Vòng loại 4 World Cup 2026 khu vực châu Á: Đặt vé sẵn cho Saudi Arabia và Qatar?

Liên đoàn Bóng đá châu Á (AFC) đã đối mặt với làn sóng chỉ trích dữ dội sau khi xác nhận Saudi Arabia và Qatar sẽ đăng cai vòng loại thứ 4 World Cup 2026 khu vực châu Á.

Dù được đánh giá cao về năng lực tổ chức, quyết định này vẫn làm dấy lên nhiều tranh cãi về tính công bằng và minh bạch, khi cả hai đội chủ nhà đều đang trực tiếp tranh vé dự World Cup.

Lợi thế sân nhà trá hình?

Vòng loại thứ 4 là giai đoạn mới được AFC bổ sung nhằm thích ứng với việc World Cup 2026 tăng lên 48 đội tuyển. Sáu đội xếp thứ 3 và thứ 4 ở vòng loại thứ 3 sẽ chia thành 2 bảng, mỗi bảng 3 đội, thi đấu vòng tròn một lượt tại địa điểm tập trung trong tháng 10/2025 này. Hai đội nhất bảng sẽ giành vé trực tiếp dự World Cup, còn hai đội nhì bảng sẽ đá play-off liên lục địa vào tháng 11 để tranh suất cuối cùng của châu Á.

Theo thông báo từ AFC hồi tháng 6, Qatar và Saudi Arabia đã được chọn làm chủ nhà cho 2 bảng đấu sau quá trình đấu thầu trực tuyến. Cả hai liên đoàn bóng đá, QFA và SAFF, đều được đánh giá cao nhờ cơ sở hạ tầng hiện đại, năng lực tổ chức và kinh nghiệm đăng cai các giải lớn. Qatar từng tổ chức World Cup 2022, còn Saudi Arabia đã được FIFA trao quyền đăng cai World Cup 2034.

Tuy nhiên, quyết định này ngay lập tức vấp phải phản ứng mạnh từ 4 đội còn lại gồm Iraq, Oman, UAE và Indonesia. Các liên đoàn này cho rằng việc để những quốc gia vừa thi đấu, vừa đăng cai là trái với tinh thần trung lập, mang lại "lợi thế sân nhà trá hình" trong một thể thức ngắn, chỉ 2 trận quyết định.

LĐBĐ Oman (OFA) ra thông cáo yêu cầu AFC "bảo đảm tính công bằng và minh bạch trong mọi giai đoạn tổ chức", nhấn mạnh không đội nào nên được hưởng lợi thế sân nhà. LĐBĐ Oman khẳng định họ là một trong những liên đoàn nộp hồ sơ sớm nhất qua cổng đăng ký của AFC, đồng thời đã gửi thư yêu cầu tổ chức tại địa điểm trung lập để bảo đảm "sự cân bằng cạnh tranh". LĐBĐ UAE cũng cho rằng quy trình lựa chọn phải "tuân thủ đúng điều lệ và bảo vệ quyền lợi của các đội tuyển quốc gia".

Indonesia, đội vừa đánh bại Trung Quốc để giành quyền đi tiếp, thông qua trưởng đoàn Ahmed Zaki, cho biết sẽ gửi văn bản yêu cầu AFC làm rõ lý do chọn 2 nước Tây Á làm chủ nhà, đồng thời đề xuất các địa điểm trung lập như Nhật Bản, Hàn Quốc, Uzbekistan hoặc Jordan.

Năng lực tổ chức hay tinh thần công bằng

Nhiều ý kiến cho rằng AFC đang đứng trước nguy cơ mất lòng tin từ các thành viên, khi những quyết định liên quan đến Saudi Arabia và Qatar luôn bị nghi ngờ vì ảnh hưởng tài chính và chính trị của 2 quốc gia này trong hệ thống bóng đá châu Á.

Trước làn sóng phản đối, AFC vẫn giữ quan điểm rằng việc chọn Saudi Arabia và Qatar là hợp lý dựa trên năng lực tổ chức và cơ sở vật chất. AFC cho rằng 2 nước này có sân bãi đạt chuẩn FIFA, hệ thống hậu cần và an ninh tốt, lại dễ dàng đáp ứng yêu cầu truyền hình và quảng bá.

Một số chuyên gia khu vực cũng chia sẻ quan điểm tương tự. Họ cho rằng việc chọn các quốc gia có sẵn hạ tầng tầm cỡ World Cup giúp giảm chi phí di chuyển, đảm bảo an toàn và chất lượng chuyên môn. Việc tổ chức ở một nước trung lập khác có thể khiến chi phí và tác động môi trường tăng cao, trong khi thời gian thi đấu gấp gáp không cho phép quá nhiều điều chỉnh.

Dù vậy, nhiều nhà quan sát vẫn cho rằng "hợp lý không đồng nghĩa với công bằng". Với thể thức chỉ thi đấu một lượt, việc được chơi trên mặt sân quen thuộc, thời tiết tương thích và khán giả cổ vũ rõ ràng mang lại lợi thế không nhỏ cho chủ nhà. Một quan chức bóng đá Đông Nam Á nhận định: "AFC đang tự đặt mình vào thế khó. Mọi quyết định liên quan đến Saudi Arabia hay Qatar đều dễ gây tranh cãi, vì 2 quốc gia này có tầm ảnh hưởng rất lớn về tài chính trong bóng đá châu Á".

Tranh cãi quanh việc chọn Saudi Arabia và Qatar làm chủ nhà cho thấy thách thức lớn nhất của bóng đá châu Á hiện nay: Cân bằng giữa sức mạnh tài chính và tinh thần thể thao công bằng. Không ai phủ nhận 2 quốc gia vùng Vịnh này đang dẫn đầu châu lục về đầu tư và hạ tầng thể thao, nhưng nếu AFC không minh bạch hơn trong quá trình ra quyết định, uy tín của tổ chức có thể bị tổn hại nghiêm trọng.