Ngày Sách và bản quyền thế giới (23/4): Lan tỏa tinh thần yêu sách và phong trào đọc sách trong cộng đồng

Từ năm 1995, đánh giá cao tầm quan trọng của văn hóa đọc, Liên hợp quốc đã chọn ngày 23/4 hàng năm để kỷ niệm Ngày Sách và bản quyền thế giới, nhằm tôn vinh những giá trị của sách và đóng góp của các tác giả khi cho ra đời nhiều tác phẩm có giá trị.

Tôn vinh giá trị của sách

Dù ở thời đại nào, con người cũng lấy việc học là một trong những phương cách để hoàn thiện bản thân, để tiến bộ trong cuộc sống cá nhân và để đóng góp vào phát triển xã hội và đọc sách là một trong những cách học hiệu quả. Vì thế, từ lâu đọc sách đã trở thành một nhu cầu thiết yếu của nhiều người.

Ý tưởng về Ngày Sách và bản quyền thế giới bắt nguồn từ một phong tục truyền thống rất đẹp ở Catalonia (Tây Ban Nha). Vào ngày 23/4 hàng năm (ngày lễ Thánh Goerge), có rất nhiều hội chợ sách và các lễ hội đường phố được tổ chức và mỗi khách hàng sẽ được tặng một bông hồng kèm theo khi mua một cuốn sách vào ngày hôm đó. Thêm nữa, vào ngày này của năm 1616, 3 đại văn hào của thế giới là Cervantes, Shakespeare và Inca Garcilaso de la Vega đều đã qua đời sau khi để lại cho nhân loại những tác phẩm văn học vô cùng có giá trị trong mọi thời đại. Ngày 23/4 cũng là ngày sinh hoặc ngày mất của các tác giả nổi tiếng khác như: Maurice Druon, K.Laxness, Vladimir Nabokov, Josep Pla and Manuel Mejía Vallejo.

Với những ý nghĩa đó, từ năm 1995, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) đã chính thức chọn ngày 23/4 hằng năm là Ngày Sách và Bản quyền thế giới. UNESCO mong muốn khuyến khích tất cả mọi người, nhất là giới trẻ, khám phá những niềm vui của việc đọc sách; và ghi nhận những đóng góp không thể thay thế của nhiều tác giả đối với các tiến bộ xã hội và văn hóa của nhân loại.

Mỗi năm, UNESCO và 3 tổ chức quốc tế chuyên về sách là Hiệp hội Xuất bản Quốc tế (IPA), Liên đoàn Sách Quốc tế (IBF) và Liên đoàn Quốc tế các Thư viện và Hiệp hội Thư viện (IFLA) cùng chỉ định Thủ đô sách của thế giới trong khoảng thời gian một năm kể từ ngày 23/4. Năm nay, thành phố Strasbourg của Pháp bắt đầu nhiệm kỳ Thủ đô Sách thế giới vào ngày 23/4/2024, sau khi Accra, thủ đô của Ghana, kết thúc trọn vẹn nhiệm kỳ năm 2023. Thành phố được chỉ định là Thủ đô Sách thế giới sẽ thực hiện các hoạt động với mục đích khuyến khích văn hoá đọc trong mọi lứa tuổi

Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng

Sách chính là kho tàng kiến thức vô giá về mọi lĩnh vực trong cuộc sống của nhân loại. Đọc sách là con đường ngắn nhất giúp chúng ta tích góp được mọi tri thức từ cơ bản đến chuyên sâu ở mọi lĩnh vực của nhân loại để có thể phát triển bản thân mình ngày càng tốt hơn. Chính vì vậy quan tâm, phát triển văn hóa đọc chính là nâng cao dân trí, tạo nền tảng quan trọng để phát triển của mỗi một quốc gia.

Ở Việt Nam, khẳng định vai trò và tầm quan trọng của sách trong đời sống xã hội, đồng thời khuyến khích phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng, ngày 24/2/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 284/QĐ-TTg lấy ngày 21/4 là Ngày Sách Việt Nam.

Để đưa văn hóa đọc phát triển lên một tầm cao mới, ngày 4/11/2021, Thủ tướng Chính phủ lại ký ban hành Quyết định số 1862/QĐ-TTg, lấy ngày 21/4 hằng năm là Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam, thay cho tên gọi Ngày Sách Việt Nam trước đây. Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam ra đời đã khẳng định vai trò và tầm quan trọng của sách đối với việc nâng cao kiến thức, kỹ năng, phát triển tư duy, giáo dục và rèn luyện nhân cách con người; khuyến khích và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng, tạo dựng môi trường đọc thuận lợi; hình thành thói quen đọc sách trong gia đình, trường học, cơ quan, tổ chức; góp phần xây dựng xã hội học tập.

Kể từ khi được tổ chức, Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam hàng năm đã nhận được sự hưởng ứng của đông đảo bạn đọc trong cả nước, thực sự trở thành nét đẹp văn hóa và có sức lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng.

Năm 2024, Bộ Thông tin và Truyền thông đã triển khai Kế hoạch tổ chức Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ 3. Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam 2024 do Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội cùng các bộ ngành, địa phương tổ chức nhiều hoạt động, sự kiện phong phú, đa dạng nhằm tôn vinh sách và cổ vũ phát triển văn hóa đọc trên cả nước.

Đây cũng là dịp tôn vinh các tập thể, cá nhân điển hình trong hoạt động xuất bản, phát triển văn hóa đọc trên các phương tiện truyền thông, báo chí, nền tảng công nghệ, mạng xã hội nhằm lan tỏa sâu rộng giá trị của sách, của văn hóa đọc trong cộng; kết nối bạn đọc trong nước và nước ngoài; góp phần xây dựng đời sống văn hóa tinh thần, phát huy những giá trị đạo đức, truyền thống hiếu học của dân tộc.

Các chuỗi hoạt động của Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ ba (2024) gắn với các thông điệp: Sách hay cần bạn đọc; Sách quý tặng bạn; Tặng sách hay - Mua sách thật; Sách hay: Mắt đọc - Tai nghe... được tổ chức trong suốt tháng 4/2024, trong đó trọng tâm từ ngày 17/4 đến ngày 1/5/2024.

Các hoạt động của Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò, tầm quan trọng của sách đối với việc nâng cao tri thức, giáo dục và rèn luyện nhân cách con người; khuyến khích và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng; nâng cao trách nhiệm của các cấp, các ngành Thành phố đối với việc phát triển văn hóa đọc; xây dựng và phát triển phong trào đọc sách, hướng tới xây dựng xã hội học tập, tạo nét đẹp trong đời sống xã hội của Thủ đô, góp phần xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh.

Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam được tổ chức theo hướng đa dạng, phong phú, kết hợp các hoạt động truyền thống với phương thức tổ chức hiện đại theo xu thế phát triển của xuất bản điện tử; đưa ứng dụng công nghệ thông tin chuyển đổi số để tạo ra giá trị mới.

Những hoạt động này có ý nghĩa thiết thực nhằm tôn vinh sách và văn hóa đọc, lan tỏa tình yêu sách đến các tầng lớp nhân dân, tạo sự gắn kết ngày càng chặt chẽ giữa sách và người đọc, hướng tới xây dựng, phát triển văn hóa đọc trong đời sống cộng đồng.