"Điều còn mãi" 2025 - Khi ký ức hòa cùng khát vọng

Chiều 2/9 vừa qua tại Nhà hát Hồ Gươm, chương trình hòa nhạc quốc gia Điều còn mãi 2025 do Báo VietNamNet tổ chức một lần nữa khẳng định vị thế của sự kiện âm nhạc hàn lâm trong dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh.

Xem chuyên đề 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 TẠI ĐÂY

Với mô hình hòa nhạc giao hưởng - thính phòng kết hợp chất liệu dân ca, chương trình mở ra một không gian nghệ thuật vừa sang trọng vừa gần gũi, dẫn dắt khán giả ngược dòng thời gian để sống lại ký ức hào hùng của những năm tháng đấu tranh giành độc lập, đồng thời mở ra tầm nhìn, hướng tới một Việt Nam hiện đại, giàu bản sắc.

Ngược dòng ký ức bằng âm nhạc

Mạch dàn dựng theo logic "hồi cố - tôn vinh - tiếp nối" tạo nên dòng chảy cảm xúc nhất quán, giúp các ca khúc quen thuộc được nghe bằng đôi tai đương đại, ít sa vào hoài niệm đơn thuần.

Tuyển chọn tác phẩm cho thấy sự cân nhắc kỹ lưỡng giữa giá trị lịch sử, hiệu quả sân khấu và khả năng cộng hưởng cảm xúc. Tiếng hát giữa rừng Pác Bó của Nguyễn Tài Tuệ vang lên như một trường ca cội nguồn, nơi chất mộc dân gian gặp kỷ luật thính phòng. NSƯT Lan Anh khi thể hiện ca khúc này đã kiểm soát quãng vang và luyến láy tinh tế, giữ tròn "hơi thở" vùng cao trong khuôn khổ giao hưởng.

Tiểu đoàn 307 (nhạc Nguyễn Hữu Trí, phỏng thơ Nguyễn Bính) được nhóm Áo Lính xử lý đúng tinh thần tráng ca mà vẫn đậm chất tự sự, tiết tấu linh hoạt và phối bè chắc nhịp giúp bài hát thoát khỏi lối hát hành khúc đơn tuyến. Ở Gửi em chiếc nón bài thơ (Lê Việt Hòa, phỏng thơ Sơn Tùng) do ca sĩ Bạch Trà thể hiện đóng vai trò "khoảng lặng" trữ tình: kỹ thuật legato mịn, vibrato tiết kiệm, giữ chất dân ca đô thị, cân bằng nhịp thở chương trình. Nha Trang, mùa thu lại về của Văn Ký qua giọng NSƯT Khánh Ngọc có màu thanh xuân, cách xử lý động học tinh vi, khiến bản nhạc vừa gợi nhớ vừa tươi mới.

Gió lộng bốn phương (Trần Mạnh Hùng) được ca sĩ Viết Danh khai thác tốt biên độ âm vực và tinh thần phóng khoáng của hòa âm hiện đại, dù đoạn đỉnh điểm nếu nén âm sắc chặt hơn, câu chữ sẽ đằm và giàu nội lực hơn. Khép lại với Huế - Sài Gòn - Hà Nội (Trịnh Công Sơn), ca sĩ Hà An Huy chọn tiết tấu khoan thai, nhấn nhá câu chữ giàu hình ảnh; bản phối điểm xuyết nhã nhạc, giữ được tinh thần du ca.

"Bản đồ âm thanh" về đất nước

Điểm đáng giá của Điều còn mãi năm nay nằm ở tư duy phối âm và dàn dựng biết tiết chế. Bộ dây đóng vai trò tấm nền mượt mà, nâng đỡ giai điệu dân gian trên một trường âm đài các; bộ gõ và kèn gỗ được điểm xuyết tiết kiệm, chính xác, để giọng hát luôn giữ vị trí trung tâm.

Các chuyển cảnh giữa tiết mục gọn gàng, mạch kể chuyện liền lạc, ánh sáng sử dụng gam ấm, phân lớp hợp lý, hỗ trợ chuyển sắc thái từ tráng ca sang trữ tình mà không lạm dụng kỹ xảo. Thi thoảng ở các đoạn hợp xướng cao trào, âm lượng tổng thể chạm ngưỡng bão hòa làm mờ đường viền giai điệu, song đây là chi tiết có thể khắc phục bằng cân bằng âm thanh trực tiếp.

Nhìn rộng, cấu trúc chương trình theo nhịp điệu "hào hùng - trữ tình - hiện đại" tạo nên độ tương phản hợp lý, giúp khán giả không mệt mỏi trước chuỗi tác phẩm hoài niệm, đồng thời phác họa một "bản đồ âm thanh" Việt Nam dọc trục lịch sử - văn hóa.

Giá trị thẩm mỹ thuyết phục nhất của chương trình là cách tái hiện ký ức như một dòng chảy sống động chứ không phải "bảo tàng hóa". Khi đặt các ca khúc quen thuộc trong ngữ cảnh giao hưởng - thính phòng, người nghe được mời gọi chú ý đến cấu trúc, hòa âm, chuyển cung, nhịp thở; thông điệp về tình yêu quê hương và khát vọng dựng xây vì thế thấm qua trải nghiệm thẩm mỹ thay vì khẩu hiệu.

Ở góc nhìn phê bình, Điều còn mãi 2025 có nhiều điểm mạnh: trục tuyển chọn rõ ràng giữa lịch sử và bản sắc; phối âm hiện đại nhưng tôn trọng nguyên bản; màu sắc biểu diễn đa dạng từ đơn ca đến hợp xướng; tổ chức mạch chương trình chặt chẽ, dàn dựng tiết chế. Vì thế, có thể đánh giá tổng quát rằng, Điều còn mãi 2025 tiếp tục là điểm hẹn văn hóa giàu uy tín của đời sống âm nhạc hàn lâm Việt Nam mỗi mùa kỉ niệm Quốc khánh. Bằng dàn dựng chắc tay, tuyển chọn tinh và tinh thần đối thoại giữa truyền thống - hiện đại, chương trình năm nay thuyết phục cả ở phương diện nghệ thuật lẫn thông điệp.

Chỉ một góp ý nhỏ rằng, Ban tổ chức nếu mạnh dạn nâng tỷ lệ tác phẩm mới đặt trên chất liệu dân gian bên cạnh các bản kinh điển, ngõ hầu sẽ mở rộng "vùng thử nghiệm" cho công chúng đương đại hơn. Bên cạnh đó, nếu bổ sung lớp dẫn giải học thuật ngắn gọn về lịch sử và ngôn ngữ âm nhạc của từng tác phẩm (qua booklet hoặc màn hình) cũng sẽ tăng chiều sâu tiếp nhận, nhất là với khán giả rộng rãi. Như thế, "bữa tiệc" âm nhạc đa sắc này hứa hẹn còn trọn vẹn hơn trong những mùa tiếp theo...