Những điểm mới tại Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 24

Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ XXIV sẽ chính thức diễn ra tại TP. Hồ Chí Minh từ ngày 21- 25/11, đánh dấu 55 năm hình thành và phát triển của sự kiện điện ảnh lớn nhất cả nước (1970–2025).

Năm 1970, Bộ Văn hóa Thông tin tổ chức Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ nhất. Theo nhiều ghi chép, Lễ khai mạc liên hoan phim đã diễn ra tại rạp Tháng 8 vào tối 17/8. Đây là liên hoan phim dành cho những bộ phim đã ra mắt trong 4 năm từ 1965 đến 1968. Khi đó, giải thưởng vẫn được gọi là giải thưởng Hoa sen.

Năm 2025, Liên hoan Phim Việt Nam đánh dấu 55 năm hình thành và phát triển. Với khẩu hiệu "Điện ảnh Việt Nam – Phát triển bền vững và hội nhập quốc tế trong kỷ nguyên mới", kỳ Liên hoan năm nay được thiết kế như một chuỗi hoạt động quy mô, có chiều sâu và đặc biệt nhấn mạnh tính kết nối giữa nghệ sĩ – công chúng – nhà quản lý – nhà đầu tư.

Bên cạnh ý nghĩa chuyên môn, sự kiện còn gắn với các mốc kỷ niệm trọng đại của đất nước: 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025), 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, hướng tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV. Trong bối cảnh Thành phố Hồ Chí Minh vừa gia nhập Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO trong lĩnh vực điện ảnh, Liên hoan Phim lần này trở thành cơ hội để thành phố khẳng định vai trò trung tâm kinh tế – văn hóa – giáo dục – khoa học công nghệ, cũng như là điểm hẹn mới của công nghiệp điện ảnh Việt Nam trên bản đồ khu vực.

Phát biểu tại Họp báo Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 24 diễn ra sáng nay (5/11), ông Tạ Quang Đông - Thứ trưởng Bộ VHTTDL, Trưởng Ban Chỉ đạo LHPVN - cho biết: "Sau 23 kỳ tổ chức, Liên hoan Phim Việt Nam đã trở thành biểu tượng của niềm tự hào điện ảnh dân tộc. Mỗi kỳ Liên hoan là một dịp để nhìn lại, để khẳng định bước tiến mới của điện ảnh Việt Nam, và quan trọng hơn, là gửi gắm niềm tin vào thế hệ làm phim trẻ - những người đang viết tiếp câu chuyện điện ảnh Việt trong kỷ nguyên số. Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ XXIV là dịp để chúng ta tôn vinh nghệ sĩ, trân trọng sự sáng tạo, lan tỏa niềm tự hào văn hóa dân tộc, đồng thời mở ra cơ hội hợp tác giữa điện ảnh và du lịch, giữa văn hóa và kinh tế sáng tạo, góp phần thúc đẩy sự phát triển toàn diện, bền vững của đất nước.

Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ XXIV được tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh - trung tâm kinh tế, văn hóa, năng động, sáng tạo và hội nhập quốc tế của cả nước. Đây là nơi quy tụ những nhà sản xuất, đạo diễn, diễn viên và các tài năng của điện ảnh Việt Nam trong nước và quốc tế - những người đang chung tay viết nên diện mạo mới của điện ảnh Việt Nam trong kỷ nguyên mới, vươn xa - tự tin, bản lĩnh và đầy khát vọng - trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam".

Một điểm nhấn của kỳ Liên hoan này là quy mô tổ chức và tính đại diện của lực lượng tham gia. BTC dự kiến đón khoảng 1.000 đại biểu, trong đó có trên 500 đại biểu tại Thành phố Hồ Chí Minh, gồm nghệ sĩ điện ảnh, nhà sản xuất, đạo diễn, biên kịch, các đơn vị phát hành – phổ biến phim, cơ quan quản lý, cùng giới truyền thông. Sự góp mặt đông đảo của nhiều thành phần trong hệ sinh thái điện ảnh được kỳ vọng tạo nên không gian trao đổi cởi mở về nghệ thuật, kỹ thuật, mô hình vận hành, chiến lược thị trường và chính sách phát triển, từ đó nâng cao tính chuyên nghiệp của hoạt động điện ảnh và thúc đẩy định hình một ngành công nghiệp bền vững.

Liên hoan Phim năm nay vẫn giữ trục chính là các hạng mục dự thi: phim truyện điện ảnh, phim tài liệu, phim khoa học và phim hoạt hình. Bên cạnh đó, chương trình Toàn cảnh (Panorama) tiếp tục giới thiệu diện mạo điện ảnh Việt đương đại thông qua những tác phẩm mới, đa dạng về phong cách và đề tài, không tranh giải nhưng đóng vai trò như một "bản đồ" các xu hướng sáng tạo. Cấu trúc kép giữa "dự thi" và "toàn cảnh" nhằm đảm bảo sự hài hòa giữa mục tiêu vinh danh và mục tiêu quảng bá, giúp công chúng có cơ hội tiếp cận rộng hơn các sản phẩm điện ảnh, đồng thời tạo bệ phóng cho những thử nghiệm nghệ thuật giàu cá tính.

Hai hội thảo chuyên đề là mảng nội dung thể hiện rõ định hướng "công nghiệp hóa" của kỳ Liên hoan. Hội thảo "Phát triển công nghiệp điện ảnh trong kỷ nguyên mới" đặt trọng tâm vào các vấn đề hạ tầng, mô hình sản xuất – phát hành – chiếu, năng lực cạnh tranh trong thời đại số và chiến lược vươn ra thị trường quốc tế.

Song song, hội thảo "Kinh nghiệm thu hút đoàn làm phim đến các địa phương" chia sẻ bài học và cơ chế chính sách thúc đẩy quay phim tại chỗ, từ ưu đãi, thủ tục, đến dịch vụ hậu cần, nhân lực địa phương. Đây là bước đi cụ thể hóa mục tiêu đưa điện ảnh trở thành động lực tăng trưởng văn hóa – du lịch – dịch vụ sáng tạo, qua việc kết nối các nhà sản xuất với chính quyền địa phương, doanh nghiệp, và đơn vị đầu tư hạ tầng.

Ông Đặng Trần Cường - Cục trưởng Cục Điện ảnh, Trưởng BTC LHPVN lần thứ 24, cũng nhấn mạnh: "Chuỗi hoạt động bên lề cùng Chương trình xúc tiến, phát triển điện ảnh địa phương là điểm mới nổi bật của Liên hoan Phim năm nay, mở ra cơ hội gặp gỡ, hợp tác giữa các nhà làm phim, nghệ sĩ, doanh nghiệp và lãnh đạo các địa phương, góp phần hình thành mạng lưới kết nối và lan tỏa giá trị của điện ảnh Việt Nam".

Đáng chú ý, chương trình xúc tiến và phát triển điện ảnh địa phương được tổ chức như một "chợ kết nối" quy mô nhỏ trong lòng Liên hoan. Ở đó, các tỉnh thành có thể trực tiếp làm việc với đoàn làm phim trong nước và quốc tế để giới thiệu tiềm năng bối cảnh, điều kiện tự nhiên, hệ sinh thái dịch vụ, chính sách ưu đãi và cam kết đồng hành. Những nội dung như mời gọi đầu tư vào rạp chiếu, cụm rạp, tổ hợp văn hóa – điện ảnh; phát triển – khai thác – mở rộng trường quay; hợp tác đào tạo nguồn nhân lực; xây dựng thương hiệu địa phương qua phim ảnh đều được đưa vào chương trình làm việc song phương. Cách tổ chức này cho thấy Liên hoan Phim không chỉ là đích đến của tác phẩm đã hoàn thành, mà còn là điểm khởi phát của các dự án tương lai.

Triển lãm ảnh "Thành phố Hồ Chí Minh vươn mình cùng đất nước qua góc nhìn điện ảnh", dự kiến trưng bày khoảng 250 hình ảnh in trích từ tư liệu của Viện Phim Việt Nam cùng các đơn vị liên quan, là một lát cắt giàu tư liệu của lịch sử – văn hóa – đô thị. Triển lãm phân kỳ theo ba giai đoạn: thời kỳ đấu tranh giải phóng (1945–1975) với các tác phẩm như "Cánh đồng hoang", "Biệt động Sài Gòn", "Ván bài lật ngửa"; giai đoạn kiến thiết đất nước (1976–1985) với "Mùa gió chướng", "Tội lỗi cuối cùng", "Sài Gòn những ngày đầu giải phóng"; và thời kỳ đổi mới, hội nhập, phát triển (1986–2025) với "Cô Ba Sài Gòn", "Gái nhảy", "Hành trình tình yêu của một du khách"… Đặt tại Phố đi bộ Nguyễn Huệ từ ngày 21 đến 25/11/2025, triển lãm cho thấy điện ảnh không chỉ phản chiếu đời sống mà còn tham gia kiến tạo ký ức đô thị, bản sắc thị dân và khát vọng hội nhập.

Triển lãm ảnh "Thành phố Hồ Chí Minh vươn mình cùng đất nước qua góc nhìn điện ảnh". Ảnh: BTC

Bên cạnh Lễ Khai mạc và Lễ Bế mạc – Trao giải được truyền hình trực tiếp trên VTV và HTV, đêm nghệ thuật "Âm nhạc trong phim" hứa hẹn đem lại trải nghiệm hòa trộn giữa hình ảnh và âm thanh sống, khơi gợi ký ức điện ảnh thông qua những giai điệu đã đi vào lòng công chúng.

Cơ cấu giải thưởng của Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 24 tiếp tục gìn giữ truyền thống. Ở mảng phim, phim truyện điện ảnh có 1 Bông Sen Vàng, 2 Bông Sen Bạc, 2 Giải thưởng của Ban Giám khảo và 1 Giải Kỹ xảo xuất sắc; các thể loại phim tài liệu, khoa học, hoạt hình đều có Bông Sen Vàng, Bông Sen Bạc và giải của Ban Giám khảo tương ứng. Ở mảng cá nhân, các giải Đạo diễn xuất sắc, Tác giả kịch bản xuất sắc, Quay phim xuất sắc, Họa sĩ xuất sắc (thiết kế mỹ thuật phim truyện; tạo hình và diễn xuất hoạt hình), Âm nhạc – Âm thanh xuất sắc và đặc biệt là giải "Đạo diễn phim truyện đầu tay xuất sắc" khuyến khích gương mặt mới, khẳng định định hướng nuôi dưỡng thế hệ sáng tạo kế cận. Giải bình chọn của khán giả dành cho phim Việt Nam được yêu thích nhất trong chương trình Toàn cảnh là cách tăng cường quyền tham gia của công chúng vào đời sống Liên hoan Phim. Bên cạnh đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch dự kiến trao bằng khen cho đơn vị phát hành nhiều phim Việt Nam nhất giai đoạn 2023–2025 và vinh danh các cá nhân, tổ chức có đóng góp đặc biệt cho điện ảnh Việt Nam; UBND Thành phố Hồ Chí Minh có bằng khen khuyến khích những tác phẩm quay tại địa bàn thành phố.

Điểm mới quan trọng khác nằm ở tư duy tổ chức: Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 24 không chỉ dừng ở "đích đến" của thành quả nghệ thuật, mà còn đóng vai "điểm khởi hành" cho chuỗi hợp tác mới. Từ hội thảo chính sách, các phiên kết nối địa phương – nhà sản xuất, mời gọi đầu tư hạ tầng rạp – trường quay, đến tuần phim và triển lãm hướng cộng đồng, mọi mảnh ghép đều hướng tới mục tiêu chung là xây dựng hệ sinh thái điện ảnh đồng bộ. Tính chuyên nghiệp được thể hiện ở cách thiết kế hoạt động theo chuỗi – trước, trong và sau Liên hoan – để mỗi sự kiện đều mang hiệu ứng kéo dài.

Có thể nói, nhìn tổng thể, Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 24 đặt mình vào giao điểm của nhiều kỳ vọng: Vinh danh nghệ thuật, định vị công nghiệp, lan tỏa văn hóa và phát huy sức mạnh mềm quốc gia. Khi bộ máy tổ chức chủ động lồng ghép các hoạt động sáng tạo, học thuật, thương mại và cộng đồng trong một cấu trúc mở, Liên hoan Phim không chỉ củng cố uy tín một thương hiệu quốc gia về điện ảnh, mà còn góp phần định hình "chuẩn mực mới" cho phương thức tổ chức lễ hội phim đương đại: vừa trang trọng, vừa năng động; vừa bảo tồn giá trị, vừa thúc đẩy đổi mới; vừa tôn vinh nghệ sĩ, vừa đặt khán giả ở vị trí trung tâm.