Sức sống của cờ tướng nhìn từ chức vô địch của Lại Lý Huynh

Phá thế độc tôn của Trung Quốc ở môn cờ tướng sau 35 năm của giải vô địch thế giới, đó gần như là điều bất khả thi nhưng cuối cùng, tay cờ số 1 Việt Nam Lại Lý Huynh đã làm được. Có may mắn trong thi đấu lẫn hoàn cảnh diễn ra giải đấu, nhưng chiến thắng này của cờ tướng Việt Nam xứng đáng được ghi nhận như một kỳ tích của một trong những môn chơi giàu sức sống nhất Việt Nam.

Trong số tiền thưởng mà Kỳ vương thế giới Lại Lý Huynh đã và sẽ nhận được, điểm đáng chú ý đó là số tiền lên đến 1,1 tỷ đồng đến từ ông Nguyễn Hữu Luận, nguyên Chủ tịch Liên đoàn cờ tướng Việt Nam giai đoạn 2015-2020. Không chỉ thế, ông Luận còn thưởng cho các thành viên khác của đoàn Việt Nam. Người ta biết đến ông Luận ngoài vị trí Chủ tịch của Tập đoàn Phương Trang, còn là người hỗ trợ tài chính rất nhiều cho cờ tướng Việt Nam, trong đó có Cúp quốc tế từng quy tụ nhiều kỳ thủ nổi tiếng đến từ Trung Quốc.

Là môn nằm trong nhóm 3, không thuộc diện được đầu tư đặc biệt, các cơ chế tài chính dành cho cờ tướng thường rất nhỏ. Tầm vô địch thế giới như Lại Lý Huynh, theo qui định, cũng chỉ đạt mốc 40 triệu tiền thưởng kể cả khi cờ tướng là một trong số rất ít các môn thể thao mà Việt Nam nằm trong nhóm nhất, nhì thế giới. Chính vì thế, các khoản thưởng nói trên scó ý nghĩa lớn với nhà vô địch thế giới của chúng ta.

Tất nhiên, câu chuyện ở đây không phải là vì sao cờ tướng lại nằm ở nhóm 3, mà là cách mà những môn thể thao như cờ tướng có được sức sống mãnh liệt để "nuôi dưỡng" những tài năng như Kỳ vương Lại Lý Huynh đến thời điểm tỏa sáng rực rỡ trên đấu trường thế giới. Nói cách khác, không có những nguồn lực "ngoài ngân sách" ấy, chuyện tồn tại đã khó nói gì đến việc vươn tầm. Trong giới cờ tướng, những nhân vật như ông Nguyễn Hữu Luận không ít. Các cuộc giao lưu cờ Nam-Bắc vẫn thường diễn ra với sự hỗ trợ tài chính của chính các hội viên làng cờ.

Dân trong giới cờ tướng có lẽ không xa lạ với thuật ngữ "donate". Trong các hội, nhóm cờ (bao gồm cả cờ vua, cờ vay, cờ ca-rô …), những sự kiện thi đấu và những buổi học, luyện cờ vẫn đang diễn ra. Một trận đấu hay, những chỉ dạy tốt sẽ nhận được các khoản "donate" (tạm xem là bồi dưỡng) từ những người chơi cờ. Đây là một trong những khoản thu nhập khá đáng kể của các tay cờ trình độ cao. Nhận được "donate" ít hay nhiều tùy vào cách mà họ chia sẻ, cống hiến kiến thức của mình cho cộng đồng. Vì không phải là học phí, nên từ người chỉ dạy cho đến người học đều "tùy tâm". Và đó chính là mạch ngầm nuôi sống cờ tướng, để giữ cho các kỳ thủ niềm đam mê, đủ sống để theo đuổi…

Rất nhiều môn thể thao "nhóm 3", thậm chí là "nhóm 2" vẫn đang vận hành theo cách này và ở có thể nói, nó hiệu quả không kém gì các hoạt động đầu tư trọng điểm. Cờ tướng hay billiards là điển hình khi chúng ta đang sở hữu các VĐV ở đẳng cấp thế giới.

Hiểu theo cách nào đó, thì mô hình vận hành ấy có ý nghĩa thực chất, tính bền vững cao và cũng thể hiện được tiềm năng khá lớn của các nguồn lực xã hội trong sự phát triển của thể thao Việt Nam. Các VĐV ở trong trường hợp này, thực sự đang vận hành một sự nghiệp thể thao chuyên nghiệp, sống được với nghề để toàn tâm vươn xa trình độ. Nền tảng của thể thao chuyên nghiệp đến từ đó chứ đâu!

Tất nhiên là mỗi môn có đặc thù riêng, không phải môn nào cũng tìm được nguồn lực xã hội phù hợp để hổ trợ. Nhưng tựu trung, muốn phát triển một môn thể thao để vươn tầm, nhất định phải có tính phổ biến và được "sống" trong lòng phong trào, dù là môn do nhà nước đầu tư hay chỉ đơn thuần dựa vào xã hội hóa. Càng có yếu tố chuyên nghiệp, được thúc đẩy bởi những nhu cầu xã hội, thì cơ hội để vươn tầm trình độ càng lớn.