Nhìn lại "Tuần lễ Điện ảnh Việt Nam - Hành trình ánh sáng" tại Paris: Những "quả ngọt" không còn quá tầm với

Tuần lễ "Điện ảnh Việt Nam - Hành trình ánh sáng" tại Paris, Pháp, vừa khép lại nhưng đã mở ra một cột mốc cho cách điện ảnh Việt Nam về việc định vị mình trong không gian quốc tế. Thay vì xuất hiện như một nền điện ảnh "đến để giới thiệu", Việt Nam bước ra với tư thế của một đối tác văn hóa - sáng tạo đang có những bước phát triển ấn tượng, có năng lực sản xuất, có tiếng nói nghệ thuật và có nhu cầu hợp tác dài hạn.

Trong bối cảnh điện ảnh toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ, nơi giao thoa giữa công nghiệp văn hóa và ngoại giao văn hóa, việc điện ảnh Việt Nam được giới thiệu tại Paris - kinh đô ánh sáng - không hề mang tính ngẫu nhiên. Pháp là một trong những trung tâm điện ảnh lớn nhất thế giới, sở hữu hệ sinh thái hoàn chỉnh từ đào tạo, quỹ hỗ trợ, liên hoan phim đến mạng lưới phát hành. Đặt "Hành trình ánh sáng" tại đây đồng nghĩa với việc điện ảnh Việt Nam chấp nhận bước vào một không gian đánh giá nghiêm ngặt, nơi tác phẩm không chỉ được xem bằng cảm xúc mà còn được soi chiếu bằng chuẩn mực nghề nghiệp quốc tế. Chính sự lựa chọn đó cho thấy một bước chuyển về tư duy: không còn chỉ mong được "đón nhận", mà sẵn sàng đối thoại và hợp tác bình đẳng.

Phát biểu tại lễ khai mạc, TS Ngô Phương Lan - Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam (VFDA) nhấn mạnh, điện ảnh Việt Nam đang có sự phát triển vượt bậc. Theo đó: "Năm 2023 thị trường đã phục hồi bằng thời kỳ trước Covid-19; năm 2024 và 2025 có sự tăng trưởng mạnh mẽ - thị phần phim Việt năm 2024 đạt gần 50% so với 30% trước dịch; năm 2025 dự kiến thị phần phim Việt lên 65 - 70%! Nhiều bộ phim độc lập, phim nghệ thuật đạt được thành công tại các liên hoan phim quốc tế. Một thế hệ làm phim mới đang hào hứng, đầy bản lĩnh trên con đường sáng tạo".

Bà Lan nói thêm: "Trong sự đi lên của điện ảnh Việt Nam, VFDA đã có những đóng góp nổi bật: Sáng lập và cùng UBND thành phố Đà Nẵng chủ trì tổ chức LHP châu Á Đà Nẵng thường niên (gọi tắt là DANAFF) từ mùa Hè năm 2023, thu hút sự quan tâm không chỉ của giới điện ảnh châu Á mà còn từ các nước trên thế giới... Tuần lễ "Điện ảnh Việt Nam - Hành trình ánh sáng" tại Paris lần này giống như một liên hoan phim thu nhỏ: với lễ khai mạc trang trọng, những buổi chiếu giới thiệu các phim Việt Nam xuất sắc trong nửa thế kỷ qua, các buổi giao lưu với đạo diễn, nghệ sĩ, các toạ đàm về hợp tác Việt Nam - Pháp trong sản xuất phim, đào tạo điện ảnh".

Dấu ấn loạt phim "bom tấn" Việt Nam

Với công chúng yêu điện ảnh Việt Nam, điểm then chốt không nằm ở số lượng tác phẩm tham dự chương trình, mà ở cách điện ảnh Việt Nam chủ động "trình làng" những gương mặt tiêu biểu của dòng phim đương đại.

Nhiều nghệ sĩ Việt Nam tham gia chương trình đã nhìn thấy rất rõ ý nghĩa này. Diễn viên Kaity Nguyễn chia sẻ rằng việc phim Việt Nam được trình chiếu tại một rạp chiếu biểu tượng của Paris không chỉ là niềm tự hào cá nhân, mà còn là minh chứng cho một bước tiến dài của điện ảnh Việt Nam. Với cô, điều quan trọng không chỉ là cảm xúc của khán giả trong rạp, mà là việc phim Việt Nam có thể khiến người xem quốc tế tò mò, muốn tìm hiểu thêm về con người và bối cảnh phía sau câu chuyện.

Ở góc nhìn của những nghệ sĩ nhiều trải nghiệm hơn, NSƯT Lê Vi cho rằng sự hiện diện của phim Việt Nam tại một không gian điện ảnh như Paris cho thấy quá trình chuyển mình liên tục qua các giai đoạn lịch sử. Theo bà, mỗi giai đoạn xã hội đều in dấu trong cách kể chuyện và thẩm mỹ điện ảnh, nên việc đưa những tác phẩm đương đại ra thế giới là cách để khẳng định rằng điện ảnh Việt Nam không đứng yên, mà luôn đối thoại với thời đại.

Phản hồi từ giới chuyên môn quốc tế càng cho thấy việc "ra mắt" này không chỉ mang tính hình thức. Đạo diễn - diễn viên Stéphan Lý Cường nhận xét ông bất ngờ trước cách phim Việt Nam khai thác đề tài lịch sử - xã hội bằng ngôn ngữ hành động hiện đại, đồng thời tin rằng điện ảnh Việt Nam đang ở giai đoạn đủ chín để vươn ra thế giới.

Bên cạnh những "bom tấn" theo đúng nghĩa quy mô và khả năng tiếp cận công chúng, các bộ phim giàu chiều sâu lịch sử và cảm xúc cũng tạo được sự đồng cảm mạnh mẽ. Chính sự đa dạng này giúp điện ảnh Việt Nam, thay vì được nhìn nhận như nền điện ảnh của phim chiến tranh, thì đã xuất hiện với một phổ rộng: phim thương mại, phim lịch sử, phim nghệ thuật... Điều đó, như một số nhà nghiên cứu điện ảnh Pháp nhận xét, là điều kiện tiên quyết để một nền điện ảnh có thể đi đường dài ở thị trường quốc tế, bởi mỗi dòng phim mở ra một "cửa vào" khác nhau cho khán giả và nhà phát hành.

Điểm khởi đầu mới của những cơ hội hợp tác

Ở góc độ chuyên môn, cuộc tọa đàm về kết nối hợp tác hai chiều giữa các nhà làm phim trẻ Việt Nam - Pháp không tập trung vào những tuyên bố mang tính biểu trưng, mà đi thẳng vào các vấn đề cốt lõi của ngành: phát triển dự án, đào tạo, hậu kỳ, cơ chế đồng sản xuất và hệ thống hỗ trợ…

TS Ngô Phương Lan đã đặt vấn đề một cách thẳng thắn khi chỉ ra rằng, điện ảnh Việt Nam đang phát triển rất nhanh về thị phần và số lượng tác phẩm, nhưng để đi xa hơn, cần nâng cao chất lượng ở những khâu quyết định khả năng hội nhập quốc tế. Theo bà, một thế hệ làm phim mới đang hình thành với tư duy cởi mở và bản lĩnh sáng tạo, song họ cần thêm những "bệ đỡ" về đào tạo, cố vấn và kết nối để không bị đứt gãy giữa tiềm năng và hiện thực.

Trong khi đó, ông Michel Plazanet - đại diện Trung tâm Điện ảnh quốc gia Pháp (CNC) - đưa ra những số liệu cho thấy các dự án Việt Nam đang có tỷ lệ thành công đáng chú ý trong các chương trình hỗ trợ quốc tế. Điều này, theo ông, phản ánh chất lượng dự án và sự tiến bộ rõ rệt của đội ngũ làm phim, đồng thời cho thấy Việt Nam không còn đứng ở "vùng ngoại vi" của bản đồ điện ảnh thế giới.

Nhà sản xuất Christophe Bruncher, người có nhiều kinh nghiệm trong các chương trình đào tạo và kết nối Á - Âu, nhấn mạnh rằng hợp tác quốc tế chỉ bền vững khi dự án được phát triển đủ mạnh ngay từ quốc gia gốc. Ông cho rằng điều quan trọng không phải là hoàn thiện dự án đến mức tuyệt đối, mà là xây dựng được một cấu trúc rõ ràng, đủ sức thuyết phục để đối tác quốc tế nhìn thấy tiềm năng đồng hành. Từ góc nhìn của ông, Việt Nam đang ở một thời điểm rất thuận lợi để mở rộng đồng sản xuất, bởi thị trường nội địa tăng trưởng và khán giả ngày càng quen với việc xem phim tại rạp.

Trong khuôn khổ chương trình còn diễn ra buổi làm việc giữa Bộ trưởng Văn hóa Pháp Rachida Dati và TS Ngô Phương Lan, Chủ tịch VFDA, nhằm trao đổi về những ưu tiên trong hợp tác điện ảnh và nghe nhìn, trong đó có sản xuất phim hoạt hình và lưu trữ di sản điện ảnh.

Nhìn tổng thể, Tuần lễ "Điện ảnh Việt Nam - Hành trình ánh sáng" tại Paris đã mở ra một cách tiếp cận mới cho điện ảnh Việt Nam: không chỉ đưa phim ra thế giới, mà đưa cả hệ sinh thái sáng tạo ra đối thoại. Sau cùng, điểm tựa lớn nhất chính là tạo ra niềm tin của khán giả quốc tế vào chất lượng phim Việt Nam, niềm tin của giới chuyên môn vào tiềm năng hợp tác, niềm tin của chính các nhà làm phim Việt Nam rằng họ có thể đi xa hơn bằng năng lực của mình.

Khi các niềm tin ấy được đặt đúng chỗ và được nuôi dưỡng bằng những mô hình hợp tác cụ thể, "Hành trình ánh sáng" sẽ không dừng lại ở một dấu mốc, mà có thể trở thành một con đường dài, hứa hẹn những "quả ngọt" không còn ở cao, xa.