, dưới sự kiểm soát chặt chẽ của TP Hà Nội trong suốt quá trình thiết kế cũng như thi công và vận hành. Chủ đầu tư dự án là Công ty TNHH Thành phố Mặt Trời (Tập đoàn Sun Group), được UBND TP Hà Nội lựa chọn tháng 4/2025. Tập đoàn này từng thực hiện nhiều dự án quy mô lớn trong lĩnh vực văn hóa - du lịch.

Dự án nhà hát được thiết kế bởi kiến trúc sư nổi tiếng người Ý Renzo Piano – cây đại thụ của ngành kiến trúc hiện đại với những tác phẩm làm thay đổi thế giới. Kiến trúc sư Renzo Piano cho biết, với Nhà hát Opera Hà Nội, ông mong muốn được góp phần xây dựng một nhà hát mang tính biểu tượng cho Việt Nam, và đưa nơi đây vào danh sách các nhà hát nổi tiếng nhất trên thế giới như tại Paris, Milan, Berlin, London, New York, Los Angeles… Với quy mô lớn và định hướng trở thành nơi tổ chức các chương trình nghệ thuật tầm cỡ thế giới, là điểm đến của những các nghệ sĩ lừng danh toàn cầu, Nhà hát Opera Hà Nội sẽ góp phần đưa Việt Nam trở thành điểm đến opera hàng đầu thế giới. 

Dấu ấn của Nhà hát Opera Hà Nội trước hết nằm ở công nghệ thiết kế độc đáo. Đó là kết cấu vỏ mái cực mỏng, với độ dầy chỉ dao động khoảng từ 200 mm - 600 mm. Nếu thu nhỏ nhà hát lại bằng một quả trứng, thì vỏ mái còn mỏng hơn cả lớp vỏ trứng. Ở trong lớp vỏ mái còn được hoàn thiện bởi một lớp bổ sung không chịu lực với khả năng cách âm đặc biệt.

Đây là một kết cấu vô cùng đặc biệt chưa từng có trên thế giới, cần sự nghiên cứu cẩn thận phối hợp giữa các bộ môn kiến trúc, kết cấu, sử dụng các phần mềm, thuật toán để tính toán ra kết cấu một cách chính xác và tối ưu nhất. Kết cấu vỏ mỏng này đã được kiến trúc sư Renzo Piano nung nấu ý tưởng từ 40 năm trước - thời điểm mà kỹ thuật xây dựng chưa phát triển để đáp ứng được thiết kế đỉnh cao này. Ngày nay, khi kỹ thuật máy tính phát triển, KTS Renzo đã có thể tự tin hiện thực hóa ước mơ tại công trình Nhà hát Opera Hà Nội.

Không chỉ có vỏ mái độc đáo bậc nhất thế giới, Nhà hát Opera Hà Nội còn được ứng dụng nhiều công nghệ và kỹ thuật thiết kế tân tiến. Toàn bộ tường của khán phòng chính được trang bị hệ thống các tấm acoustic có thể vận hành bằng cơ khí. Với mỗi loại hình show diễn khác nhau, các tấm acoustic sẽ được điều khiển đóng, mở, lên xuống theo các hướng và vị trí khác nhau. Từ đó, đảm bảo độ phản xạ âm, hút âm và thời gian âm vang phù hợp với yêu cầu của từng chương trình nghệ thuật. Đây là hệ thống không nhiều nhà hát trên thế giới có được.

Ngoài ra, Nhà hát Opera Hà Nội còn mang triết lý không gian xanh. Đó là câu chuyện về Hà Nội xanh và đậm sắc màu văn hoá mà kiến trúc sư đại tài Renzo Piano mang đến cho công trình này. Chính KTS Renzo là người chủ trì ý tưởng về thiết kế quy hoạch cảnh quan xung quanh nhà hát theo mô hình của một công viên xanh. Điều thú vị là bản thân tổng thể khu vực đã tựa như một "công viên" với rất nhiều cây xanh xung quanh và mặt nước Hồ Tây yên bình. Nhưng, với Renzo, những mảng xanh đó là chưa đủ, nhất là với một công trình được kỳ vọng sẽ là biểu tượng văn hoá của Thủ đô Hà Nội. Vì vậy, rất nhiều cây xanh sẽ được trồng thêm quanh khu vực nhà hát để tạo ra một công viên công cộng nơi người Thủ đô đến không chỉ để thưởng thức nghệ thuật mà còn thư giãn, ngắm cảnh.

Đặc biệt, Nhà hát Opera Hà Nội hứa hẹn là một công trình được xây dựng để tôn vinh văn hoá Hà Nội. Trước khi lên ý tưởng thiết kế công trình này, KTS Renzo Piano đã dùng nhiều năm để nghiên cứu về văn hoá lịch sử của Hà Nội. Khi nghiên cứu về Hà Nội, ông bị cuốn hút bởi vẻ đẹp, những câu chuyện văn hoá cổ xưa và cả những huyền tích của vùng Hồ Tây, nơi có chùa Trấn Quốc cổ kính, có Phủ Tây Hồ linh thiêng, có hồ sen ngào ngạt. Vì vậy, ông mang cảm hứng Hà Nội thổi vào thiết kế nhà hát, với mái vòm hình sóng nước Hồ Tây bồng bềnh, mềm mại và thơ mộng. Đặc biệt, trên bề mặt mái vòm có phủ một lớp ceramic hiệu ứng ngọc trai để có thể phản chiếu ánh sáng và sự chuyển động của không gian, thời gian với nhiều sắc thái khác nhau của màu trời và màu mặt nước trong ánh bình minh, hoàng hôn hay buổi tối lung linh.

Có thể nói, với KTS Renzo Piano, Nhà hát Opera Hà Nội không đơn thuần là một công trình kiến trúc. Nó là một tác phẩm nghệ thuật mang tinh thần Hà Nội, làm sống dậy những nét văn hoá xưa cũ, nuôi dưỡng những nếp sống dung dị của hiện tại, mà vẫn vẽ gam màu của tương lai bằng những giá trị đương đại tân tiến nhất của thế giới.

BAN TỔ CHỨC