Hàng loạt công trình thể thao ở Việt Nam xuống cấp, chậm tiến độ nhưng vẫn chưa có lời giải cuối cùng

Hệ thống thiết chế thể thao trên cả nước đang bộc lộ hàng loạt bất cập trong đầu tư, quản lý và vận hành, khiến nhiều công trình hàng nghìn tỷ đồng rơi vào cảnh dang dở, lãng phí hoặc hoạt động kém hiệu quả. Câu chuyện của Nhà thi đấu Phan Đình Phùng (TP.HCM) và SVĐ Mỹ Đình (Hà Nội) chỉ là hai trong số nhiều ví dụ điển hình.

Nhà thi đấu 15 năm… vẫn chưa thể khởi công

Nhà thi đấu Phan Đình Phùng từng được kỳ vọng sẽ trở thành công trình thể thao trọng điểm của TP.HCM, góp phần thúc đẩy phong trào thể thao thành phố. Với vốn đầu tư ban đầu khoảng 1.000 tỷ đồng và được phê duyệt từ năm 2010, dự án liên tục kéo dài do thay đổi kế hoạch và vướng mắc thủ tục. Sau nhiều năm “giậm chân tại chỗ”, tổng vốn đầu tư đã đội lên gấp đôi.

Dù đã trải qua 15 năm chuẩn bị, công trình vẫn… chưa thể khởi công. Trước tình hình này, vào tháng 9 vừa qua, TP.HCM quyết định chuyển đổi dự án sang hình thức đầu tư công. Theo kế hoạch mới, dự án sẽ được triển khai vào quý III/2027 và hoàn thành sau 2 năm.

Tình trạng chậm tiến độ chỉ là một phần trong bức tranh đáng lo của thiết chế thể thao Việt Nam. Tính đến đầu năm 2025, cả nước sở hữu khoảng 9.000 nhà thi đấu, sân vận động, trung tâm văn hóa - thể thao và trung tâm thanh thiếu niên do Nhà nước đầu tư. Trong số này, gần 600 công trình đạt chuẩn thi đấu quốc gia.

Tuy nhiên, thực tế vận hành lại không tương xứng. Nhiều công trình hoạt động èo uột, thậm chí chưa từng đi vào sử dụng dù đã xây xong nhiều năm. Một số nơi còn bị tận dụng làm… khu tăng gia sản xuất.

“Qua thực tế đó nó bộc lộ phương thức quản lý của chúng ta hiện nay đối với cơ sở vật chất các dịch vụ công", Đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ (Hà Nội) bày tỏ. 

Trước thực trạng đó, PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa - Xã hội Quốc hội khóa XV, không khỏi xót xa: “Khi chúng ta đi qua một sân vận động của nhà nước mà thấy vắng vẻ, bỏ hoang, không được khai thác hiệu quả, trong khi các thiết chế tư nhân lại hoạt động rất sôi động… Đã đến lúc chúng ta cần có sự thay đổi".

Bên cạnh thiếu quỹ đất và nguồn vốn, hạn chế về năng lực vận hành, quản lý ở cấp cơ sở cũng là rào cản khiến nhiều công trình không phát huy được giá trị. Đây là bài toán buộc phải giải, nếu không hệ thống cơ sở thể thao công lập sẽ khó phát triển.

SVĐ Mỹ Đình: Biểu tượng xuống cấp và khoản nợ nghìn tỷ

Không chỉ các đơn vị được Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên gặp khó, mà ngay cả những nơi được giao cơ chế tự chủ tài chính cũng rơi vào tình trạng báo động. SVĐ Mỹ Đình là ví dụ điển hình.

Mặt cỏ xuống cấp, cơ sở hạ tầng cũ kỹ và khoản nợ thuế gần 1.000 tỷ đồng là những gì người ta nhớ đến khi nhắc về khu liên hợp này. Theo kết luận, trong giai đoạn 2009 - 2018, những vi phạm trong quá trình thực hiện tự chủ tài chính đã khiến đơn vị “ôm” khoản nợ khổng lồ.

Lãnh đạo đơn vị chia sẻ với VTVcab rằng dù đã được phép cho thuê một phần quỹ đất và các phòng ốc dôi dư, nhưng nguồn thu không đủ bù chi do vướng cơ chế. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã làm việc với các bên liên quan, nhưng vẫn chưa thể tìm ra giải pháp triệt để. Vấn đề thậm chí đã nhiều lần được đưa ra tại nghị trường Quốc hội.

Theo các chuyên gia, hướng đi duy nhất để “giải cứu” sân Mỹ Đình cũng như hàng loạt công trình thể thao công lập khác là đẩy mạnh xã hội hóa. Tuy nhiên, hiện luật đầu tư theo phương thức đối tác công - tư vẫn chưa áp dụng trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, gây cản trở cho việc thu hút nhà đầu tư.

Bên cạnh việc hoàn thiện cơ chế, mô hình đầu tư công - quản trị tư đang được xem là lời giải phù hợp. Mô hình này cho phép Nhà nước đóng vai trò đầu tư hạ tầng, trong khi doanh nghiệp đảm nhận vận hành, khai thác nhằm tăng hiệu quả và giảm gánh nặng ngân sách.

Điều tích cực là hiện nay, nhiều địa phương đang chủ động triển khai các dự án xã hội hóa và hợp tác công - tư trong lĩnh vực thể thao. Đây được xem là tín hiệu sáng, mở ra kỳ vọng thay đổi diện mạo hệ thống thiết chế thể thao Việt Nam trong thời gian tới.

Theo VTVCab