Kí sự Nam Phi: Từ cánh cửa xe taxi

07/07/2010 13:14 GMT+7 | World Cup 2010

(TT&VH)- Đi taxi ở Cape Town có lẽ là một cách thử thách tuyệt vời cho những ai thích đi bụi theo kiểu trung lưu không nhiều tiền: những chiếc taxi cũ rích, không điều hòa nhiệt độ, rung lên ầm ầm sau mỗi cú tăng tốc và những cửa kính như có vẻ sắp long ra đến nơi.
   
Người Anh  bảo: “Nếu bạn chán London, bạn cũng sẽ chán cuộc đời này”. Điều tương tự cũng nên được nói về Cape Town. Không bao giờ buồn ở Cape Town, trừ khi ai đó đến đấy để buồn. Nhưng cái cảm giác thích thú khi ngồi bar nghe nhạc ầm ỹ, đi dọc những bãi biển tuyệt đẹp ngắm hoàng hôn, shopping ở những nơi như Waterfront mà từ đó ta có thể thuê tàu đi ngắm cá voi nổi lên mặt biển hoặc đi đến đảo Robben, nơi từng giam giữ lãnh tụ Nelson Mandela, hay đứng trong mây nhìn các đại dương hòa làm một từ mũi Point, rồi cũng có thể bão hòa. Mặt kia của cuộc sống xa hoa và giàu sang ở Cape Town có thể nhìn thấy ở rìa thành phố, nơi những người “coloured” (lai giữa các màu da) và “blacks” bị đẩy ra đó, ngày ngày sống cuộc đời nghèo khó và gian nan vật lộn với hiện tại và tương lai mờ mịt. Một tuần ở Cape Town, tôi nhìn thấy một khía cạnh khác nữa của cuộc sống Nam Phi: cuộc sống qua mắt của những người lái xe taxi.

Ở Cape Town, tôi hay đi taxi. Những chiếc xe cũ kĩ-nếu không mở cửa kính thì nóng như chảy mỡ vì điều hòa đã hư hết, nhưng nếu mở ra thì nghẹt thở vì mùi xăng, như một gợi nhớ đến xe khách thời bao cấp ở mình-trở thành phương tiện đi lại hầu như duy nhất có thể trong một đất nước mà giao thông công cộng không phát triển. Trên thực tế, chỉ có người da đen sử dụng những cái gọi là xe bus ấy, những chiếc xe 9 chỗ hay 12 chỗ. Tôi đã từng một lần ngồi trong một chiếc như thế, chật như nêm cối giữa mấy bà da đen béo núc ních mà mỗi lần xe phanh gấp lại cảm thấy như cả tạ thịt sắp xô ra khỏi cái áo, nhưng cảm thấy rất vui vẻ, an toàn, thậm chí thơm tho. Kinh nghiệm đầu tiên của tôi khi đi taxi ở đây là tệ. Một người sống 3 năm ở Ý, đã biết cách tính tiền bậy bạ bằng cách đi lòng vòng của cánh taxi ở đấy, lẽ ra cần phải cảnh giác với cánh taxi “chăn” khách mùa World Cup này. Nhưng một thoáng lỡ quên, và bài học nhận được liền. Ngày đầu tiên ở Cape Town, một tay lái xe đã lấy ngon ơ của tôi số tiền đáng lẽ ra phải đi được gấp đôi khoảng cách từ nhà ga đến khách sạn. Kết luận thứ nhất: với cánh taxi ở đây, nếu không dùng đến cái công tơ mét chết tiệt chạy nhanh như gió, cần phải biết trước lộ trình đi của mình, bởi có lẽ họ tin rằng, mỗi cây số ở Nam Phi chỉ bằng 500 mét ở Việt Nam mình.


Nhưng không thể không cần đến họ, và tôi vẫn phải gọi taxi cho những chuyến đi xa từ Cape Town. Và Anderson, cái anh chàng đã tính tiền láo cho tôi ở ngày đầu tiên, lại được gọi. Kết luận thứ hai: nếu hắn đã ăn gian của mình lần đầu, chắc chắn hắn sẽ biết điều hơn ở những lần sau, nếu tiếp tục đi với mình. Điều ấy đương nhiên xảy ra. Câu chuyện của Anderson cũng là câu chuyện của nhiều người lái xe taxi gốc Zimbabwe khác. Nhập cư vào Nam Phi theo dạng tị nạn chính trị để tránh những biến động ở quê nhà, những người như Anderson để lại vợ con và sống cuộc đời vất vưởng tại Cape Town. Họ thuê xe taxi của một chủ khác-vì người nước ngoài không được phép kinh doanh dịch vụ này ở đây-và chạy nhiều nhất có thể để kiếm tiền trả nợ những tay cò đã đưa họ sang Nam Phi, trả tiền thuê xe, trả tiền thuê nhà và nhiều thứ tiền khác nữa. Anderson đưa tôi đến nơi anh ở, một căn phòng tuềnh toàng ở ngoài rìa thành phố, cách những khu ổ chuột của người da đen dăm cây số. Anh sống chung cùng 10 người khác trong diện tích chừng 15 mét vuông. Anh bảo anh vẫn sướng chán so với những người đồng hương khác, những người đang bị dân da đen đe dọa giết hoặc đốt nhà nếu không trở về Zimbabwe sau World Cup. Sẽ không còn ai bảo vệ cho dân nhập cư. Những vụ tấn công người nhập cư từ Zimbabwe hay Somalia đã diễn ra kinh khủng ở Nam Phi kể từ 2 năm nay, làm gần 100 người thiệt mạng. Anderson cười khi được hỏi về an toàn tính mạng của anh: “Sự đe dọa cũng đến với tôi, nhưng tôi vẫn phải sống để tháng 12 này, khi hết hạn tị nạn, trở về nhà”.


Trevor cũng chia sẻ sự bất an của ông. Người lái xe taxi này không phải dân tị nạn Zimbabwe mà là người “coloured”, lai từ một người mẹ dân tộc khoisan và người cha Hà Lan. Có một ông bố gốc da trắng không hề làm cho ông cảm thấy mất đi sự tự ti trước thái độ kì thị chủng tộc của người da trắng với ông. Trevor bảo, ở Cape Town, những người như ông ở tầng đáy của xã hội, bằng thân phận người da đen. Trevor không biết nhiều nơi trong thành phố, bởi trong ông vẫn giữ nguyên những cảm giác bị kì thị chủng tộc từ thời apartheid để lại: “Tôi không biết đường đến trung tâm thành phố. Dưới thời apartheid, người da đen và “coloured” bị cấm đến đó. Gần 20 năm sau khi chế độ ấy sụp đổ, sự phân biệt chủng tộc vẫn tồn tại. Người da nào sống trong khu của màu da ấy, khép kín với tất cả”. Trevor không biết nhiều về khu Cape Town da trắng, nhưng Singghi thì biết, tường tận đến chi tiết khác nhau của các bar hay hộp đêm. Tay lái xe có nước da đen bóng và mái tóc theo kiểu Ruud Gullit này có một nụ cười cực kì playboy. Playboy theo kiểu dân tộc tswane của anh, bởi Singghi khi đi trên xe chỉ thích nói về phụ nữ, nhất là phụ nữ béo. Anh bảo, một trong những lí do quan trọng nhất khiến người ta thấy cánh phụ nữ da đen ở Nam Phi nói riêng và Châu Phi nói chung béo ú, béo như những thùng phuy theo đúng nghĩa của nó, chính là vì cánh đàn ông thích thế. “Chúng tôi quan niệm đàn bà càng béo càng tốt. Một người đàn ông da đen lấy được một người phụ nữ béo là cả một cuộc chinh phục, bởi truyền thống cho rằng phụ nữ béo đẻ con khỏe và làm cho đàn ông sung sướng”. Singghi dĩ nhiên là có một bà vợ béo gấp đôi anh ta. Kết luận khác: Khi lên xe của một tay da đen nào đó, cách tốt nhất để làm cho đường đi ngắn lại, là hãy nói với anh ta về phụ nữ béo, trên một tạ càng tốt. Rất có thể anh này sẽ giảm tiền xe cho mình!

Chắc chắn một tuần ở Cape Town và một tháng ở Nam Phi là quá ít để hiểu kĩ hơn về cuộc sống ở đấy. Phải sống cùng họ, và hòa trong cuộc sống của họ để hiểu họ. Chỉ biết họ rất thân thiện với những ai chào và cởi mở lòng với họ, sẵn sàng giúp đỡ tất cả nhưng thỉnh thoảng vẫn vòi tiền, cực thích chụp ảnh và cười cũng có thể là cách để nhận ra họ qua hàm răng trắng tinh. Còn World Cup là gì đối với họ? Anderson: “Sau World Cup là một cuộc sống khác, khó khăn hơn, vì chúng tôi đã bị đe dọa giết nếu không trở về nhà”. Trevor: “Người ta đã tìm cách che giấu đi những vấn đề nghiêm trọng của Nam Phi, trong đó có sự phân biệt chủng tộc với người coloured chúng tôi. Nhưng thế giới vẫn nhìn thấy qua bài viết của nhà báo các anh. Chúng tôi mong muốn thay đổi. Nhưng sau World Cup, sẽ chẳng có gì thay đổi, có khi còn tệ hơn”. Singghi: “World Cup ư? Chẳng có ích gì. Bóng đá không không đồng nghĩa với đàn bà béo đẹp. Tôi cần một người tình. Cô ta phải béo hơn vợ tôi”. Kết luận thứ 4: nên đi xe taxi khi bạn đến Nam Phi, nhưng hãy đọc thuộc lòng 3 kết luận trên.

Bài và ảnh: Anh Ngọc (từ Cape Town)

Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm