Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV: Đề xuất bổ sung đầy đủ các hành vi bị nghiêm cấm về an ninh mạng

Chiều 7/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật An ninh mạng và dự án Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi).

Đề xuất nghiêm cấm hành vi sử dụng AI lan truyền thông tin sai sự thật, giả mạo, lừa đảo

Các đại biểu cho rằng, dự thảo Luật An ninh mạng được xây dựng trên cơ sở hợp nhất của Luật An ninh mạng và Luật An toàn thông tin mạng, thể hiện rõ nỗ lực của Ban soạn thảo trong việc hoàn thiện khung pháp lý, bảo vệ không gian mạng quốc gia. Việc kịp thời cập nhật, bổ sung các hành vi vi phạm là cần thiết nhằm khắc phục các khoảng trống pháp lý, bảo vệ người dân và củng cố niềm tin vào môi trường công nghệ số.

Qua thảo luận về dự án Luật An ninh mạng, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị bổ sung vào dự thảo luật nội dung nghiêm cấm hành vi sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo dựng, chỉnh sửa và lan truyền thông tin sai sự thật, giả mạo danh tính nhằm vu cáo, lừa đảo, xâm phạm quyền lợi hợp pháp của người dân hoặc gây tổn hại đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội.

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Cần Thơ) dẫn chứng việc đối tượng mạo danh cơ quan chức năng yêu cầu cụ bà 75 tuổi tại Đà Nẵng chuyển toàn bộ số tiền tiết kiệm hay trường hợp người nông dân ở Phú Thọ mang hết tiền bán trâu đi chuyển khoản cho thấy, tội phạm công nghệ cao đang khai thác triệt để sự thiếu kỹ năng về an toàn mạng. Theo đại biểu, mặc dù một số vụ việc đã được lực lượng chức năng kịp thời ngăn chặn nhưng xu hướng lạm dụng AI để cá nhân hóa hành vi lừa đảo đang gia tăng.

Do đó, đại biểu đề nghị tại Điều 9 - Các hành vi bị nghiêm cấm về an ninh mạng, cần bổ sung quy định cấm sử dụng AI giả mạo khuôn mặt, giọng nói và các công nghệ giả mạo khác nhằm mạo danh tổ chức, cá nhân để lừa đảo, xuyên tạc hoặc gây nhầm lẫn, xâm hại quyền và lợi ích hợp pháp của người dân".

Cũng cho ý kiến đối với các hành vi bị nghiêm cấm, đại biểu Hà Ánh Phượng (Phú Thọ) đánh giá việc mở rộng danh mục hành vi là cần thiết nhưng lưu ý cần làm rõ tiêu chí xác định "thông tin sai sự thật gây thiệt hại trong lĩnh vực kinh tế" để phân biệt giữa hoạt động phân tích - dự báo thị trường hợp pháp và hành vi tung tin thất thiệt nhằm thao túng, gây nhiễu thị trường.

Liên quan đến phòng, chống xâm hại trẻ em trên không gian mạng, đại biểu cho rằng quy định này có ý nghĩa quan trọng. Tuy nhiên, dự thảo cần được hoàn thiện tiêu chí xác định nội dung gây hại đối với trẻ em để tránh việc áp dụng thiếu thống nhất; bổ sung nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền riêng tư khi áp dụng biện pháp kỹ thuật; phân tầng nghĩa vụ tuân thủ theo mức độ rủi ro, quy mô nền tảng, nhằm tránh tạo gánh nặng cho các dịch vụ nhỏ hoặc nền tảng phục vụ giáo dục - cộng đồng.

Liên quan đến yêu cầu ngăn chặn, gỡ bỏ thông tin vi phạm, đại biểu nhấn mạnh cần thiết phải có cơ chế giám sát độc lập và quyền khiếu nại, khởi kiện của tổ chức, cá nhân nhằm bảo đảm tính minh bạch, tránh lạm quyền trong thực thi.

Đại biểu Hà Ánh Phượng nhấn mạnh, việc hoàn thiện dự thảo cần bảo đảm hài hòa giữa yêu cầu bảo vệ an ninh mạng quốc gia và quyền lợi hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần xây dựng môi trường số an toàn, minh bạch và phù hợp với xu hướng phát triển của nền kinh tế số.

Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang đã phát biểu giải trình, làm rõ các ý kiến của đại biểu nêu về dự án Luật An ninh mạng. Bộ trưởng Công an Lương Tam Quang cho biết, dự thảo luật được xây dựng trên cơ sở hợp nhất hai luật hiện hành là Luật An ninh mạng 2018 và Luật An toàn thông tin mạng 2015.

Bộ trưởng Công an nhấn mạnh, trong kỷ nguyên số, không một quốc gia, tổ chức hay doanh nghiệp nào có thể tự mình bảo đảm an ninh mạng. Vì vậy, cần có một cơ chế phối hợp thống nhất, nơi mọi lực lượng cùng chia sẻ thông tin và ứng phó khi có sự cố.

Trong hơn một năm qua, Việt Nam đã chủ động thúc đẩy Công ước quốc tế về phòng, chống tội phạm mạng, được Liên hợp quốc thông qua và ký tại Hà Nội.

Dự thảo luật lần này tiếp tục nội luật hóa các quy định của Công ước của Liên hợp quốc, đồng thời giao Ban Cơ yếu Chính phủ giúp Bộ Quốc phòng quản lý nhà nước về mật mã dân sự, còn Bộ Công an sẽ quy định chi tiết việc quản lý sản phẩm, dịch vụ an ninh mạng và mã hóa bảo vệ bí mật nhà nước.

Bộ Công an cũng đang xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an ninh mạng, hướng dẫn tổ chức, doanh nghiệp bảo vệ hệ thống thông tin quan trọng, phối hợp chặt chẽ với Bộ Quốc phòng để bảo vệ không gian mạng quốc gia.

Quy định chặt chẽ hơn để ngăn chặn lạm dụng việc đóng dấu mật

Thảo luận về Dự thảo Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi), các đại biểu nhất trí cao với việc Chính phủ chủ động trình Quốc hội xem xét, sửa đổi, bổ sung Luật Bảo vệ bí mật nhà nước nhằm kịp thời thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về cải cách hành chính cũng như khắc phục những bất cập, hạn chế đã được nhận diện trong thực tiễn thi hành Luật Bảo vệ bí mật nhà nước hiện hành. Dự thảo luật đã có những điểm mới tiến bộ, đặc biệt trong việc đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Liên quan đến nguyên tắc sử dụng và bảo vệ bí mật nhà nước, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng, hiện nay, bí mật nhà nước được chia làm 3 cấp độ: tuyệt mật, tối mật và mật. Việc quy định rõ 3 cấp độ này là cần thiết, để bảo vệ tài liệu, thông tin có liên quan đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, kinh tế - xã hội và trên mọi lĩnh vực.

Tuy nhiên, theo đại biểu Phạm Văn Hòa, pháp luật cần chặt chẽ hơn để ngăn chặn tình trạng lạm dụng việc đóng dấu mật. Cần quy định rõ trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan, đơn vị trong việc xác định và phê duyệt độ mật, đồng thời có cơ chế kiểm tra, giám sát, nhắc nhở và có chế tài phù hợp để tránh lạm dụng.

Từ đó, đại biểu đề nghị cần bổ sung nguyên tắc định hướng ngay trong dự thảo luật về việc phạm vi bí mật nhà nước phải được thường xuyên rà soát, điều chỉnh theo hướng thu hẹp tối đa, để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động công khai thông tin và chuyển đổi số. Nguyên tắc này sẽ tạo cơ sở pháp lý để các cơ quan chủ động và nghiêm túc thực hiện việc giải mật những thông tin đã cũ hoặc không còn cần thiết phải bảo vệ.