“50 năm nữa cũng không có ai dịch toàn văn bộ sách này?”

19/06/2008 09:24 GMT+7 | Đọc - Xem

(TT&VH Online) - Như TT&VH số vừa qua đã đưa tin, lần đầu tiên bộ sách Hoài Nam Tử - ra đời vào thời Tây Hán là nền tảng cốt lõi của lịch sử tư tưởng, triết học Trung Quốc cổ đại- đã được nhà Hán học Nguyễn Tôn Nhan dịch toàn văn kèm theo giới thiệu, chú giải ra mắt bạn đọc Việt Nam.

Chúng tôi có cuộc trò chuyện ngắn với nhà Hán học Nguyễn Tôn Nhan, người đảm trách công việc nặng nề này.

Bìa sách Hoài Nam Tử (tập 2)

* Thưa ông, sau gần 30 năm ôm ấp và sau 2 năm miệt mài mới dịch xong bộ sách đồ sộ này (gần 1.500 trang khổ A4), điều gì thúc giục ông làm như vậy?

- Đây là do một cơ duyên mà thôi, vì tự bản thân tôi đã lưu tâm đặc biệt đến bộ sách này, nhưng nếu không gặp được nhà đầu tư và xuất bản, tôi cũng đành chịu thua. Từ nhỏ, khi còn học đệ thất, đệ lục (tương đương lớp 6, lớp 7 bây giờ) tôi đã có dịp biết đến bộ sách qua tác giả Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc với sách Cổ học tinh hoa, mà trong đó các điển tích như Tái ông thất mã, Khoa Phụ đuổi mặt trời, Bách xuyên quy hải (Trăm sông về biển)… đã đi vào câu chuyện hàng ngày của chúng ta.

* Theo ông tại sao bộ sách quan trọng này lâu nay lại không được giới thiệu một cách đầy đủ và bài bản?

- Trong suốt lịch sử hình thành và phát triển học thuật ở Việt Nam, cũng có đôi lần chúng ta nhắc đến Hoài Nam Tử (hay là Hoài Nam Hồng Liệt), nhưng có lẽ vì nó dài quá, quá khó, các học giả đi trước ngại dịch toàn văn. Cách đây một thời gian, nhà Hán học Phan Văn Các ở Hà Nội có trích dịch và giới thiệu cuốn Lã Thị Xuân Thu, ắt hẳn ông ấy cũng đã quan tâm đến bộ sách này, vì Hoài Nam Tử được xem là bộ sách triển khai các tư tưởng của Lã Thị.

Nhà Hán học Nguyễn Tôn Nhan

* Những khó khăn và thử thách lớn nhất khi ông làm bộ sách này là gì?

- Dù cho tôi đã bỏ ra nhiều công phu, nhưng sai sót là điều khó tránh khỏi. Đây là công trình đáng lẽ phải làm nhiều người, nhưng do hoàn cảnh của chúng ta hiện nay, tôi phải làm một mình, đây là một hạn chế. Đây cũng là lần đầu tiên bộ sách được chuyển dịch toàn văn, người dịch chẳng có thêm một văn bản nào để tham khảo, rút kinh nghiệm. Hoài Nam Tử được viết với lối văn từ phú, nghĩa là có vần điệu theo kiểu thơ tự do ngày nay, dịch ra tiếng Việt thì rất khó để giữ được điều này. Đó là chưa nói, bộ sách này quan tâm rất nhiều đến khoa học, đến toán học… mà đây lại là lĩnh vực tôi không am tường. Tất cả các phần còn lại, tôi đã làm việc với nhiều hứng thú và sáng tạo.

* Hoài Nam Vương Lưu An là người tập hợp các học giả lại để biên soạn ra Hoài Nam Tử. Khi Lưu An bị vu hại và buộc phải tự tử, hàng ngàn môn khách đã phải tự tử theo. Hình như về tư tưởng, giữa miền Nam và miền Bắc Trung Quốc thời ấy có nhiều điểm bất hòa với nhau?

Nguyễn Tôn Nhan sinh năm Đinh Hợi, hiện sống ở Sài Gòn. Ông đã làm hơn 1 mét sách, có thể kể những cuốn tiêu biểu như: Từ điển thành ngữ điển tích Trung Quốc; Từ điển văn học cổ điển Trung Quốc; Từ điển Hán Việt văn ngôn dẫn chứng;Bách khoa thư văn hoá cổ điển Trung Quốc; Nho giáo Trung Quốc….

- “Vương” là một tước hiệu cao quý, nhưng Hoài Nam Lưu An lại thích cuộc đời văn nghệ, chìm đắm trong các tư tưởng, các triết lý về tự do, về thống nhất tư tưởng thiên hạ, về vui sống… Nơi Lưu An sống là thuộc đất Sở, rộng hơn là xứ Lĩnh Nam, nơi cộng đồng Bách Việt sinh sống. Có thể xem Hoài Nam Tử là bộ sách đại diện cho tư tưởng miền Nam, phóng khoáng, tự do, từ phú…, rất khác với miền Bắc mô phạm, chương cú. Bộ sách này cũng đại diện cho tư tưởng thuần túy của Trung Quốc vì lúc ấy chưa có tư tưởng Phật giáo ở xứ này.

* Nếu tự cho điểm, ông sẽ cho mình bao nhiêu trong công việc này?Cũng xin hỏi thêm, hiện nay ông đang làm gì?

- Nếu thang điểm là 10, tôi tự cho mình 5 điểm, để khỏi phải thi lại, biết làm sao được. Tuy nhiên, cũng thẳng thắn mà nói rằng, chắc trong vòng 50 năm nữa cũng không có ai dịch toàn văn bộ sách này ra tiếng Việt một lần nữa. Vì thế, tôi hi vọng những người làm sách bán được, để trong những lần tái bản, tôi sẽ sửa chữa bài vở để kiếm thêm 1-2 điểm nữa. Còn công việc trong 3 năm tới của tôi là làm bộ Đại từ điển thơ Đường khoảng 3.000 trang A4 với 2.000 bài thơ được dịch lại, trong đó có khoảng 1.000 bài là mới hoàn toàn; làm việc này là để trả ơn “nàng Thơ”, không có nàng thì tôi đâu có mê thơ, mê chữ và mê làm sách như ngày hôm nay.

Văn Bảy

Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm