Không gian văn hóa đọc "rất thơ" trên Hồ Văn

Mô hình thư viện mở, phục vụ miễn phí 1.000 đầu sách cho cộng đồng trên gò Kim Châu tại Hồ Văn (Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội), đã mở ra không gian văn hóa đẹp, thơ mộng, kết nối di sản - tri thức cho những người yêu thích đọc sách...

Không gian văn hóa đọc mới khai trương của Văn Miếu - Quốc Tử Giám được đặt tại tòa Phương Đình trên gò Kim Châu tại Hồ Văn. Đứng bên này hồ nhìn sang, dưới tán hai cây si cổ thụ, không gian đọc sách nơi đây như gợi lại hình ảnh những "tao nhân mặc khách" khi xưa, bởi theo TS Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám thì "các tư liệu còn tương truyền cho thấy trước đây, các nho sinh, giám sinh thường bình thơ, bình văn tại không gian thơ mộng này".

Khơi lại "nét xưa, lệ cũ"

Thạc sĩ Trương Trí Toàn, Trợ lý giám đốc của Cơ quan hợp tác quốc tế vùng Thủ đô Paris tại Việt Nam, cũng là người thiết kế không gian văn hóa đọc tại Hồ Văn, cho biết, ông có ý tưởng xây dựng không gian này từ lâu. Ông nói, gò Kim Châu cũng như Hồ Văn là một phần không thể tách rời trong phạm vi ranh giới của khu di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Sau thời gian dài chưa được khai thác tương xứng với nội tự và khu vườn Vườn Giám, từ năm 2022, Hồ Văn đã được chỉnh trang thông thoáng cùng nhiều hoạt động ý nghĩa, phát huy giá trị di tích.

Do đó, ông mong muốn, gò Kim Châu trở thành không gian dành cho các nội dung về tìm hiểu văn hóa, đàm đạo, giống như ở thời kỳ mà chúng ta đang duy trì nền giáo dục Nho học Việt Nam, nơi đây các nho sinh đàm đạo thi phú. Chính vì thế, "tôi đã đặt vấn đề với Trung tâm là thiết kế một không gian văn hóa đọc" - ông Toàn cho biết.

Thiết kế không gian văn hóa đọc tại Hồ Văn như đánh thức "nét xưa, lệ cũ", không chỉ khơi lại những giá trị đẹp đẽ xưa kia, mà còn là không gian mở kết nối cộng đồng, là mô hình hướng tới mục tiêu kết nối di sản - tri thức - cộng đồng, khuyến khích sự tham gia chủ động của người dân vào đời sống văn hóa, tại chính nơi xưa kia là "trường đại học đầu tiên" trong lịch sử của chúng ta.

TS Lê Xuân Kiêu nhấn mạnh thêm, mô hình hoạt động văn hóa này được tổ chức không chỉ gắn kết thế hệ trẻ với các giá trị truyền thống, lan tỏa tình yêu sách, tinh thần hiếu học và niềm trân quý di sản, mà còn nhằm phát huy giá trị Hồ Văn và tổ chức các hoạt động giao lưu, trải nghiệm gắn với sách. "Đây cũng là bước khởi đầu để Hồ Văn trở thành không gian đọc sách công cộng có bản sắc đầu tiên tại một di tích lịch sử quốc gia đặc biệt, đồng thời là "sân chơi tri thức" của thế hệ trẻ với các sản phẩm công nghiệp văn hoá đa dạng, hấp dẫn", ông nói.

Những tủ sách được thiết kế như bia tiến sĩ

Theo Thạc sĩ Trương Quốc Toàn, người thiết kế "Không gian văn hóa đọc Văn Miếu - Quốc Tử Giám", không gian này được thiết kế lấy cảm hứng từ những hàng bia tiến sĩ.

Vì đối với ông, "82 bia tiến sĩ trong khu di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám không đơn thuần là những bảng vàng danh dự mà là những kho sách rất lớn, những kho sử quý về 1.304 vị tiến sĩ. Mỗi một vị tiến sĩ, cuộc đời của họ có thể viết lại thành một cuốn sách được, giống như một cuốn tiểu thuyết. Tôi nhìn mỗi một tấm bia tiến sĩ ở đây giống như một tủ sách, trong tủ sách đó có rất nhiều cuốn sách, các kho sách. Bạn đọc đến đây sẽ có cảm giác như chúng ta được đọc những cuốn sách từ bia tiến sĩ", ông Toàn nói.

Cũng theo Thạc sĩ Trương Quốc Toàn, khi đề cập đến khái niệm học tập suốt đời, một trong những phương pháp đơn giản nhất, dễ áp dụng nhất chính là đọc sách. Trong xã hội phát triển với nhiều ứng dụng công nghệ tiên tiến như hiện nay, rất nhiều thiết bị thông minh và nền tảng số hóa đã mang đến cho những người yêu văn hóa đọc nhiều lựa chọn đa dạng và phong phú. Nhưng sự xuất hiện của những thiết bị công nghệ này không thể xóa bỏ vai trò của sách in mà chỉ đơn thuần là tạo thêm những lựa chọn bổ sung cho trải nghiệm đọc sách. Cho dù xã hội có phát triển đến đâu thì đọc sách vẫn là một thói quen tốt cần được rèn luyện và duy trì đối với tất cả độc giả ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Không gian "rất thơ", tiếp cận miễn phí 1.000 cuốn sách

Đến với "Không gian văn hóa đọc Văn Miếu - Quốc Tử Giám", người dân có thể tiếp cận rất nhiều đầu sách với nhiều chủ đề: lịch sử, văn hóa Thăng Long - Hà Nội, Văn Miếu - Quốc Tử Giám và truyền thống khoa bảng; danh nhân Nho học Việt Nam; văn học, nghệ thuật; kỹ năng sống và nhiều mảng kiến thức bổ ích khác.

Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám phối hợp với 8 nhà xuất bản, nhà sách, cùng số lượng lớn sách luân chuyển từ Trung tâm văn hoá và Thư viện Hà Nội giới thiệu gần 1.000 đầu sách và hàng năm sẽ bổ sung các xuất bản phẩm mới, có giá trị để duy trì, mở rộng hoạt động này. Đặc biệt, bộ "Tủ sách Thăng Long 1000 năm văn hiến" của NXB Hà Nội là điểm nhấn quý giá.

Đánh giá cao "Không gian văn hóa đọc Văn Miếu - Quốc Tử Giám", nhà văn Phụng Thiên cho rằng: "Một không gian sách bản in giấy rất đẹp, tuyệt vời. Mình xem qua một lượt thấy rất nhiều sách kinh điển, là những đầu sách rất hay mình nghe qua đã lâu nhưng chưa có điều kiện đọc. Mình có xem qua một cuốn "Tộc ước gia quy", một số cuốn về văn hóa rất hay của giáo sư Vũ Khiêu, rồi của nhà văn Vũ Bằng, giáo sư Trần Ngọc Vương và một số cuốn nữa. Tổng cộng ở đây hình như là 1.000 cuốn, rất nhiều thể loại, thường thiên về văn hóa, văn học và nghiên cứu lịch sử, khá đa dạng, đáp ứng được nhu cầu thiết yếu với những người thích đọc sách như mình. Mình nghĩ là sẽ có rất nhiều bạn trẻ cũng giống mình, sẽ đến đây tranh thủ đọc, khả năng sẽ vào giờ trưa".

Chia sẻ ấn tượng về Không gian văn hóa đọc Hồ Văn, chị Nguyễn Hiền,  phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội nói: "Tôi thấy rất thú vị và hợp lý, vì nhà tôi gần có thể đưa các cháu vào đây đọc sách miễn phí vào mỗi dịp cuối tuần. Tôi không muốn cho con chơi các thiết bị điện tử nhiều, nên sẽ đưa con sang bên này để đọc sách. Ở đây có rất nhiều đầu sách hay, ấn tượng của NXB Kim Đồng, nhà sách thiếu niên và nhi đồng,... đều là những nhà sách tôi rất tin tưởng, phù hợp với các con".

Bà Phạm Thùy Dương, Phó TGĐ NXB Hà Nội cho biết, đồng hành cùng với Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám trong việc xây dựng tổ chức Không gian văn hóa đọc phục vụ miễn phí cộng đồng tại Hồ Văn, NXB Hà Nội vinh dự đóng góp nhiều ấn phẩm tiêu biểu, đặc biệt là trọn bộ "Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến".

"Với hàng trăm công trình nghiên cứu đồ sộ về kinh tế, chính trị, văn hoá, quân sự, ngoại giao... của Thăng Long - Hà Nội trong tiến trình lịch sử 1.000 năm và tính chất bao quát, toàn diện trên nhiều phương diện, được biên soạn bởi các nhà khoa học, nhà nghiên cứu uy tín, "Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến" là món quà tri thức mà chúng tôi mong muốn gửi đến đông đảo bạn đọc khi đến với "Không gian văn hóa đọc tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám". Đặc biệt, các ấn phẩm của chúng tôi đáp ứng và định hướng nhu cầu văn hóa tinh thần của độc giả nhiều lứa tuổi, qua đó đóng góp thiết thực vào mục tiêu lan tỏa văn hóa đọc, khơi dậy tình yêu sách trong cộng đồng".

Bốn góc của toà Phương Đình, Gò Kim Châu được lắp đặt các hệ thống băng ghế gỗ, tạo không gian đọc thoáng đãng cho độc giả. Đặc biệt, Ban tổ chức còn bố trí các ghế băng dọc theo lan can viền gò Kim Châu và một số ghế đôn loại nhỏ. Dự kiến, "Không gian văn hóa đọc Văn Miếu - Quốc Tử Giám" sẽ đón tiếp tối đa khoảng 50 bạn đọc trong các khung giờ nhằm đảm bảo không gian thư thái, yên tĩnh.

Khi được đặt trong không gian Hồ Văn của Di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám, một điểm đến kết tinh các giá trị tiêu biểu của đạo học Việt Nam, không gian văn hóa đọc sẽ thực sự trở thành điểm hẹn quen thuộc cho bất kỳ ai vẫn còn lưu giữ trong mình niềm đam mê với sách nói riêng và văn hóa đọc nói chung!