Triển lãm số Hà Nội: Khi công nghệ không phô diễn mà đóng vai trò kể chuyện

Không gian di sản Hà Nội đang được mở ra theo một cách khác: bằng ánh sáng, chuyển động và những lớp hình ảnh số dẫn dắt cảm xúc. Tại triển lãm "Hà Nội Rạng rỡ - Ánh sáng và Di sản" diễn ra vào tối 26/12/2025 (Nhà triển lãm 93 Đinh Tiên Hoàng, Hoàn Kiếm), công nghệ không đứng ở trung tâm phô diễn, mà lặng lẽ đóng vai trò người kể chuyện, giúp lịch sử Thủ đô hiện lên gần gũi hơn trong nhịp sống đương đại.

Đây là một trong những hoạt động văn hóa - nghệ thuật tiêu biểu trong chuỗi sự kiện chào đón Tết Dương lịch 2026 của TP. Hà Nội, nối tiếp mạch sáng tạo từ Không gian chiếu sáng nghệ thuật Hồ Gươm - Tháp Rùa đến đại nhạc hội Countdown 2026.

Không gian di sản Hà Nội đang được mở ra theo một cách khác: bằng ánh sáng, chuyển động và những lớp hình ảnh số dẫn dắt cảm xúc. Xuyên suốt chuỗi hoạt động ấy là một tinh thần chung: đổi mới phương thức tiếp cận di sản, lấy cộng đồng làm trung tâm và sử dụng ngôn ngữ sáng tạo của thời đại để lan tỏa giá trị văn hóa Thủ đô.

Khi công nghệ trở thành "người dẫn chuyện"

Khác với nhiều triển lãm số thường gây ấn tượng mạnh bằng quy mô công nghệ hoặc hiệu ứng thị giác, Hà Nội Rạng rỡ - Ánh sáng và Di sản lựa chọn cách đi chậm và tiết chế. Lần đầu tiên, lịch sử và di sản văn hóa Hà Nội được kể bằng các công nghệ số hiện đại như 3D mapping Immersive, LED kinetic, Wall Interactive, VR… nhưng không nhằm tạo cảm giác choáng ngợp, mà để dẫn dắt cảm xúc người xem qua từng lớp ký ức đô thị.

Trong không gian triển lãm, ánh sáng không còn là yếu tố kỹ thuật thuần túy mà trở thành nhân tố nghệ thuật chủ đạo, giữ vai trò kết nối giữa lịch sử - hiện tại - con người. Ánh sáng dẫn lối, mở ra những lát cắt về chiều sâu nghìn năm văn hiến, về không gian đô thị đặc trưng, về đời sống văn hóa dân gian và khát vọng phát triển của một Thủ đô năng động trong kỷ nguyên số.

Cách triển khai này cho thấy một sự thay đổi tư duy rõ rệt: công nghệ không "kể thay" di sản, mà giúp di sản tự lên tiếng bằng hình thức gần gũi hơn với công chúng đương đại.

"Di sản sống" trong không gian triển lãm số

Một trong những điểm nhấn của triển lãm là tinh thần "di sản sống". Khác với trưng bày truyền thống, nơi công chúng chủ yếu đứng ngoài quan sát, không gian triển lãm số cho phép người xem trực tiếp tham gia, tương tác và trải nghiệm.

Người xem không chỉ nhìn thấy Hà Nội của quá khứ, mà còn cảm nhận được nhịp sống hiện tại và hơi thở của tương lai thông qua những chuyển động ánh sáng, hình ảnh và âm thanh được thiết kế liền mạch. Sự tương tác này khiến di sản không còn là những khái niệm tĩnh, mà trở thành một dòng chảy liên tục, nơi mỗi cá nhân đều có thể tìm thấy mối liên hệ của mình với lịch sử đô thị.

Đại diện Ban Tổ chức cho biết: "Không gian triển lãm số Hà Nội Rạng rỡ - Ánh sáng và Di sản không chỉ là một điểm đến tham quan, trải nghiệm trong dịp lễ cuối năm, mà còn là một bước thử nghiệm trong việc đổi mới phương thức tiếp cận và lan tỏa giá trị di sản văn hóa Hà Nội bằng ngôn ngữ của thời đại".

Phát biểu này phần nào cho thấy triển lãm không đơn thuần mang tính sự kiện, mà còn mang tinh thần thử nghiệm - tìm kiếm mô hình phù hợp cho việc bảo tồn và phát huy di sản trong bối cảnh đô thị hiện đại.

Tiết chế công nghệ để giữ chiều sâu văn hóa

Điểm đáng chú ý của Hà Nội Rạng rỡ - Ánh sáng và Di sản nằm ở sự tiết chế trong ứng dụng công nghệ. Các giải pháp trình chiếu số, ánh sáng và đa phương tiện được lựa chọn cẩn trọng nhằm bảo đảm sự hài hòa về thẩm mỹ, chiều sâu văn hóa và tính phù hợp với không gian di sản khu vực trung tâm thành phố.

Trong bối cảnh nhiều không gian sáng tạo chạy theo xu hướng "công nghệ càng nhiều càng tốt", triển lãm này cho thấy một cách tiếp cận khác: công nghệ phục vụ nội dung, không áp đặt nội dung. Chính sự tiết chế ấy giúp người xem tập trung vào câu chuyện về Hà Nội, thay vì bị cuốn theo các hiệu ứng kỹ thuật.

Ánh sáng được sử dụng như một lớp ngôn ngữ cảm xúc, đủ để khơi gợi trí tưởng tượng nhưng không làm lu mờ giá trị nguyên bản của di sản. Đây cũng là bài toán khó mà nhiều đô thị đang đối mặt khi ứng dụng công nghệ vào bảo tồn: làm sao để đổi mới mà không đánh mất bản sắc.

Từ triển lãm số đến chiến lược đô thị sáng tạo

Việc Hà Nội tổ chức triển lãm số miễn phí, mở cửa cho nhân dân và du khách trong nước, quốc tế nhân dịp chào đón năm mới 2026 cho thấy rõ định hướng đưa di sản đến gần cộng đồng, thay vì đóng khung trong không gian bảo tàng hay các sự kiện mang tính chuyên môn.

Không gian triển lãm số tại 93 Đinh Tiên Hoàng, cùng với Không gian chiếu sáng nghệ thuật Hồ Gươm - Tháp Rùa, đang góp phần định hình một hình ảnh Hà Nội mới: đô thị sáng tạo nhưng vẫn gìn giữ chiều sâu văn hóa, nơi không gian công cộng trở thành nơi gặp gỡ giữa di sản, công nghệ và con người.

Ở góc độ rộng hơn, đây có thể xem là bước thử quan trọng trong chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa và công nghiệp sáng tạo của Thủ đô. Nếu được tiếp tục nghiên cứu, đầu tư và triển khai bài bản, mô hình triển lãm số hoàn toàn có thể trở thành một hình thức lan tỏa di sản bền vững, vượt ra khỏi khuôn khổ lễ hội hay sự kiện ngắn hạn.

Công nghệ kể chuyện, di sản ở lại

Hà Nội Rạng rỡ - Ánh sáng và Di sản không tìm cách gây ấn tượng bằng quy mô hay sự phô trương công nghệ. Thay vào đó, triển lãm lựa chọn con đường khó hơn: để công nghệ lùi lại, nhường chỗ cho câu chuyện về Hà Nội.

Trong dòng chảy chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay, cách tiếp cận này mang ý nghĩa gợi mở. Bởi suy cho cùng, công nghệ chỉ là phương tiện. Thứ ở lại lâu dài trong ký ức người xem vẫn là cảm xúc, là sự kết nối với không gian, lịch sử và con người của mảnh đất nghìn năm văn hiến.

Từ ánh sáng, công nghệ đến trải nghiệm cộng đồng, triển lãm số này cho thấy Hà Nội đang tìm kiếm một con đường riêng để kể câu chuyện di sản của mình - chậm rãi, tinh tế và phù hợp với nhịp sống đương đại, để mỗi người khi bước ra khỏi không gian triển lãm đều mang theo một hình dung mới, gần gũi hơn về Thủ đô.