Chúng ta vừa bước sang tháng Tám - tháng gắn với những ngày lễ lớn của dân tộc như 19/8 hay Quốc khánh 2/9. Trong dòng chảy thời gian, cột mốc thường niên ấy cũng luôn mở ra "tuổi mới" của một Việt Nam hiện đại - với 365 ngày vừa tiếp nối sự liền mạch từ quá khứ, vừa cho thấy chu kỳ vận động của xã hội trên con đường đi lên.

Nhìn lại một năm qua, từ cột mốc ấy, chúng ta dễ nhận thấy chuyển biến rõ nét trong cách nghĩ và hành động của cả xã hội - khi triết lý "lấy con người làm trung tâm" từ bộ máy điều hành được lan tỏa sâu rộng, hiện diện trong mọi chính sách, sáng kiến gắn với đời sống thường ngày. Ở đó, tất cả đều phản ánh định hướng phát triển xuyên suốt: mọi thành quả đều phải hướng về con người, phục vụ từng số phận, từng cộng đồng, kể cả những vùng đất xa xôi.

Bước chuyển đó là kết quả của một quá trình được xác lập rõ ràng từ thời điểm cách đây đúng một năm (ngày 3/8/2024), khi Tổng Bí thư Tô Lâm đảm nhiệm trọng trách đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam. Từ thời điểm này, thông điệp "lấy con người làm trung tâm" luôn được Tổng Bí thư chia sẻ tại nhiều diễn đàn trong nước và quốc tế.

Đơn cử, tháng 9/2024, tại Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 79, ông nhấn mạnh: "Đặt con người ở vị trí trung tâm, chủ thể để hiện thực hóa các tầm nhìn. Lấy người dân là trung tâm, mục tiêu, động lực của mọi chính sách và hành động ở tất cả các cấp độ".

Tháng 10/2024, trong thư gửi một hội thảo quốc gia, ông viết: "Con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc", và khẳng định: "Bảo đảm và thúc đẩy quyền con người là nhân tố quan trọng cho sự phát triển bền vững".

Tháng 2/2025, tại trụ sở Ban Thư ký Asean, Tổng Bí thư tái khẳng định: "Tiếp tục lấy con người là trung tâm, là động lực của phát triển". Tiếp đó vào tháng 6/2025, khi làm việc với một số tỉnh Nam Trung Bộ, Tổng Bí thư nêu rõ: "Cuối cùng và quan trọng nhất, con người là trung tâm và chủ thể của mọi chiến lược".

Gần nhất, cuối tháng 7 vừa qua, trong lễ khởi công xây dựng trường học tại xã biên giới Si Pa Phìn (Điện Biên) Tổng Bí thư phát biểu: Xây dựng trường lớp là hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng đời sống nhân dân vùng biên giới, qua đó "góp phần giữ gìn chủ quyền lãnh thổ quốc gia từ gốc rễ - đó là con người".

Không dừng lại ở những định hướng khái quát, một năm qua, triết lý "con người là trung tâm" luôn thể hiện rất rõ trong từng hệ thống văn kiện, chỉ đạo cụ thể của người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam cũng như mọi chính sách triển khai trên phạm vi toàn quốc.

Đơn cử, trong lĩnh vực giáo dục, Tổng Bí thư và Bộ Chính trị đã quyết định miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến hết trung học phổ thông công lập trên toàn quốc, bắt đầu từ năm học 2025-2026. Cũng trong năm học này, từ gợi ý của Tổng Bí thư, hơn một triệu học sinh tiểu học tại Hà Nội sẽ được hỗ trợ bữa ăn trưa với mức 20.000 đến 30.000 đồng mỗi bữa.

Hoặc, ở lĩnh vực quản lý tài sản công, Tổng Bí thư yêu cầu tận dụng các trụ sở dôi dư sau sắp xếp đơn vị hành chính để làm trường học, nơi sinh hoạt cộng đồng. Ở lĩnh vực y tế, ông xác lập mục tiêu: Tiến tới miễn viện phí cho toàn dân từ giai đoạn 2030-2035, kèm theo xây dựng một hệ sinh thái y tế đồng bộ, kết hợp giữa phòng bệnh, điều trị, phục hồi chức năng, chăm sóc cả tinh thần và dinh dưỡng.

Xa hơn, không dừng ở giáo dục, y tế hay phân bổ nguồn lực, triết lý "trồng người" còn được cụ thể hóa bằng các mục tiêu về phát triển thể chất và bồi đắp tâm hồn cho thế hệ trẻ.

Tại đó, Tổng Bí thư từng nhắc tới việc chăm sóc sức khỏe toàn dân, phát triển hạ tầng thể thao - để tới năm 2045, chiều cao trung bình của thanh niên Việt Nam phải đạt một mức nào đó ngang bằng với các nước phát triển trong khu vực. Tương tự, ông đưa ra kế hoạch mở rộng mạng lưới giáo viên nghệ thuật bằng việc tận dụng nguồn nghệ sĩ đang hoạt động - để trong tương lai, mỗi học sinh được kỳ vọng biết chơi ít nhất một nhạc cụ sau khi tốt nghiệp lớp 12...

Có thể thấy rõ: Thay vì chọn chỉ số tăng trưởng kinh tế làm thước đo tuyệt đối, cách tiếp cận của Tổng Bí thư Tô Lâm cho thấy sự dịch chuyển trọng tâm của mọi chính sách, chương trình hành động sang yếu tố con người.

Về bản chất, sự tái định vị ấy vừa kế thừa các giá trị truyền thống của Đảng và Nhà nước ta trong lịch sử - như lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: 'Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người' - vừa là sự cập nhật, hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu của thời đại.

Với cách tiếp cận này, Tổng Bí thư đặc biệt nhấn mạnh tính thực tiễn và khả năng lan tỏa rộng rãi của mọi giải pháp xoay quanh triết lý "lấy con người làm trung tâm". Tại đó, mọi chuyển động đổi mới đều phải mang lại những giá trị cụ thể, có thể cảm nhận được trong đời sống của từng công dân, từng cộng đồng - đặc biệt ở những lĩnh vực quan trọng như y tế, giáo dục, hay các mảng an sinh xã hội khác.

Không khó để nhận ra: Các quyết sách về miễn học phí, hỗ trợ bữa ăn trưa cho học sinh, tiến tới miễn viện phí toàn dân… không phải là những ưu đãi ngắn hạn nhằm giảm bớt gánh nặng kinh tế cho người dân. Xa hơn, đó là những bước đi chiến lược nhằm tháo gỡ các rào cản, xóa bỏ những bất công tiềm ẩn trong việc tiếp cận mọi dịch vụ an sinh xã hội, tái định nghĩa quyền được học, được chữa bệnh, được phát triển như những quyền phổ quát - không phân biệt xuất thân, địa lý hay điều kiện cá nhân.

Tổng Bí thư Tô Lâm đi tàu Metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên và trò chuyện với người dân vào ngày 22/2/2025. Ảnh: Thống Nhất – TTXVN

Quan trọng hơn, các chính sách ấy cũng luôn gắn với những giải pháp thực tiễn, khả thi - kể từ các số liệu được công khai tới những chỉ đạo về khai thác trụ sở công dôi dư làm nơi sinh hoạt cộng đồng, "rộng cửa" kết nối các cá nhân làm nghệ thuật vào vai trò giảng dạy. Các giải pháp ấy không chỉ gắn với tư duy linh hoạt, nhạy bén trước thực tiễn, mà còn mở ra hướng tiếp cận đặt trọng tâm vào hiệu quả thực chất và khả năng triển khai thực tế của từng chính sách.

Để rồi, từ tầng sâu nhất, cách tiếp cận đồng bộ và nhất quán này đã góp phần gợi mở sự hình thành một hệ sinh thái phát triển mới, nơi các lĩnh vực từng bị coi là "bổ trợ" như nghệ thuật, thể thao, y tế dự phòng được nâng lên vị trí trung tâm, song hành cùng kinh tế, để không chỉ giải quyết nhu cầu trước mắt mà còn mở rộng không gian phát triển về lâu dài.

Tại đó, nếu đầu tư một cách kiên nhẫn và khoa học, các trường học không chỉ truyền dạy kiến thức, mà còn là nơi chăm sóc toàn diện thể chất, dinh dưỡng, tạo nền tảng để các em phát triển hài hòa. Tương tự, các bệnh viện có thể tạo ra một mạng lưới an sinh hiệu quả, kết hợp giữa phòng bệnh, điều trị, phục hồi chức năng - nơi các nhóm yếu thế, các cộng đồng nhỏ lẻ đều có cơ hội thụ hưởng sự quan tâm, hỗ trợ từ Nhà nước. Rồi, các nhà sinh hoạt cộng đồng có thể được "phủ sóng" tại nhiều khu phố, nhiều xóm làng để nâng cao chất lượng sống về tinh thần cho mỗi công dân.

Chọn đặt con người làm trung tâm nghĩa là chọn công bằng và nhân văn làm thước đo tối hậu cho mọi hoạch định. Logic phát triển ấy gắn với cách một quốc gia vun đắp các hệ giá trị tạo ra nội lực của mình - khi mà bên cạnh nền kinh tế, các chỉ số như tuổi thọ, chiều cao, trình độ học vấn, mức độ hài lòng với dịch vụ công cũng trở thành những thước đo chính xác nhất cho chất lượng phát triển.

Một năm nhìn lại sự vận động của xã hội và bộ máy nhà nước với triết lý "lấy con người làm thước đo trung tâm" được lan tỏa từ Tổng Bí thư Tô Lâm, chúng ta có thêm những kỳ vọng mới - khi sự phát triển của Việt Nam trong kỷ nguyên mới không còn là cuộc chạy đua về những thông số kinh tế, mà là hành trình khai mở tiềm năng, nâng đỡ khát vọng và ý chí vươn lên của mỗi con người.

Bài: Nhóm tác giả
Trình bày: Bách Việt
Báo Thể thao và Văn hóa