Để Thủ đô Hà Nội tạo ra những thay đổi diệu kỳ từ văn hóa sáng tạo

Với gần 6.000 di tích lịch sử văn hoá, gần 1.800 di sản văn hoá phi vật thể, 169 bảo vật quốc gia, 1.350 làng nghề thủ công, Hà Nội đã trở thành nơi nuôi dưỡng, hội tụ và thúc đẩy cảm hứng sáng tạo lan tỏa trong xã hội.

Sự thay đổi diệu kỳ từ văn hóa sáng tạo

Kể từ khi tham gia Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO đến nay, Hà Nội đã luôn nỗ lực triển khai các sáng kiến, giải pháp phát huy tiềm năng sáng tạo thành nguồn lực phát triển; thực hiện có hiệu quả các cam kết của Thành phố với UNESCO.

Những năm gần đây, chính sách xã hội hóa các hoạt động văn hóa đã mang lại những kết quả tích cực đối với lĩnh vực văn hóa. Chủ trương xã hội hóa đã trở thành động lực thúc đẩy các hoạt động văn hóa phát triển, đáp ứng ngày càng cao nhu cầu sáng tạo và hưởng thụ các giá trị văn hóa của các tầng lớp nhân dân, góp phần thực hiện nhiệm vụ xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay.

Bên cạnh việc duy trì bản sắc truyền thống, Hà Nội đang trở thành "vườn ươm" cho sáng tạo trên khắp đất nước và đặc biệt thu hút giới trẻ. Đông đảo các dự án trẻ, hướng tới đa dạng các mảng màu văn hóa Thủ đô với cách tiếp cận độc đáo là minh chứng rõ ràng cho tiềm năng ấy.

Nằm lọt thỏm giữa khu dân cư đông đúc thuộc phường Quang Trung, quận Đống Đa, không gian sáng tạo Complex 01 giống một khoảng lặng hiếm hoi, được chắt chiu, tách bạch khỏi những ồn ào, ngột ngạt của đô thị. Nơi đây, ngay từ khi thành hình đã là điểm hẹn của đông đảo người trẻ nhờ tổ hợp triển lãm, âm nhạc, hội chợ đa dạng và hấp dẫn được tổ chức định kỳ.

Không chỉ mở ra "sân chơi" cho cộng đồng sáng tạo, Complex 01 còn tạo ấn tượng ở việc thu hút chính người dân địa phương vào các hoạt động nghệ thuật phục vụ cộng đồng, biến nơi đây thành một điểm đến độc đáo, đầy ý nghĩa.

Chính những không gian này là nguồn cảm hứng sáng tạo không giới hạn cho cộng đồng, góp sức vào công cuộc định hình bản sắc đô thị, tạo sức hấp dẫn, truyền cảm hứng sáng tạo và chia sẻ cho đô thị.

Khu vực quanh hồ Hoàn Kiếm trước năm 2016, mấy ai nghĩ nơi đây sẽ trở thành không gian vui chơi, giải trí đậm sắc màu, với vô vàn hoạt động trải nghiệm văn hóa. Thế nhưng, Lễ hội thiết kế sáng tạo mới đây và rất nhiều những hoạt động, sự kiện trở về trước đã cho thấy những khía cạnh mới mẻ, không kém phần hấp dẫn tại không gian di sản này.

Tiến sĩ, kiến trúc sư Phan Đăng Sơn, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam chia sẻ, Lễ hội thiết kế sáng tạo đã lan tỏa tới nhiều bảo tàng, di tích, không gian sáng tạo, điểm đến giao lưu văn hóa… trên địa bàn Thành phố, qua đó khơi nguồn cảm hứng sáng tạo trong mỗi người.

Hay như phố bích họa Phùng Hưng làm sống dậy cả một khu vực vốn bị "bỏ quên" trong sự nhếch nhác; không gian nghệ thuật Phúc Tân xóa rác thải và cả sự tùy tiện trong sinh hoạt lưu cữu lâu đời tại đoạn bờ vở sông Hồng này... là những minh chứng thuyết phục cho sự thay đổi diệu kỳ từ văn hóa sáng tạo.

Tái tạo đô thị từ những không gian sáng tạo

Tái tạo đô thị từ những không gian sáng tạo không chỉ mở hướng phát triển đô thị gắn với giá trị văn hóa mà còn tạo động lực mới thúc đẩy nhiều lĩnh vực phát triển… Thế nhưng thời điểm hiện tại, đa phần không gian sáng tạo của Hà Nội vẫn ở quy mô nhỏ, hình thành từ tâm huyết của các nhóm nghệ nhân, nghệ sĩ..., hoặc mới dừng lại ở những ý tưởng, đề án trong một phạm vi không gian nhất định… Nhiều rào cản đang cản trở việc phát triển không gian công cộng, không gian sáng tạo.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, không gian sáng tạo có khả năng tái tạo đô thị, là giải pháp hài hòa giữa mục tiêu phát triển kinh tế và văn hóa. Xây dựng đô thị sáng tạo là xây dựng một thành phố đáng sống với các không gian phong phú, ở đó liên tục có sự đổi mới, sáng tạo - điều mà bất kỳ thành phố nào cũng muốn hướng đến để nâng cao chất lượng đời sống con người.

Có nhiều loại hình không gian sáng tạo trong một đô thị, song chủ yếu vẫn là các không gian mở dành cho cộng đồng. Những năm gần đây, Hà Nội đã xúc tiến nhiều hoạt động thúc đẩy việc hình thành các không gian sáng tạo trong lòng đô thị và là nơi tập trung nhiều nhất với 115 "điểm đến" và hàng loạt đề án cho tương lai.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ, kiến trúc sư Phạm Thúy Loan, Phó Viện trưởng Viện Kiến trúc quốc gia, tại Hà Nội hiện vẫn còn nhiều nhà máy trong diện chuyển đổi, di dời. Đây là không gian đặc biệt và mang lại nhiều hiệu quả, lợi ích nếu có cách thức sáng tạo, chuyển đổi phù hợp.

Có thể thấy, trong tiến trình lịch sử của mỗi đô thị, sáng tạo sẽ là một hành trình không ngừng nghỉ để bồi đắp bản sắc và tạo nên những giá trị mới. Không gian sáng tạo có vai trò đặc biệt quan trọng đối với một đô thị và chỉ khi có được những không gian sáng tạo mới có thể kích thích, lan tỏa được ý tưởng sáng tạo.