7 giải pháp trọng tâm xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới

Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính ký Quyết định số 2640/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Kết luận số 84-KL/TW ngày 21/6/2024 của Bộ Chính trị tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 16/6/2008 của Bộ Chính trị (khóa X) về "tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới".

Mục tiêu của Kế hoạch nhằm tổ chức triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các nội dung của Kết luận số 84-KL/TW của Bộ Chính trị; tiếp tục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ, đảng viên, đội ngũ văn nghệ sĩ và các tầng lớp nhân dân, nhất là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức Đảng, cán bộ lãnh đạo, quản lý về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của văn học, nghệ thuật trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới.

Việc ban hành Kế hoạch cũng nhằm cụ thể hóa các chủ trương, đường lối của Đảng thành các chính sách, pháp luật của Nhà nước đối với văn học, nghệ thuật, đội ngũ văn nghệ sĩ và các tầng lớp nhân dân; nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện đối với văn học, nghệ thuật.

Kế hoạch đưa ra 7 nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để triển khai Kết luận số 84-KL/TW.

Thứ nhất, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, vai trò của các cấp ủy, tổ chức đảng, nhất là người đứng đầu đối với công tác văn học, nghệ thuật. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quán triệt, nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của văn học, nghệ thuật, văn nghệ sĩ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tiếp tục tổ chức quán triệt nội dung, mục tiêu, quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật thông qua Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 9/6/2014, Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 16/6/2008, Kết luận số 84-KL/TW ngày 21/6/2024, Kết luận số 76-KL/TW ngày 4/6/2020...; phát huy năng lực, trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy và tổ chức đảng, chính quyền, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đoàn thể các cấp trong xây dựng và phát triển văn hóa, đặc biệt là văn học, nghệ thuật...

Thứ hai, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tăng cường nguồn lực xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật bảo đảm hài hòa, tránh dàn trải, lãng phí; phát triển công nghiệp văn hóa đi đôi với xây dựng, hoàn thiện thị trường văn hóa. Xây dựng, hoàn thiện các chương trình giáo dục thẩm mỹ cho thanh niên, học sinh, sinh viên trong nhà trường. Tiếp tục đổi mới toàn diện nội dung và phương thức lãnh đạo, quản lý, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của nhà nước đối với văn học, nghệ thuật; tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về văn học, nghệ thuật từ Trung ương đến địa phương theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; kiên quyết đấu tranh phòng, chống tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về văn học, nghệ thuật và đội ngũ văn nghệ sĩ; đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng thành tựu khoa học - công nghệ trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật...

Thứ ba, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ lĩnh vực nghiên cứu, lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật. Xây dựng chính sách đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng, đãi ngộ, tôn vinh đội ngũ làm công tác nghiên cứu, lý luận, phê bình văn học nghệ thuật. Khuyến khích cán bộ, công chức, viên chức hoạt động trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật tham gia học tập nâng cao trình độ; xây dựng chính sách hỗ trợ kinh phí học tập trong nước và nước ngoài. Từng bước xây dựng những lớp đào tạo đội ngũ lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật trong hệ thống trường nghệ thuật và Khoa học xã hội và nhân văn. Cần có cơ chế, chính sách riêng cho lĩnh vực lý luận, phê bình văn học nghệ thuật.

Thứ tư, xây dựng chính sách ưu tiên các sinh viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành văn hóa, văn học, nghệ thuật là người dân tộc thiểu số: Xây dựng chiến lược phát triển đội ngũ lãnh đạo, quản lý văn học, nghệ thuật có trình độ chuyên môn, bản lĩnh chính trị vững vàng; nghiên cứu việc xây dựng chính sách hỗ trợ văn nghệ sĩ trẻ công tác tại vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số (hỗ trợ về nhà ở, phương tiện đi lại...).

Ứng dụng công nghệ số vào việc đổi mới công tác giảng dạy cũng như nội dung chương trình giảng dạy của các trường đào tạo về văn học, nghệ thuật; nghiên cứu việc xây dựng chính sách cử sinh viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành văn hóa, văn học, nghệ thuật sang các nước phát triển để đào tạo hoặc có cơ chế hỗ trợ cho các sinh viên, nghiên cứu sinh du học tự túc; xây dựng cơ chế, chính sách thu hút đội ngũ sinh viên, nghiên cứu sinh, văn nghệ sĩ ở nước ngoài trở về cống hiến cho sự phát triển của văn học, nghệ thuật nước nhà.

Thứ năm, củng cố và nâng cao hiệu quả hoạt động của các Hội Văn học nghệ thuật: Nghiên cứu việc xây dựng cơ chế để các hội văn học nghệ thuật địa phương được tự chủ trong việc sử dụng các thiết chế văn hóa nhằm tổ chức truyền dạy, lưu giữ nghệ thuật truyền thống; rà soát, tham mưu giải quyết những bất cập và xây dựng lộ trình, kế hoạch từng bước chuyển giao việc tổ chức một số hoạt động văn học nghệ thuật hiện ở các cơ quan quản lý nhà nước cho các hội văn học nghệ thuật chuyên ngành, phù hợp với các quy định hiện hành...

Thứ sáu, tiếp tục phát huy vai trò của các cơ quan báo chí truyền thông và các nền tảng mạng xã hội trong công tác tuyên truyền, giới thiệu các tác phẩm văn học, nghệ thuật đến đông đảo bạn đọc trong và ngoài nước. Phát triển các hoạt động, phong trào văn nghệ quần chúng lành mạnh, phong phú, đa dạng, giàu bản sắc; bảo vệ và phát huy tiếng nói, chữ viết của các dân tộc Việt Nam; có cơ chế, chính sách động viên, khuyến khích quần chúng nhân dân phát huy vai trò chủ thể tham gia sáng tạo và thụ hưởng các giá trị văn học nghệ thuật. Phát huy vai trò của các Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú, Nghệ nhân Dân gian, nghệ nhân chủ thể di sản văn hóa phi vật thể, xây dựng hệ thống giải thưởng... trong việc thực hành, phổ biến và truyền dạy văn hóa, văn nghệ dân gian:

Đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong việc xây dựng dữ liệu về văn học, nghệ thuật Việt Nam; xây dựng cơ chế quản lý và chế tài ngăn chặn, xử lý các hoạt động truyền bá những sản phẩm văn học, nghệ thuật có nội dung, tư tưởng đi ngược đường lối của Đảng, Nhà nước và lợi ích của quốc gia, dân tộc; xây dựng chiến lược dài hạn trong việc sưu tầm, lưu giữ những giá trị văn hóa, những tác phẩm văn học, nghệ thuật truyền thống của 54 dân tộc anh em; xây dựng đề án, chương trình giới thiệu, biểu diễn thường xuyên những loại hình nghệ thuật truyền thống, dân gian tại các địa điểm du lịch ở các thành phố và địa phương; xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa, không gian hoạt động văn hóa, nghệ thuật để thu hút những Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú, những cá nhân, nghệ sĩ có tâm huyết đến truyền dạy và quảng bá nghệ thuật truyền thống, dân gian đến nhân dân...

Thứ bảy, đẩy mạnh giao lưu, hợp tác quốc tế về văn học nghệ thuật: Xây dựng và đẩy mạnh triển khai hiệu quả Chiến lược văn hóa đối ngoại và Chiến lược ngoại giao văn hóa của Việt Nam trong giai đoạn mới; đa dạng các hình thức văn hóa đối ngoại, đưa các quan hệ quốc tế về văn hóa đi vào chiều sâu; đẩy mạnh công tác hợp tác quốc tế giữa cơ quan quản lý nhà nước về văn hóa với Đại sứ quán Việt Nam tại nước ngoài trong việc giới thiệu văn hóa, văn học, nghệ thuật Việt Nam tại các sự kiện kinh tế - xã hội phù hợp. Hướng dẫn, tạo điều kiện thuận lợi cho các cá nhân, tổ chức về mặt thủ tục hành chính khi đến nước sở tại; giúp đỡ về mọi mặt trong thời gian lưu trú tham gia sự kiện.

Tích cực lựa chọn, giới thiệu tinh hoa văn hóa nhân loại phù hợp với thực tiễn Việt Nam; tổ chức các sự kiện văn học, nghệ thuật trong nước và quốc tế có quy mô và tầm ảnh hưởng lớn, qua đó người dân vừa được tiếp cận với những nền văn hóa thế giới, vừa được hưởng thụ những giá trị văn hóa của dân tộc theo tinh thần "Quốc tế hóa văn hóa bản sắc dân tộc Việt Nam và dân tộc hóa tinh hoa văn hóa thế giới"...