Xây dựng chuẩn mực người Hà Nội thanh lịch, văn minh là quá trình lâu dài, bền bỉ và thường xuyên

Ngày 13/12, Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội, Cục Văn hoá cơ sở Bộ VHTT&DL phối hợp tổ chức Hội nghị tọa đàm về triển khai các giải pháp thực hiện tuyên truyền về hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới, xây dựng tiêu chí người Hà Nội thanh lịch, văn minh.

Hội nghị nhằm tiếp tục thúc đẩy triển khai đồng bộ, đề xuất cơ chế và giải pháp để xây dựng và triển khai các chuẩn mực, tiêu chí về hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và người Hà Nội thanh lịch, văn minh trong kỷ nguyên mới thực sự phù hợp, hiệu quả từ cấp Thành phố đến cơ sở, đảm bảo tính thống nhất và lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng dân cư Thủ đô.

Làm rõ những thay đổi về hệ giá trị văn hóa, chuẩn mực con người trong tình hình mới

Nếu Hội nghị tổ chức tại Bảo tàng Hà Nội chú trọng tham vấn ý kiến lãnh đạo các Ban Tuyên giáo Quận ủy, Huyện ủy, các sở ngành Hà Nội thì Hội nghị hôm nay tăng cường tham vấn ý kiến các đại biểu vùng Đồng bằng Sông Hồng, vùng Thủ đô và vùng Đồng bằng Bắc bộ (Đại diện lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh: Bắc Giang, Bắc Ninh, Thái Nguyên, Hải Dương, Nam Định, Hoà Bình, Hưng Yên, Phú Thọ, Thái Bình, Hà Nam; Đại diện lãnh đạo Sở Văn hóa và Thể thao các tỉnh, Thành phố: Ninh Bình, Quảng Ninh, Hải Phòng. Các chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu về lĩnh vực văn hóa, Hà Nội học...

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Giám đốc Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội Đỗ Đình Hồng khẳng định, bám sát chỉ đạo của Trung ương và Thành phố trong lĩnh vực phát triển văn hoá, xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh, Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội đã tham mưu, đồng thời triển khai nghiêm túc, tích cực và hiệu quả các Chương trình, kế hoạch, nghị quyết, chỉ thị... của Trung ương nói chung và Thành phố nói riêng về các nội dung liên quan, từ đó góp phần quan trọng vào việc phát triển văn hoá, chuẩn mực người Hà Nội thanh lịch, văn minh.

Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội đã tham mưu Thành phố triển khai Chương trình số 06 -CTr/TU ngày 17/3/2021 của Thành ủy về "Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021-2025", Nghị quyết số 09-NQ/TU về "Phát triển công nghiệp văn hoá trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045". Đặc biệt, mới đây, Sở đã tham mưu Thành uỷ ban hành Chỉ thị 30-CT/TU của Thành ủy về "Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng về xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh".

Phát biểu đề dẫn Hội nghị, Phó Giám đốc Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội Trần Thị Vân Anh cho biết, các mục tiêu chính tại Hội nghị hướng tới nhằm đánh giá thực trạng, nhận diện rõ những ưu điểm và hạn chế trong việc xây dựng hình ảnh người Hà Nội hiện nay. Đề xuất tiêu chí cụ thể, thảo luận và thống nhất các chuẩn mực và tiêu chí mang tính thực tiễn cao, có thể đo lường, đánh giá được, và phù hợp với vị thế của Thủ đô. Tạo nền tảng cho các quyết sách xây dựng cơ sở khoa học và thực tiễn để giúp Sở Văn hóa và Thể thao tham mưu cho Thành phố tiếp tục ban hành các cơ chế chính sách phù hợp, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đề ra…

Theo PGS.TS Lương Đình Hải, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu con người, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam, các giá trị và hệ giá trị Việt vừa mang trong mình các đặc điểm kế thừa – kết tụ, vừa có tính chất "chế định", và cả tính vượt trước. Kế thừa – kết tụ bởi chúng là sự chắt lọc truyền thống, kết tinh các phẩm chất, tinh hoa, là kết quả của sự phát triển quốc gia, văn hóa, các cộng đồng, gia đình, con người Việt từ ngàn xưa tới nay. Chế định bởi chúng luôn là "khuôn mẫu", "hành lang", "thể chế" tích cực và tiến bộ cho hoạt động nhận thức và thực tiễn của các chủ thể.

2 phương án xây dựng người Hà Nội trong thời kỳ mới

Các tiêu chí cụ thể ở phương án 1 phản ánh 10 chuẩn mực của con người Hà Nội. Đó là Thanh lịch trong phong thái, Văn minh trong hành xử công cộng, Sáng tạo trong tư duy và hành động, Hiện đại trong lối sống, Hội nhập quốc tế trong giao tiếp và nhận thức, Truyền thống trong tinh thần và cốt cách, Dân tộc trong bản sắc và lòng tự hào, Trách nhiệm trong cộng đồng, Tinh thần học hỏi và cầu tiến, Sâu sắc trong tình người và tình quê hương.

Trong khi ở phương án 2 nhấn mạnh vai trò đại diện của Thủ đô qua các hành động, giá trị và tinh thần của con người Hà Nội, đồng thời đặt họ vào vị trí dẫn dắt trong tiến trình đổi mới và hội nhập quốc tế. Chuẩn mực Người Hà Nội "Hào hoa - Thanh lịch - Nghĩa tình - Văn minh" bao gồm: Ý thức tự hào và đại diện của Thủ đô, Tinh thần trách nhiệm với vai trò trung tâm chính trị - văn hóa, Văn hóa giao tiếp chuẩn mực, Tinh thần hội nhập quốc tế sâu rộng, Phát huy giá trị di sản Thăng Long, Ý thức xây dựng đô thị hiện đại - thông minh, Tinh thần sáng tạo dẫn đầu, Ý thức đoàn kết và hợp tác, Tư duy lãnh đạo và dẫn dắt, Tinh thần văn hóa hiếu khách.

Các tiêu chí này giúp chuyển hóa các chuẩn mực thành những chỉ số đo lường cụ thể, hỗ trợ công tác giám sát, đánh giá và triển khai các giá trị văn hóa của người Hà Nội trong bối cảnh mới. Chúng cũng khẳng định vị thế đặc biệt của Thủ đô trong việc vừa giữ gìn truyền thống, vừa tiên phong trong hội nhập và phát triển. Các chuẩn mực trên không chỉ thể hiện sự kết nối nhuần nhuyễn giữa truyền thống và hiện đại, giữa dân tộc và quốc tế mà còn khẳng định vị thế Thủ đô là trung tâm văn hóa, chính trị và hội nhập quốc tế của cả nước. Chúng tạo nên hình ảnh con người Hà Nội: thanh lịch, văn minh nhưng luôn sáng tạo và hiện đại, góp phần định hình "sức mạnh mềm" của Thủ đô Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Phó Cục trưởng Cục Văn hoá cơ sở Lương Đức Thắng cho rằng, để xây dựng thành công hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hoá con người Việt Nam nói chung và hệ giá trị văn hoá, con người Thủ đô nói riêng cần tăng cường phối hợp đồng bộ, chặt chẽ; sự vào cuộc tích cực, mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến các địa phương; các cấp, các sở, ban ngành, các tổ chức chính trị, đoàn thể - xã hội và mọi tầng lớp nhân dân.

Phó Cục trưởng Cục Văn hoá cơ sở Lương Đức Thắng nhấn mạnh: "Thủ đô ngàn năm văn hiến, anh hùng, hoà bình, sáng tạo, Hà Nội càng phải phát huy vai trò gương mẫu, đi đầu các địa phương ở nhiều lĩnh vực, trong đó có nhiệm vụ xây dựng hệ giá trị văn hoá, chuẩn mực người Hà Nội thanh lịch, văn minh trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Phấn đấu xây dựng thành công hệ giá trị văn hoá, con người Hà Nội xứng tầm với vị thế là Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người".

Tham luận tại Hội nghị, PGS.TS Bùi Xuân Đính cho rằng, để xây dựng "Người Hà Nội thanh lịch, văn minh" cần có giải pháp tổng thể, đồng bộ về các mặt, song các giải pháp cần ưu tiên, cần coi trọng trước hết là xây dựng được ý thức, tác phong sống và làm việc theo pháp luật cho mọi công dân. Vì đây là tiêu chí đầu tiên, cốt yếu của con người trong một xã hội văn minh, vì pháp luật là tiêu chí chung nhất để đánh giá các hành vi của mỗi người. Coi trọng giáo dục gia đình và đề cao trách nhiệm của gia đình trong giáo dục con cái theo các khuôn mẫu. Coi trọng công tác tuyên truyền về những biểu hiện cụ thể của "Người Hà Nội thanh lịch, văn minh" bằng nhiều hình thức, ở nhiều môi trường khác nhau, để mỗi công dân Thủ đô biết được, hiểu được và tự hào với những giá trị đó, để noi gương, rèn luyện và nhắc nhở mọi người trong cộng đồng giữ gìn các giá trị bản sắc đó.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, sự giao thoa giữa các giá trị truyền thống và hiện đại, giữa bản sắc dân tộc và ảnh hưởng quốc tế đặt ra yêu cầu cấp thiết trong việc xây dựng một hệ giá trị con người phù hợp với thời đại, đồng thời khẳng định tính đại diện của Thủ đô đối với cả nước. Trong đó, Hà Nội xác định xây dựng Người Hà Nội thanh lịch, văn minh là quá trình lâu dài, đòi hỏi phải kiên trì, bền bỉ, tiến hành thường xuyên.

Tại Hội nghị tọa đàm lần này, các đại biểu đã tham góp nhiều ý kiến, kinh nghiệm, giải pháp hay, thiết thực, từ đó giúp cơ quan tham mưu tổng hợp, báo cáo, trình Thành phố xây dựng bộ tiêu chí, chuẩn mực con người Thủ đô phù hợp với hệ giá trị văn hóa con người Việt Nam thời kỳ mới, vừa đảm bảo phát huy giá trị hồn cốt của kinh đô ngàn năm văn hiến.