(TT&VH) - Pho tượng đồng chúng tôi được chiêm ngưỡng quả là một phát hiện hiếm có. Tượng mô tả một người ngồi trên bệ ngai hai cổ tay đeo tràng hạt nắm vào nhau theo tư thế bắt quyết, mặt hơi ngẩng thể hiện dung nhan đầy đặn, sáng sủa, tươi tắn, khoan dung với cặp môi cười mỉm và đôi mắt mở to.
Điều mới mẻ của pho tượng là phong cách thể hiện phối trộn những yếu tố nghệ thuật trang trí đồ đồng truyền thống ở Tây Nguyên, nghệ thuật Chăm Pa và nghệ thuật làm tượng Đại Việt.
Gần như chúng ta chưa bao giờ phát hiện tượng đồng Trần Hưng Đạo trong thời Phong kiến.
* Pha trộn phong cách nghệ thuật 3 vùng miền
1. Pho tượng ở tư thế ngồi với tổng chiều cao khoảng hơn 60cm. Phần thân người được khoác bộ trang phục nhà quan với chiếc áo khoác ngoài có phần cổ cánh sen trang trí hoa văn, trước ngực sẻ hình chữ T ngược thường thấy trong các tượng làm bằng gỗ hay đất thời Lê. Nếu chỉ nhìn bức tượng từ phần cổ trở xuống, ta dễ dàng nhận ra sự quen thuộc với các tượng trong các đền chùa miền Bắc nước ta ở thời Lê, Trịnh. Tuy nhiên, cách trang trí bệ ngồi và nhất là cung cách thể hiện nét mặt và chiếc mũ cánh chuồn phản ánh tính địa phương rõ nét của nghệ nhân làm tượng.
Bức tượng thể hiện một người đàn ông không có râu, không lông mày, mắt rộng hơi nhếch cười nhưng không có con ngươi và nếp mí, mang phong cách chân dung tượng Chăm rất điển hình. Trên đầu bức tượng đội mũ cánh chuồn, nhưng không giống các mũ cánh chuồn miền Bắc mà được tạo một bản hình tròn ở trên và hai cánh cong như lá cây ở hai bên. Chính giữa bản tròn phía trên là đồ án trang trí gồm hai hình chữ C xoắn hai đầu úp lưng vào nhau tương tự đồ án điển hình của những chiếc “hộ tâm phiến” bằng đồng trong văn hóa Đông Sơn. Phía dưới là một bông hoa đào bốn cánh ở giữa có gắn một viên đá quý màu xanh đen. Viền trang trí trên mũ cánh chuồn thống nhất chung với mọi băng viền trang trí trên bệ ngai tượng, đó là viền băng hình quấn thừng đối xứng giống như các nhánh đôi của bông lúa mạch. Băng trước trán cũng được trang trí tương tự, nhưng được bổ sung thêm một băng phía trên tạo bởi những hình chữ C xoắn hai đầu nằm ngửa. Cách trang trí hình xoắn thừng (hay hình bông lúa) và hình sợi dây cuốn chữ C và chư S xoắn hai đầu là phong cách điển hình của nghệ thuật Tây Nguyên.
Trên cổ bức tượng là một vòng hạt chuỗi gần giống tràng hạt của tăng lữ. Tràng hạt như vậy còn thấy được đeo trên hai cổ tay bức tượng tôn thêm vẻ thánh thiện mộ đạo của nhân vật.
Bức tượng được bảo tồn gần như nguyên vẹn. Tuy nhiên khi xem xét kỹ chúng tôi nhận thấy hai bàn tay bắt quyết trước ngực dường như cầm nâng một vật gì đó đã bị gẫy từ trước. Có thể đó là một thanh kiếm. Như vậy, xét trang phục, mũ đai có thể nhận ra tư thế của một vị quan, nhưng cách thể hiện khuôn nét mặt lại như một vị thánh. Điều này đã được giải mã nhờ những dòng chữ khắc chìm sau lưng bức tượng.
* Vì sao Trần Hưng Đạo viết thành Trần Hương Đạo?
Phía sau bức tượng, nghệ nhân đã khắc chữ thành 4 dòng với tổng số 9 chữ. Dòng trên cùng có 4 chữ Đại Vương Thượng Thần khắc ở phía trên tấm đỡ lưng hình chữ nhật. Điều đáng lưu ý là chữ Đại sai chính tả. Đó là chữ Đại mang nghĩa Đời, Thời Đại chứ không phải chữ Đại là to lớn, vĩ đại trong nghĩa đúng của chữ Đại Vương. Dòng thứ hai gồm ba chữ Trần Hương Đạo được khắc ở chính giữa tấm đỡ lưng, ngay trên đai thắt lưng. Lưu ý là Hương chứ không phải là Hưng. Dòng thứ ba có một chữ Trần khắc ở bên dưới đai thắt lưng. Dòng thứ tư có một chữ không đủ nét, có thể là chữ Thần (?) khắc ở chính giữa phía dưới bên ngoài tấm đỡ lưng.
Phía sau bức tượng
Nhờ những chữ này mà việc giám định và định danh bức tượng được dễ dàng hơn rất nhiều. Rõ ràng đây là một bức tượng Trần Hưng Đạo. Theo chủ nhân bức tượng thì người dân ở một vùng Miền Trung đã đào được báu vật này trong một am gạch. Nghiên cứu cách phát âm của nhiều địa phương miền trung (kể từ Hà Tĩnh trở vào) cho thấy chữ Hưng thường đọc là Hương. Việc khắc chữ Trần Hương Đạo thay cho Hưng Đạo phản ánh rõ vùng đất đã đúc ra bức tượng này là vùng miền Trung ở thời điểm còn mang đậm phong cách nghệ thuật Chăm Pa và Tây Nguyên. Nét chữ khắc chân phương nhưng không nhà nghề lại sai chính tả đã chứng tỏ tính dân dã của thợ tạo tượng. Vậy nguồn gốc và niên đại bức tượng này thế nào?
* Hé mở những vấn đề lịch sử
Kích thước tượng chỉ phù hợp với những điện thờ dòng họ. Và điều đó gợi ý hướng tìm tòi nguồn gốc bức tượng từ những quan lại họ Trần đã theo chúa Nguyễn vào khai khẩn xứ Đàng Trong ở thế kỷ 16-17.
Theo sách Ô Châu Cận lục của Dương Văn An, người sống ở thế kỷ 16, thì từ cuối đời Trần, đặc biệt dưới thời khuynh loát của Hồ Quý Ly cuối TK 14 đầu TK 15, vùng Thuận Quảng đã có nhiều dòng tộc người Việt vùng Hoan Diễn (Nghệ An, Hà Tĩnh) vào khai khẩn cùng người địa phương. Trong đó, họ Hồ và họ Trần chiếm số đông và thuộc vào những danh gia vọng tộc trong vùng. Trong Ô Châu Cận lục Dương Văn An đã liệt kê tới hàng chục nhân sĩ họ Trần, nhiều người khi đó đã được lập đền thờ.
Vào thời bắt đầu xưng vương của chúa Nguyễn ở Thuận Quảng nổi lên vai trò của một viên quan họ Trần làm Khám lý cai quản Phủ Hoài Nhân (vùng đất Quảng Ngãi, Bình Định ngày nay), đó là Trần Đức Hòa. Chính vị quan này đã có công lớn chiêu nạp Đào Duy Từ dưới trướng vào năm 1625 rồi hai năm sau (1627) giới thiệu Đào Duy Từ với chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên. Tương truyền, Trần Đức Hòa thuộc dòng dõi nhà Trần, làm quan và theo chúa Nguyễn vào trấn thủ Thuận Hóa.
Phân bố đền thờ Trần Hưng Đạo dày đặc ở miền Bắc nước ta. Tuy nhiên khá vắng bóng ở vùng châu Ô Châu Lý. Việc đưa tượng Trần Hưng Đạo vào thờ ở vùng Chăm Pa cũ như một Thượng đẳng thần rõ ràng gắn liền với những quan lại họ Trần trong vùng mà một trong những nhân vật họ Trần có nhiều uy tín và thế lực nhất ở vùng đất Thuận Quảng ở thế kỷ 17 là Trần Đức Hòa. Vì thế có cơ sở để nghĩ rằng Trần Đức Hòa đã cho thợ địa phương đúc tượng này để thờ vọng Đức Thánh Trần như cung cách người Việt ở Đàng Ngoài.
Đây là một phát hiện rất có giá trị cả về lịch sử lẫn mỹ thuật. Gần như chúng ta chưa bao giờ phát hiện tượng đồng Trần Hưng Đạo trong thời Phong kiến. Đây lại là pho tượng phân bố ở một vùng cách xa khu vực tập trung đền thờ Trần Hưng Đạo, được tạo tác ở niên đại khá cổ xưa.
Hy vọng trong một thời gian gần đây chủ nhân bức tượng sẽ tạo điều kiện để đông đảo nhân dân cũng như các nhà nghiên cứu lịch sử, mỹ thuật có thể chiêm ngưỡng kiệt tác vô giá này.
Tối 2/9, tại Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục (Hà Nội), hành trình âm nhạc “Tự hào Việt Nam” – hoạt động trọng điểm trong khuôn khổ Chiến dịch truyền thông cùng tên do Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh khởi xướng – đã chính thức khép lại bằng một đêm nhạc hội tụ, để lại dấu ấn mạnh mẽ trong lòng công chúng.
Ngày 2/9 Kho bạc Nhà nước cho biết đến 17h ngày 2/9, 100% xã, phường đã hoàn thành việc rút kinh phí từ Kho bạc Nhà nước để tổ chức trao quà tặng đến công dân.
Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025) được tổ chức trọng thể vào sáng 2/9 tại Quảng trường Ba Đình đã thu hút sự chú ý lớn của truyền thông quốc tế.
Trước khi trở thành một cuộc tổng khởi nghĩa long trời lở đất, Cách mạng Tháng Tám còn là một sự trỗi dậy mãnh liệt của văn hóa dân tộc - một nền văn hóa từng bị đô hộ, thực dân hóa trong suốt nhiều thập niên.
Ngày 2/9, Bộ trưởng Bộ Xây dựng đã ký bạn hành Chỉ thị 6/CT-BXD về việc kiểm tra, rà soát công tác quản lý, sử dụng hành lang an toàn đường bộ; biện pháp đảm bảo phòng cháy, chữa cháy kết cấu hạ tầng đường bộ tại các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
Tối 2/9, người dân Hà Nội được thưởng thức những màn pháo hoa nghệ thuật rực rỡ chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025).
Tối 2/9/2025, Chủ tịch nước Lương Cường đến Thủ đô Bắc Kinh, bắt đầu chuyến tham dự Lễ kỷ niệm 80 năm Chiến thắng phát xít của nhân dân thế giới và làm việc tại Trung Quốc từ ngày 2 đến 4/9/2025 theo lời mời của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình.
Tối 2/9, Bí thư thứ Nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch nước Cộng hòa Cuba Miguel Díaz-Canel Bermúdez và Phu nhân Lis Cuesta Peraza cùng các thành viên trong Đoàn đã rời Hà Nội.
Ngày 2/9 tại Hà Nội, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam đã chủ trì, phối hợp với Bộ Ngoại giao và các cơ quan hữu quan tổ chức buổi "Gặp mặt tri ân bạn bè quốc tế nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam".
Trong không khí thiêng liêng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), Hội phụ nữ tại Áo cùng hàng trăm kiều bào đã tham gia sự kiện “Việt phục bộ hành”, nhằm lan tỏa tinh thần yêu nước, hướng về quê hương trong ngày hội non sông.
Link xem trực tiếp US Open 2025 hôm nay - Thethaovanhoa.vn cập nhật link xem trực tiếp các trận tennis đơn nam và đơn nữ của giải quần vợt Mỹ mở rộng 2025 diễn ra ngày 2/9, rạng sáng 3/9.
Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2025) là một sự kiện trọng đại, mang nhiều ý nghĩa sâu sắc đối với toàn thể dân tộc Việt Nam. Lễ Quốc khánh năm nay được tổ chức với quy mô lớn trên khắp cả nước với sự tham gia của đông đảo các lực lượng và đoàn khách quốc tế.
Trung vệ Duy Mạnh là một trong số những ngôi sao thể thao nhận vinh dự diễu hành trông buổi lễ kỷ niệm A80. Anh và nhiều đồng nghiệp đã gửi những thông điệp đầy ý nghĩa nhân ngày Quốc khánh 2/9.
Cách đây tròn 80 năm, mùa Thu năm 1945 đã đi vào lịch sử dân tộc như một bản hùng ca rực rỡ nhất - khi toàn dân tộc Việt Nam dưới ngọn cờ của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh vùng lên giành chính quyền, mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do, hạnh phúc.
Từ một đất nước bị chiến tranh tàn phá cách đây 80 năm, Việt Nam giờ đây đã trở thành một quốc gia tham gia đóng góp tích cực, chủ động cho cộng đồng quốc tế, thể hiện vai trò và vị thế ngày càng quan trọng và nổi bật trên trường quốc tế, cũng như trong bối cảnh đa phương hiện nay.
Dịp nghỉ lễ 2/9 năm nay, mặc dù có sự kiện diễu binh, diễu hành nhưng lượng khách đến tham quan Triển lãm "80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc" tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia (Đông Anh, Hà Nội) vẫn rất đông.
Nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, bóng đá Việt Nam đã đón nhận nhiều lời chúc mừng trang trọng và đầy tình cảm từ LĐBĐ Thế giới (FIFA), LĐBĐ châu Á (AFC) và một số gương mặt thể thao đáng chú ý khác.