Gian lận đang đe dọa Pickleball

Pickleball đang phát triển với tốc độ chóng mặt trên toàn thế giới và cả ở Việt Nam. Số người chơi tăng nhanh, đông đảo giải đấu xuất hiện từ cấp phong trào đến chuyên nghiệp. Tuy nhiên, mặt trái của sự bùng nổ là các hành vi gian lận trong thi đấu bắt đầu xuất hiện dày đặc, làm dấy lên lo ngại về tính công bằng và tinh thần thể thao của môn chơi đang được xem là thời thượng này.

Cho đến lúc này, có hai dạng gian lận chính được ghi nhận: Gian lận về trình độ thi đấu (sandbagging, hay còn gọi "núp bóng") và gian lận ngay trong trận đấu (như gọi sai bóng trong/ngoài hoặc phạm lỗi cố ý, lách luật...). Những vụ gian lận gần đây từ quốc tế đến Việt Nam cho thấy vấn nạn này đang ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh của môn pickleball.

Sandbagging - Thứ gian lận đang thành chuyên nghiệp!

Sandbagging - Ở làng Pickleball Việt Nam thường gọi là "núp bóng" - thực chất là hành vi cố tình thao túng hoặc gian lận xếp hạng trình độ để được thi đấu ở hạng thấp hơn so với thực lực, nhằm dễ dàng giành chiến thắng. Ví dụ, một VĐV trình độ trung cấp 3.0 - 3.5 lại đăng ký vào hạng mới chơi 2.0 để "ăn huy chương" mà không phải đối đầu đối thủ ngang tầm. Đây là một vấn nạn gây bức xúc trong cộng đồng pickleball, đặc biệt ở các giải phong trào và bán chuyên.

Một bài phỏng vấn ẩn danh trên Picklepedia tiết lộ chiêu trò của một tay "sandbagger chuyên nghiệp". Cây vợt có biệt danh Marcus thừa nhận đã "núp bóng" suốt 6 năm, cố ý duy trì điểm trình độ thấp để đấu với những người yếu hơn. Anh ta du đấu nhiều bang, giành hàng nghìn USD tiền thưởng và làm "tan nát sự tự tin" của hàng chục đối thủ ngây thơ tin rằng mình đang được thi đấu một cách sòng phẳng.

Nhưng đó chưa phải là điều đáng bàn, bởi Marcus đã biến sandbagging trở thành thứ gian lận chuyên nghiệp thực sự. Sau khi lỡ xuống hạng do một giải đấu thất bại, Marcus nhận ra mình có thể "càn quét" ở hạng thấp hơn. Từ đó, anh ta cố tình thi đấu dưới sức ở một số giải để giữ xếp hạng thấp, rồi mới bung sức thắng các giải thưởng lớn ở hạng dưới bằng những thủ thuật cực kỳ tinh vi.

Cụ thể, Marcus cho biết anh luân phiên thắng vài giải để lấy cúp rồi lại "tank" (thua có chủ đích) ở giải khác (nhưng thua sát nút để không bị nghi ngờ) nhằm kéo rating (thứ hạng) xuống. "Tuyệt chiêu" của anh là thua những điểm quan trọng (như giao bóng hỏng, đánh rúc lưới vài quả quyết định) - bởi pickleball vốn có tỷ lệ lỗi cao nên chẳng ai nghi ngờ. Nhờ đó, điểm số của Marcus luôn lửng lơ khoảng 3.2 - 3.3, vừa đủ để anh tiếp tục đủ điều kiện chơi hạng 3.0 - 3.5 và "cá kiếm" trước các đối thủ yếu hơn.

Hành vi "núp bóng" không chỉ nhằm thỏa mãn thành tích ảo, mà đôi khi còn vì động cơ tài chính. Marcus thừa nhận trong thời gian thất nghiệp, anh kiếm được vài trăm USD mỗi cuối tuần nhờ thắng giải nhỏ mà khoản tiền này đủ giúp trang trải cuộc sống. Hơn thế, việc thắng dễ và "dắt mũi" đối thủ trở thành chất gây nghiện đối với Marcus: "Cảm giác bước vào giải biết chắc mình sẽ thắng, thấy đối thủ đánh giá thấp mình, rồi nhìn vẻ mặt hoang mang của họ khi mình dẫn 10-2… nó gây phê. Tiền bạc chỉ là cái cớ".

Tất nhiên, cộng đồng pickleball rất phẫn nộ với nạn sandbagging. Nhiều người cho rằng hành vi này "hủy hoại tinh thần fair-play của môn thể thao đề cao sự vui vẻ và tôn trọng". Đã có trường hợp người chơi nghi ngờ, thu thập dữ liệu thống kê để tố cáo kẻ sandbagging. Marcus kể rằng năm 2023 suýt bị vạch mặt khi một người thua anh nhiều lần đã lập bảng tính tổng hợp kết quả và lịch sử rating, chỉ ra anh thắng 47/52 trận hạng 3.5 mà rating vẫn không quá 3.6 - một điều thống kê gần như bất khả.

Trước làn sóng chỉ trích, các giải đấu và tổ chức pickleball bắt đầu siết chặt quản lý xếp hạng nhằm ngăn chặn nạn sandbagging. Nhiều giải phong trào ở Mỹ đã áp dụng hệ thống xếp hạng DUPR hay UTPR và kiểm tra trình độ thực tế của VĐV. Ban tổ chức có quyền điều chuyển VĐV lên hạng phù hợp với rating của họ ngay trước giải nếu phát hiện đăng ký hạng quá thấp. Chẳng hạn, giải Colorado Champions Cup tuyên bố "Không dung thứ sandbagging!" và quy định rõ: không cho phép bất kỳ đội hay cá nhân nào chơi dưới hạng trung bình của họ; nếu cố tình lập tài khoản ảo hoặc khai man rating để né thi đấu đúng hạng sẽ bị cấm thi đấu và bêu tên công khai trên mạng xã hội.

Tại Việt Nam, phong trào pickleball còn mới nhưng cũng đã áp dụng hệ thống tự đánh giá trình độ 1.0 - 5.0 tương tự chuẩn quốc tế. Cộng đồng người chơi trong nước bắt đầu cảnh giác với hiện tượng "Cao thủ đóng giả Newbie". Một số giải phong trào nội bộ đã phải nhắc nhở VĐV đăng ký đúng hạng, thậm chí loại bỏ kết quả nếu phát hiện gian lận trình độ. Đây là bước quan trọng để bảo vệ sân chơi công bằng cho người mới bắt đầu.

Từ "In - Out" đến hành vi phi thể thao

Dạng gian lận thứ hai xảy ra ngay trong trận đấu – thường do lợi dụng kẽ hở khi trận đấu thiếu trọng tài giám sát mọi tình huống. Phổ biến nhất là việc gọi sai bóng "ngoài" dù bóng trong sân để cướp điểm, hay cố tình không tự nhận lỗi như chạm lưới, phạm chân vào "khu bếp"... khi đối thủ không để ý.

Vừa qua, cộng đồng pickleball toàn cầu rúng động với vụ việc của Dennis Uspensky, một VĐV chuyên nghiệp người Mỹ gốc Nga. Tại giải Charleston PPA Challenger 2025, Uspensky liên tục có hành vi "ăn gian" lộ liễu: Anh nhiều lần hô bóng "out" dù thực tế bóng còn trong sân rõ ràng (bằng chứng từ video). Thậm chí, khi khán giả phản ứng, VĐV này còn văng tục, gây hấn và thách thức khán giả ra bãi đỗ xe "giải quyết".

Hành vi thô bạo và gian lận trắng trợn của Uspensky lập tức bị lên án mạnh mẽ. Hiệp hội Pickleball Chuyên nghiệp (PPA) đã phản ứng nhanh chóng: Cây vợt này bị treo vợt 90 ngày khỏi mọi giải thuộc hệ thống PPA – một án phạt nghiêm khắc chưa từng có tiền lệ ở môn này.

Vụ Uspensky trở thành giọt nước tràn ly về tinh thần thể thao xấu xí. Hàng loạt tay vợt chuyên nghiệp và người hâm mộ đã bày tỏ sự bất bình, gọi hành vi của anh ta là "thiếu tôn trọng, làm xấu mặt cả cộng đồng, không xứng đáng đại diện cho môn thể thao này".

Một sự cố gian lận khác xảy ra ở đấu trường thế giới năm 2025, trong đó nạn nhân là VĐV Việt Nam. Sophia Phương Anh, tay vợt 17 tuổi của Việt Nam, đã thi đấu ấn tượng tại Pickleball World Championships 2025 ở Mỹ. Tuy nhiên, cô phải dừng bước đầy tức tưởi vì đối thủ "chơi xấu" lợi dụng kẽ hở luật.

Ở vòng 1/64 đôi nữ, Phương Anh đánh cặp cùng Seina Shima (Nhật Bản) gặp đôi chủ nhà Allison Phillips – Olivia McMillan (Mỹ). Trận đấu rất căng thẳng, kéo đến set 3 quyết định. Tại điểm số 5-5, Shima tung cú đánh chéo sân, bóng chạm vạch cuối sân – điều này thể hiện rõ ràng qua video trận đấu. Thế nhưng, đôi VĐV Mỹ bất ngờ hô "out" (ngoài sân), và trọng tài đã công nhận điểm cho họ.

Phương Anh cùng đồng đội sốc và phản đối, yêu cầu xem lại video, nhưng luật giải không có hỗ trợ VAR nên quyết định vẫn giữ nguyên. Đáng nói, không chỉ một mà hai pha "call out" sai liên tiếp của cặp VĐV Mỹ đều được trọng tài chấp thuận, khiến cục diện trận đấu xoay chiều bất lợi cho Phương Anh – Shima. Sau đó, tinh thần hai cô gái trẻ xuống rõ rệt và họ thua 5-11 ở set cuối, đành dừng bước đầy ấm ức

Sự việc của Phương Anh làm bùng lên làn sóng phẫn nộ. HLV của cô bức xúc phát biểu: "Học trò tôi bay 13.000km đến đây để nhận kết cục như vậy sao? Đối thủ còn cười cợt về những tình huống này sau trận, rõ ràng họ cố tình lợi dụng kẽ hở luật". Video trận đấu khi được đăng tải cũng gây tranh cãi dữ dội trong cộng đồng quốc tế, nhiều ý kiến kêu gọi các giải lớn phải áp dụng công nghệ video replay và có trọng tài biên độc lập để ngăn chặn gian lận tương tự.

Thực tế, luật pickleball nghiệp dư cho phép VĐV tự gọi bóng trong/ngoài ở nhiều vòng đấu nếu không có đủ trọng tài, và đây chính là kẽ hở để những hành vi thiếu trung thực xảy ra, còn vụ việc thì trở thành bài học cảnh tỉnh về lỗ hổng luật lệ mà ban tổ chức các giải cần sớm khắc phục.

Hay tại giải Vietnam Pickleball Cup 2025 hồi đầu tháng 10, trận bán kết đơn nam giữa hai tay vợt hàng đầu là Lý Hoàng Nam và Trương Vinh Hiển đã gây tranh cãi nảy lửa cũng với những pha hô bóng "out". Ngay sau trận, vợ của Hoàng Nam đã lên mạng tố cáo Vinh Hiển "ăn gian" trong các tình huống đó. Bản thân Hoàng Nam cũng không giữ được bình tĩnh, có hình ảnh phản ứng gay gắt với đội ngũ của Vinh Hiển bên ngoài sân. Mạng xã hội Việt Nam bùng nổ tranh luận, chia phe bênh vực mỗi bên, đặt ra câu hỏi về đạo đức thi đấu và tính minh bạch ở một giải đỉnh cao trong nước.