Biên đạo múa xuất sắc - NSƯT Hoài Anh: Người "giữ lửa" nghệ thuật truyền thống của dân tộc

NSƯT Hoài Anh – biên đạo của Nhà hát Chèo Hà Nội – đã nhận giải thưởng "Biên đạo múa xuất sắc" với vở diễn Mẫu ngự trời Nam, do Nhà hát Sân khấu Truyền thống Quốc gia Việt Nam biểu diễn.

Tối 2/11 tại Trung tâm Văn hóa - Triển lãm tỉnh Bắc Ninh, Lễ bế mạc và trao giải Liên hoan Chèo toàn quốc 2025 vinh danh những vở diễn được đầu tư kỹ lưỡng về nội dung, tư tưởng và nghệ thuật dàn dựng, thể hiện tâm huyết, tài năng cùng tinh thần lao động nghiêm túc của các nghệ sĩ trên khắp cả nước. Năm nay, liên hoan quy tụ 12 đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp, trình diễn 21 vở chèo với nhiều đề tài phong phú, phản ánh hơi thở cuộc sống đương đại trong khuôn khổ sân khấu truyền thống.

Trong số những gương mặt nghệ sĩ tài năng được vinh danh, NSƯT Hoài Anh – biên đạo của Nhà hát Chèo Hà Nội – đã xuất sắc nhận giải thưởng "Biên đạo múa xuất sắc" với vở diễn Mẫu ngự trời Nam, do Nhà hát Sân khấu Truyền thống Quốc gia Việt Nam biểu diễn. Giải thưởng này được Hội đồng Nghệ thuật thống nhất trao với sự đồng thuận tuyệt đối 100%, khẳng định dấu ấn sáng tạo và sự cống hiến bền bỉ của nữ nghệ sĩ đối với nghệ thuật múa trong sân khấu chèo Việt Nam.

Dấu ấn sáng tạo trong "Mẫu ngự trời Nam"

Vở chèo Mẫu ngự trời Nam được xây dựng dựa trên kịch bản của TS Khúc Minh Tuấn, chuyển thể từ tiểu thuyết Dạ khúc Quỳnh Hoa. Bên cạnh việc tái hiện hình ảnh các bậc quân vương lẫy lừng như Khúc Thừa Dụ, Khúc Hạo…, tác phẩm còn dành sự tôn vinh đặc biệt cho Công chúa Quỳnh Hoa Thánh Mẫu – Khúc Thị Ngọc, một nữ anh hùng hiến dâng trọn đời cho non sông đất nước.

Với bàn tay biên đạo của NSƯT Hoài Anh, Mẫu ngự trời Nam không chỉ giàu tính sử thi mà còn mang hơi thở đương đại trong từng chuyển động múa. Cô đã khéo léo kết hợp ngôn ngữ múa dân gian Việt Nam với phong cách múa đương đại, tạo nên một không gian biểu cảm, vừa trang nghiêm vừa uyển chuyển, giúp người xem cảm nhận được vẻ đẹp tâm linh và sức mạnh nội tâm của người phụ nữ Việt.

Chia sẻ trong giây phút nhận giải, Hoài Anh xúc động nói: "Hội đồng Nghệ thuật đã dành cho tôi những lời khen khiến tôi vô cùng xúc động. Hội đồng đánh giá cao sự chỉn chu trong ngôn ngữ múa và cách tôi đưa yếu tố dân gian đương đại hòa quyện cùng chèo truyền thống. Việc được đồng thuận tuyệt đối cho giải thưởng này là niềm tự hào lớn, cũng là sự ghi nhận cho những nỗ lực không ngừng nghỉ của tôi trên hành trình gìn giữ và phát huy nghệ thuật dân tộc."

Hành trình lao động nghệ thuật không mệt mỏi

Tại Liên hoan Chèo toàn quốc 2025, NSƯT Hoài Anh đảm nhiệm vai trò biên đạo cho 6 vở diễn: Mẫu ngự trời Nam, Nam Việt Đế vạn mùa xuân, Nước mắt Trạng Quỳnh, Chuyện công chúa triều Trần, Mưa đỏ và Chuyện tình bên sông. Khối lượng công việc đồ sộ khiến cô gần như không có ngày nghỉ trong suốt nhiều tháng chuẩn bị cho liên hoan.

"Có những ngày tôi sống cùng sàn tập, chỉ nghỉ vài tiếng rồi lại tiếp tục làm việc. Thường xuyên 'chạy show' giữa các vở, nhiều hôm làm việc đến 2h sáng rồi 5h lại bắt đầu ngày mới. Nhưng khi thấy các nghệ sĩ tỏa sáng trên sân khấu, mọi mệt mỏi đều tan biến," cô chia sẻ thêm.

Áp lực về thời gian khiến Hoài Anh thiếu ngủ trầm trọng, sụt gần 3 kg, nhiều hôm thức trắng để hoàn thiện từng chi tiết trong bố cục múa, ánh sáng hay chuyển động nhân vật. Cô thừa nhận đó là giai đoạn thử thách khắc nghiệt, nhưng cũng là thời gian quý giá giúp cô thêm trưởng thành trong nghề. "Mệt mỏi là có, nhưng chưa bao giờ tôi thấy mình muốn dừng lại," cô nói.

Với Hoài Anh, nghệ thuật múa trong sân khấu chèo không chỉ là kỹ thuật biểu hiện mà còn là "ngôn ngữ thiêng liêng" kể những câu chuyện văn hóa của người Việt. Cô cho rằng: "Thành công hôm nay không chỉ là của riêng tôi mà là kết quả của tập thể những nghệ sĩ luôn cháy hết mình vì sân khấu truyền thống."

Giữ trọn lửa nghề và sự cân bằng trong cuộc sống

Bên cạnh cường độ làm việc dày đặc, Hoài Anh vẫn duy trì công tác tại Nhà hát Chèo Hà Nội, đồng thời theo đuổi các đề tài nghiên cứu chuyên sâu về nghệ thuật múa trong sân khấu truyền thống – lĩnh vực cô tâm huyết nhiều năm qua. Nữ nghệ sĩ cho biết, quỹ thời gian mỗi ngày gần như bị "chia nhỏ" đến từng giờ, song cô luôn cố gắng giữ sự cân bằng giữa công việc, nghiên cứu và gia đình.

"Người nghệ sĩ muốn sáng tạo bền vững thì phải biết dung hòa giữa công việc và cuộc sống. Chính những trải nghiệm đời thường, những khoảnh khắc bên gia đình lại giúp tôi tìm thấy cảm hứng cho nghệ thuật," cô chia sẻ.

Trở về sau những buổi tập dài, Hoài Anh lại là người mẹ của hai con nhỏ, là người vợ đảm đang trong gia đình. Dù lịch làm việc kín mít và thường xuyên phải di chuyển, cô vẫn dành thời gian để đồng hành cùng con trong học tập và sinh hoạt. "Gia đình là điểm tựa để tôi vững vàng hơn mỗi khi bước ra sân khấu. Thành công có ý nghĩa hơn khi mình còn giữ được sự ấm áp của mái nhà," cô nói.

Người nghệ sĩ được hun đúc từ truyền thống

Sinh năm 1982 trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật, Hoài Anh được nuôi dưỡng tình yêu múa từ nhỏ. Ông ngoại cô là NSND Mạnh Tuấn, bác là NSND Minh Thu, còn hai cậu – NSƯT Tuấn Khôi và NSƯT Tuấn Kha – đều là những biên đạo múa nổi tiếng.

Năm 11 tuổi, cô thi đỗ Học viện Múa Việt Nam hệ 7 năm; năm 2006, tiếp tục theo học khoa Múa của Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội, tốt nghiệp thủ khoa và chính thức gia nhập Nhà hát Chèo Hà Nội từ năm 2010. Năm 2018, cô bảo vệ thành công luận văn Thạc sĩ Nghệ thuật sân khấu, tiếp tục khẳng định bản lĩnh học thuật của một nghệ sĩ chuyên nghiệp.

Trải qua hơn 30 năm làm nghề, Hoài Anh đã dàn dựng hàng trăm tác phẩm múa, từ sân khấu nhà hát đến các chương trình lớn tầm cỡ quốc gia. Giải thưởng "Biên đạo múa xuất sắc" tại Liên hoan Chèo toàn quốc 2025 không chỉ là sự ghi nhận xứng đáng cho tài năng và tâm huyết của NSƯT Hoài Anh, mà còn là minh chứng rõ nét cho sức sống bền bỉ của nghệ thuật chèo Việt Nam trong đời sống hôm nay.

Trong giây phút đón nhận vinh danh, nữ nghệ sĩ gửi lời tri ân sâu sắc đến các đồng nghiệp, thầy cô và khán giả – những người luôn đồng hành, tin tưởng và truyền cảm hứng cho cô suốt chặng đường nghệ thuật. "Giải thưởng này là niềm tự hào, nhưng cũng là động lực để tôi tiếp tục thử thách bản thân, tìm kiếm những hướng đi mới cho múa trong sân khấu truyền thống," cô chia sẻ thêm.

Từ niềm đam mê cháy bỏng, sự nghiêm túc trong sáng tạo đến tinh thần lao động bền bỉ, NSƯT Hoài Anh xứng đáng với danh hiệu "Biên đạo múa xuất sắc" – người thắp lên ngọn lửa mới cho nghệ thuật múa trong sân khấu chèo đương đại, góp phần làm rạng rỡ thêm diện mạo của nghệ thuật truyền thống Việt Nam trong thời đại mới.