Phát triển công nghiệp văn hóa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của Việt Nam

Ngày 24/12 tới đây, Hội nghị toàn quốc về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam sẽ diễn ra tại trụ sở Chính phủ theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến với điểm cầu ở các địa phương.

Đây sẽ là hội nghị toàn quốc lớn nhất từ trước đến nay về công nghiệp văn hóa. Dự kiến, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính sẽ chủ trì hội nghị.

Tầm ý nghĩa đặc biệt quan trọng

Tại hội nghị, Bộ VH,TT&DL sẽ báo cáo về tình hình triển khai, thực hiện Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó trọng tâm là đánh giá kết quả đạt được trong quá trình triển khai Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam. Đồng thời, hội nghị cũng sẽ đánh giá thực trạng phát triển của từng lĩnh vực thuộc ngành công nghiệp văn hóa (điện ảnh; du lịch văn hóa; nghệ thuật biểu diễn; mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; quảng cáo; kiến trúc; thiết kế; xuất bản; thời trang; truyền hình và phát thanh; phần mềm và các trò chơi giải trí; thủ công mỹ nghệ).

Đại diện các bộ, ngành, địa phương và đại biểu một số hội, hiệp hội, các chuyên gia, nhà khoa học và các doanh nghiệp liên quan đến lĩnh vực công nghiệp văn hóa sẽ phát biểu tham luận đánh giá, chia sẻ về kết quả phát triển các ngành công nghiệp văn hóa lĩnh vực được giao; chia sẻ những mô hình hay, cách làm sáng tạo trong quản lý, đầu tư về các ngành công nghiệp văn hóa; nêu những rào cản, thách thức và đề xuất phương hướng, giải pháp và các cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp văn hóa…

Điểm qua những nội dung trên, có thể thấy đây là hội nghị có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam, nhằm nâng cao nhận thức, tăng cường sự liên kết, hợp tác, phối hợp giữa các bên liên quan để chung tay đưa các ngành công nghiệp văn hóa trở thành một trụ cột kinh tế của cả nước.

Các đại biểu xác định được phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ phát triển các ngành công nghiệp văn hóa trong thời gian tới, đặc biệt từ nay đến năm 2030 và các giai đoạn tiếp theo. Trong đó, đơn vị chức năng tập trung hỗ trợ sản xuất các sản phẩm, dịch vụ có tiềm năng phát triển mạnh mang nhiều giá trị Việt Nam, có khả năng quảng bá văn hóa nước ta ra thế giới. Đồng thời, các bên liên quan thúc đẩy ban hành cơ chế, chính sách và giải pháp phát triển, bổ sung cơ chế, chính sách đặc thù phù hợp để thúc đẩy phát triển; xác định phương hướng Chiến lược đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045...

Trên cơ sở kết quả hội nghị, Chính phủ và Thủ tướng sẽ có chỉ đạo, định hướng phát triển có trọng tâm, trọng điểm các ngành công nghiệp văn hóa; giao nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ, ngành, các tỉnh, thành phố có giải pháp, cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của Việt Nam...

Hội nhập quốc tế bằng tài nguyên mềm văn hóa

Thực tế, trước hội nghị này, đã có nhiều cuộc hội thảo, tọa đàm về chủ đề công nghiệp văn hóa Việt Nam. Từ Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030, các địa phương cũng có các chương trình hành động riêng nhằm phát triển công nghiệp văn hóa, gia tăng sức sản xuất và cạnh tranh của sản phẩm và dịch vụ văn hóa của địa phương mình. Nhiều hội thảo quốc tế và trong nước đã lấy chủ đề phát triển công nghiệp văn hóa là nội dung chính.

Bên cạnh đó, UNESCO, Hội đồng Anh, Viện Goethe tại Việt Nam, các Đại sứ quán Đan Mạch, Thụy Điển… đã có nhiều tư vấn giúp Việt Nam nâng cao hiểu biết, nhận thức về phát triển công nghiệp văn hóa trong đời sống xã hội.

Nếu như trước 2016, công nghiệp văn hóa còn là một khái niệm gây nhiều tranh cãi ở Việt Nam, thì đến năm 2018, kết quả khảo sát cho thấy, tại Việt Nam ngành được nhiều người biết đến nhất là truyền hình - phát thanh và điện ảnh (85%). Tiếp đến là những ngành quảng cáo; kiến trúc; du lịch văn hóa; nghệ thuật biểu diễn; mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; thủ công mỹ nghệ; xuất bản; thiết kế; thời trang.

Trong nhiều năm qua, các bộ, ngành, địa phương đã quan tâm hơn đến việc đầu tư nguồn kinh phí để đào tạo nguồn nhân lực cho lĩnh vực này, từ đó phát huy được nguồn tài nguyên di sản văn hóa vô cùng giàu tiềm năng của Việt Nam. Bên cạnh đó, các bộ, ngành, địa phương đã có các cơ chế thúc đẩy hợp tác quốc tế, ngõ hầu tạo ra môi trường thật sự giúp công nghiệp văn hóa trở thành trụ cột của nền kinh tế.

Theo thống kê, các ngành công nghiệp văn hóa tại địa phương đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ trong giai đoạn 2016 - 2022. Điển hình, tại Hà Nội, ngành công nghiệp văn hóa đóng góp 1,49 tỉ USD vào tổng sản phẩm của thành phố, chiếm tỷ trọng 3,7% GDP (năm 2018). Tại TP.HCM, đóng góp của sản xuất công nghiệp văn hóa vào GDP năm 2010 chiếm tỷ lệ 3,77%, đến năm 2019 chiếm tỷ lệ 3,88%; Năm 2020, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên đóng góp có sụt giảm, đạt 3,54% tổng GDP của thành phố.

Tương tự, tại tỉnh Ninh Bình, lượng khách thăm quan trong khu vực Quần thể danh thắng Tràng An trong những năm qua có sự tăng trưởng rõ rệt: năm 2016 đạt gần 2,5 triệu lượt khách, năm 2019 đạt hơn 3 triệu lượt khách. Tại tỉnh Thừa Thiên Huế, kinh phí dự kiến thực hiện chính sách hỗ trợ đầu tư tu bổ, tôn tạo, bảo quản các di tích, di sản của tỉnh đến năm 2030 là 267,827 tỷ đồng, trong đó Trung ương hỗ trợ là 25,7 tỷ đồng, nguồn vốn đầu tư công trung hạn là 186,137 tỳ đồng, ngân sách của huyện, xã quản lý là 5,147 tỷ đồng, nguồn vốn huy động ngoài ngân sách là 51,143 tỷ đồng. Hoặc, tỉnh Quảng Ninh đầu tư theo hình thức đối tác công - tư cho văn hóa từ năm 2014 đến nay thu hút được 7 dự án với tổng mức đầu tư là 1.494,76 tỷ đồng.

Theo PGS-TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam, từ năm 2016 đến nay, nhìn chung, các chính sách liên quan đến công nghiệp văn hóa Việt Nam đều hướng đến việc xem xét các sản phẩm và dịch vụ văn hóa trong nền kinh tế thị trường, chú ý đến nhu cầu văn hóa của người dân.

Ngoài ra, trên bình diện hợp tác quốc tế, theo bà Phương, việc bảo vệ các sản phẩm và dịch vụ văn hóa cũng luôn được Việt Nam coi trọng như là một ưu tiên chính sách trong khi ký kết các văn bản hợp tác trong khuôn khổ các hiệp định tự do thương mại giữa Việt Nam và các nước/tổ chức đối tác khác.