Góc nhìn 365: Nghe giục trống chèo

21/10/2025 18:00 GMT+7 | Văn hoá

Tối qua 20/10, Liên hoan Chèo toàn quốc 2025 đã chính thức khai mạc tại Trung tâm Văn hóa - Triển lãm tỉnh Bắc Ninh (phường Bắc Giang) và sẽ kéo dài hơn 2 tuần lễ.

Xem chuyên đề Góc nhìn 365 TẠI ĐÂY

Đây là sân chơi lớn nhất của nghệ thuật chèo trên phạm vi cả nước, do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức định kỳ 3 năm 1 lần, gần như quy tụ đầy đủ các nhà hát đang hoạt động trong bộ môn này.

Năm nay, Liên hoan có sự tham gia của hơn 900 diễn viên với 21 vở diễn đến từ 11 đoàn nghệ thuật. Ban tổ chức cũng dự kiến mỗi buổi biểu diễn sẽ thu hút khoảng 500 khán giả.

Nhìn vào danh mục biểu diễn, khán giả có thể thấy được sự đa dạng của 21 tác phẩm tham dự liên hoan. Tại đó, Nhà hát Chèo Bắc Ninh mang tới 2 vở Thiên mệnh - gắn với nhân vật lịch sử Trần Thủ Độ - và Ký ức dòng Thương, tái hiện không khí hào hùng của quân dân Hà Bắc thời kháng chiến chống Mỹ. Trong khi Nhà hát Sân khấu truyền thống Quốc gia Việt Nam lại góp mặt với Mẫu ngự trời Nam - vở chèo về cuộc đấu tranh giành quyền tự chủ của dòng họ Khúc vào thế kỷ 10.

Góc nhìn 365: Nghe giục trống chèo - Ảnh 1.

Một cảnh trong Vở diễn “Thiên mệnh” do Nhà hát Chèo tỉnh Bắc Ninh biểu diễn. Ảnh: Đồng Thúy-TTXVN

Ở phía khác, Nhà hát Chèo Hà Nội làm mới hình tượng Trạng Quỳnh bằng vở Nước mắt Trạng Quỳnh, còn Đoàn Nghệ thuật các dân tộc tỉnh Thái Nguyên tôn vinh Lý Nam đế qua Nam Việt Đế - Vạn mùa Xuân. Rồi, Mưa đỏ của Nhà hát Chèo Hải Phòng cũng rất được chờ đợi, khi "phiên bản" điện ảnh của nó vừa gây tiếng vang lớn trên màn ảnh rộng.

Từ lịch sử đến chiến tranh cách mạng, từ huyền thoại đến dân gian, các vở diễn với đề tài đa dạng ấy cũng hứa hẹn cho thấy khả năng sáng tạo của nghệ thuật chèo, khi những trình thức biểu diễn truyền thống của nó được tiếp cận với đề tài, chất liệu hiện đại.

***

Với người Việt Nam, chèo không phải khái niệm xa lạ. Nó sinh ra và phát triển trong đời sống nông thôn đồng bằng Bắc Bộ, nơi tiếng trống chèo và các làn điệu luôn gắn với chuyện người, chuyện đời. Và, sự tồn tại của chèo trong 10 thế kỷ qua không chỉ nằm ở sức hút về cốt chuyện hay trình thức biểu diễn, mà còn ở năng lực chuyển tải những tâm tư, tình cảm, trải nghiệm... của cộng đồng từ đời thường lên sân khấu.

Nhưng cũng phải nhắc tới một thực tế: Phần đông chúng ta "biết đến" chèo, nhưng không nhiều người có thể dành trọn thời gian cho một vở chèo, nhất là khán giả trẻ. Đó là câu chuyện tất yếu của thời đại, với những thay đổi tất yếu về thị hiếu, nhịp sống hay cách tiếp cận sân khấu. Ở đó, khi kịch nói đã định hình thói quen thưởng thức suốt gần 1 thế kỷ qua, khi các nền tảng số chiếm lĩnh nhu cầu giải trí trong bối cảnh hiện tại, loại hình kịch hát như chèo đương nhiên gặp nhiều bất lợi.

Để thấy cái hay của chèo, người xem cần tối thiểu vốn hiểu biết về điệu thức, cách ra vai, nhịp chuyển cảnh để "nhập môn". Và quan trọng hơn, dù là những vở diễn về lịch sử, dân gian, cách mạng hay đề tài hiện đại, thì họ cũng cần tìm thấy ở đó những thông điệp có ý nghĩa và chạm tới mình.

Trong cách nhìn ấy, Liên hoan Chèo toàn quốc 2025 không chỉ là sân chơi nghệ thuật giữa các đoàn chèo trên toàn quốc - nơi họ được thể hiện, học hỏi và khẳng định vị thế của mình trong dòng chảy chung của sân khấu chèo. Xa hơn, đó cũng là cơ hội để chèo tìm lại sự kết nối với khán giả đương đại, khi đây chính là dịp để giới chuyên môn nhìn lại hướng đi của các đoàn nghệ thuật, trong sự kết nối với khán giả hiện tại.

Nói cách khác, trong bối cảnh các loại hình giải trí hiện đại chiếm ưu thế, liên hoan chèo chính là dịp "giữ lửa" giúp duy trì đời sống của loại hình sân khấu truyền thống này trong một môi trường đang biến đổi quá nhanh. Mỗi vở diễn, mỗi khán giả đến rạp trong dịp này đều góp phần nuôi dưỡng dòng chảy ấy - một dòng chảy cần được tiếp sức không chỉ bằng ký ức, mà bằng sự hiện diện trong đời sống hôm nay.

XEM THÊM TIN TỨC VĂN HOÁ TẠI ĐÂY

Chi Mai

Tags:
Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm