Phục dựng tái hiện, hồi sinh Phố Hiến gắn với hệ sinh thái du lịch sáng tạo

Ngày 20/12, tại Hưng Yên, Học viện Chính trị Quốc Gia Hồ Chí Minh phối hợp với UBND tỉnh Hưng Yên tổ chức Hội thảo khoa học – thực tiễn: phục dựng, tái hiện, hồi sinh di sản Phố Hiến gắn với kiến tạo hệ sinh thái du lịch sáng tạo trên địa bàn tỉnh Hưng Yên hiện nay.

Dự hội thảo có  Phó Giám đốc Thường trực Học viện Chính trị Quốc Gia Hồ Chí Minh Nguyễn Minh Huấn; Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên Nguyễn Hữu Nghĩa cùng lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh, đông đảo các nhà khoa học, kiến trúc sư, lãnh đạo Sở ngành của Hưng Yên.

Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên Phạm Quang Ngọc cho biết, Phố Hiến là một trong những không gian di sản tiêu biểu của vùng đồng bằng sông Hồng và cả nước, gắn liền với tiến trình hình thành, phát triển và hội nhập của dân tộc Việt Nam trong các thế kỷ XVI – XVII với câu ca: Thứ nhất kinh kỳ, thứ nhì Phố Hiến.

Trải qua biến động của lịch sử và sự thay đổi của điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, vai trò trung tâm thương cảng của Phố Hiến không còn như trước. Đến nay, Phố Hiến vẫn lưu giữ một hệ thống di sản phong phú, bao gồm cả di sản vật thể và phi vật thể, phản ánh sinh động một giai đoạn phát triển rực rỡ của lịch sử dân tộc, chứa đựng giá trị đặc sắc về lịch sử, văn hóa, kiến trúc, tín ngưỡng và ký ức đô thị. Những năm qua, công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di sản Phố Hiến đã được tỉnh quan tâm chỉ đạo và đạt được kết quả bước đầu. Tuy vậy, các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản Phố Hiến vẫn bộc lộ những hạn chế nhất định như việc phục dựng, tôn tạo còn mang tính riêng lẻ, thiếu tính tổng thể; chưa tái hiện được một cách sinh động không gian văn hóa Phố Hiến xưa; việc gắn kết di sản với phát triển du lịch, dịch vụ và các ngành kinh tế sáng tạo còn chưa tương xứng với tiềm năng. Việc phục dựng, tái hiện, hồi sinh di sản Phố Hiến không chỉ là yêu cầu bảo tồn văn hóa mà còn là nhiệm vụ phát triển mang tính chiến lược.

Hội thảo đã nhận được nhiều ý kiến của các giáo sư, chuyên gia, nhà khoa học tham gia ý kiến. Nhiều ý kiến cho rằng việc “hồi sinh” Phố Hiến không chỉ dừng ở phục dựng kiến trúc mà phải hướng tới thiết lập một hệ sinh thái du lịch sáng tạo, trong đó di sản là trung tâm; kết nối với hệ thống di sản văn hóa của Hưng Yên và vùng đồng bằng sông Hồng; đặt trong quy hoạch tổng thể giai đoạn hiện nay và tầm nhìn dài hạn.

Theo Tiến sỹ Nguyễn Việt, Giám đốc trung tâm tiền sử Đông Nam Á, trước kia Hưng Yên đã nhiều lần tổ chức hội nghị, hội thảo về phát huy giá trị của Phố Hiến. Tuy nhiên, do bối cảnh kinh tế nên chưa thể thực hiện tổng thể nhằm phát huy giá trị của thương cảng xưa. Hiện nay, Hưng Yên đã rộng lớn hơn, tiềm lực kinh tế thuộc top 10 của cả nước, là điều kiện thuận lợi để tỉnh thực hiện phục dựng, tái hiện, hồi sinh di sản Phố Hiến. Vấn đề hiện nay đặt ra tỉnh cần phân kỳ đầu tư thực hiện trước đối với những vật thể đang còn hiện hữu nhưng có nguy cơ mai một để phục dựng.

Tiến sỹ, kiến trúc sư Nguyễn Văn Tuyên, Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Đại học Xây dựng Hà Nội cho rằng, với khoa học và công nghệ hiện nay, việc phục dựng, tái hiện, hồi sinh di sản Phố Hiến gắn với kiến tạo hệ sinh thái du lịch sáng tạo là việc có thể thực hiện. Đặc biệt với điều kiện khoa học và công nghệ hiện nay, cho phép tái hiện lại Phố Hiến qua âm thanh ánh sáng, mô hình 3D. Có thể tái hiện lại một cổng cảng hoặc một đoạn phố xưa để du khách hình dung, trong khi sử dụng công nghệ thực tế ảo tăng cường (AR) để tái hiện toàn cảnh quy mô lớn của thương cảng xưa. Tuy nhiên, ông khuyến nghị, trong quá trình phục dựng và tái hiện, không nên làm những tuyến đường, công trình tách giữa Phố Hiến và sông Hồng, ảnh hưởng tới cộng đồng dân cư.

Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hữu Nghĩa nêu quan điểm của tỉnh khi phục dựng, tái hiện, hồi sinh di sản Phố Hiến, không thể tách rời vai trò người dân trong quá trình thực hiện dự án. Tỉnh thống nhất quan điểm triển khai dự án không nhằm lợi nhuận kinh tế trước mắt mà hướng tới mục tiêu lâu dài, bền vững, kết nối giá trị văn hóa của quá khứ – hiện tại – tương lai; tạo trục liên kết vùng di sản Hưng Yên – Ninh Bình – Hà Nội với các sản phẩm du lịch trải nghiệm, tạo động lực để Hưng Yên phát triển công nghiệp văn hóa.

Phó Giám đốc Thường trực Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Đoàn Minh Huấn thông tin, hội thảo đã đạt được mục tiêu đề ra. Trên cơ sở tư liệu thành văn, hiện vật, di tích các nhà khoa học, chuyên gia đã làm rõ nhiều vấn đề liên quan đến quá trình hình thành, thời kỳ cực thịnh, giá trị văn hóa và giai đoạn suy giảm của thương cảng Phố Hiến. Việc thực hiện dự án cần có vai trò kiến tạo, quản lý, chính sách đầu tư của chính quyền và vai trò quản trị của doanh nghiệp trên quan điểm bảo đảm hài hòa giữa đầu tư công và dẫn dắt đầu tư tư. Quá trình thực hiện cần gắn với quy hoạch vùng giữa nhằm tạo ra hệ sinh thái du lịch sáng tạo. Thời gian tới, Hưng Yên tổ chức thêm các nghiên cứu, tọa đàm, hội thảo chuyên sâu nhằm gìn giữ giá trị di sản, huy giá trị mới của từng công trình sau khi phục dựng, tái hiện, hồi sinh di sản Phố Hiến.