(TT&VH) - Chén thuốc độc đánh dấu sự ra đời của kịch nói Việt Nam năm 1921, song thực tế, trước thời điểm được coi là “Km 0” đó hơn 1 năm, kịch nói Pháp đã “du nhập” vào VN, chạm vào “tính sĩ diện dân tộc” của người Việt... Đó là những thông tin từ cuộc tọa đàm về Sự du nhập, hình thành kịch nói ở Việt Nam vừa diễn ra hôm 7/12 tại Hà Nội.
Theo PGS-TS Nguyễn Thị Minh Thái, người đầu tiên mang kịch nói về Việt Nam là học giả Nguyễn Văn Vĩnh.
Những sự khởi đầu trước năm 1921
Nhà viết kịch Vũ Đình Long
Năm 1906, Nguyễn Văn Vĩnh sang Pháp (để tổ chức gian hàng Bắc Kỳ tại Hội chợ thuộc địa ở Marseille) và được thưởng thức kịch nói Pháp. Ông đã rất thích thú: Tại sao lại có một hình thức kịch như thế này, ta đã có nhiều thể loại sân khấu truyền thống rồi, tại sao không lấy những cái hay này về mà dùng, mà xem tiếp.
Ngay hôm sau, ông viết thư cho Phạm Duy Tốn nói về cảm giác của ông khi rời khỏi nhà hát opera: Tôi choáng váng vì có một loại hình sân khấu hay như thế. Nguyễn Văn Vĩnh cũng nhận thức được các loại hình sân khấu của Việt Nam đều ở dạng kịch hát, kịch bản gần như chỉ ở dạng đề cương chi tiết, muốn dựng một vở kịch trên sân khấu, toàn bộ công nghệ sân khấu phải bắt đầu từ kịch bản văn học.
Về Việt Nam, Nguyễn Văn Vĩnh bắt tay ngay vào việc phải dịch những tác phẩm kịch sân khấu kinh điển của Pháp sang tiếng Việt Nam, cho đăng chùm hài kịch của Moliere: Trưởng giả học làm sang, Người bệnh tưởng, Lão hà tiện... liền nhiều kỳ trên Đông Dương Tạp chí của mình.
Vở kịch nói đầu tiên ở Việt Nam là vở Người bệnh tưởng của Moliere diễn ra tại Nhà hát Lớn Hà Nội vào ngày 25/4/1920. Đây là một hoạt động của Hội Khai trí Tiến Đức do một cặp vợ chồng người Pháp dàn dựng, diễn viên là người Việt, diễn bằng tiếng Việt do Nguyễn Văn Vĩnh dịch. Vở diễn này gây kinh ngạc cho khắp giới Tây học ở Hà Nội. Sau đó Hội Khai trí Tiến Đức tiếp tục dựng vở Trưởng giả học làm sang tạo nên một làn sóng sùng bái văn hóa Pháp ở phương diện kịch nghệ, nhất là đối với công chúng trẻ tuổi. Công chúng Hải Phòng và các thành phố khác cũng nhanh chóng yêu thích kịch nói. Những người làm sân khấu Việt buộc phải suy tư là tại sao có một sân khấu kỳ lạ như vậy mà mình không làm.
Với “tính sĩ diện dân tộc”, người Việt Nam muốn có sân khấu của mình, viết bằng tiếng Việt, do người Việt viết, do người Việt dựng, do người Việt diễn và cho người Việt xem. Nhiều vở diễn của người Việt được dàn dựng, như Ai giết người của Tô Giàng (diễn tháng 4/1920), Già kén kẹn hom của Phạm Ngọc Khôi (7/1920), Mảnh gương đời của Trần Tuấn Khải (5/5/ 1921), Chén thuốc độc của Vũ Đình Long (22/10/1921).
Chén thuốc độc vẫn là vở kịch nói đầu tiên
Tuy đã có một số vở kịch được diễn trước đó, song Chén thuốc độc của Vũ Đình Long được xem là vở diễn đầu tiên của kịch nói Việt Nam, bởi đây là lần đầu tiên Việt Nam có một vở kịch viết đúng chuẩn mực kịch phương Tây, diễn tả, theo sát hình thái, cảnh tình các vấn đề xã hội đương thời, chứ không đi theo lối ước lệ của tuồng chèo. Vì thế, ngày công diễn vở kịch, 22/10/ 1921 vẫn được xem là ngày khai sinh ra sân khấu kịch nói Việt Nam.
Sau đó, một loạt sáng tác kịch khác được hình thành. Nhưng kịch nói vấp một khâu quan trọng, chính là khâu đạo diễn. Đạo diễn ở nước ngoài được đào tạo trường lớp chính quy trong khi tất cả những người mong muốn có một nền kịch Việt Nam đều tự học. Người tự học về nghề đạo diễn kịch đầu tiên, kéo tinh thần tài tử này trong suốt nửa đầu thế kỷ 20 là Thế Lữ. Thế Lữ chỉ dám tự gọi mình là nhà dàn cảnh, không dám nhận là đạo diễn. Cho đến năm 1945, mới có thế hệ đạo diễn đầu tiên được đào tạo bài bản tại Trung Quốc là Dương Ngọc Đức, Nguyễn Đình Nghi, Trần Hoạt, Ngô Linh. Diễn viên đóng các vở kịch hồi ấy cũng không phải là những diễn viên chuyên nghiệp, thường mượn của sân khấu tuồng, chèo. Trăn trở với kịch nói, Thế Lữ, người anh cả của sân khấu hiện đại, đã mạnh dạn tập hợp những văn nghệ sĩ có tiếng và có học thức như Song Kim, Khánh Vân, Vũ Đình Hòe, Võ Lan Tâm... để làm kịch. Sự nghiệp dư, tài tử của sân khấu kịch diễn ra trong một thời gian dài, cho tới khi Thế Lữ cùng với Phạm Văn Đôn, Trịnh Như Lương, Trần Đình Thọ lập Ban kịch Thế Lữ. Ban kịch Thế Lữ với sự tham gia, cộng tác của nhiều nghệ sĩ có tiếng, thi sĩ, người có học thức khiến cho tình hình sân khấu kịch Việt Nam sáng sủa, dần đi vào chuyên nghiệp. Từ năm 1942, Ban kịch Thế Lữ đã biểu diễn thường xuyên tại Nhà hát Lớn, với thù lao, chế độ, tổ chức ổn định. Sân khấu kịch được chuyên nghiệp từ đó.
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) tỉnh Quảng Ninh đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính 12,5 triệu đồng đối với chủ tàu du lịch Black Pearl (số hiệu QN-6699) do vi phạm quy định an toàn trong hoạt động thể thao.
3 cầu thủ Thái Lan gồm Peeradol Chamrasamee, Patiwat Khammai và Nicholas Mickelson sẽ tham gia vào đội ASEAN All-Stars dưới sự dẫn dắt của HLV Kim Sang Sik.
Giải Pickleball Báo Phụ nữ TP.HCM lần thứ hai năm 2025 – 50 năm thống nhất non sông chính thức khai mạc sáng nay 19/4 tại TP.HCM, quy tụ đông đảo vận động viên đến từ các cơ quan, đơn vị trên địa bàn.
Pickleball đang chứng kiến sự bùng nổ toàn cầu, kéo theo đó là sự gia tăng đáng kể về thu nhập của các vận động viên (VĐV) hàng đầu. Từ giải thưởng, hợp đồng tài trợ đến các hoạt động huấn luyện, các ngôi sao pickleball đang biến đam mê thành những khoản thu nhập triệu đô.
Harry Maguire đã khẳng định anh là “mối đe dọa” khi được chơi cao nhất trong đội hình MU, còn HLV Ruben Amorim thì hết lời ca ngợi vai trò mới của học trò.
Kevin McBride, biệt danh "The Clones Colossus," là võ sĩ quyền Anh người Ireland đã ghi dấu ấn lịch sử khi đánh bại huyền thoại Mike Tyson vào năm 2005, chấm dứt sự nghiệp lẫy lừng của "Iron Mike".
Ngay sau chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc về việc tăng cường hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các vi phạm theo quy định, không để xảy ra việc trục lợi, thao túng, làm giá, đầu cơ... trên thị trường vàng, giá vàng trong nước sáng 19/4 được các doanh nghiệp kinh doanh điều chỉnh giảm mạnh.
HLV Alexandre Polking của CLB Công An Hà Nội (CAHN) bất ngờ bày tỏ quan điểm không mong muốn Quang Hải góp mặt trong đội hình Các ngôi sao Đông Nam Á thi đấu giao hữu với Manchester United vào ngày 28/5 tới.
Sở hữu trí tuệ - một lĩnh vực pháp lý quan trọng, không chỉ bảo vệ sản phẩm trí tuệ, còn là nền tảng cho sự phát triển bền vững của nền văn hóa, khoa học và công nghệ.
Bí mật và ngăn cách, không tìm hiểu lai lịch, gốc tích, chỉ gọi nhau bằng bí danh, bình phong nghề nghiệp gì thì phải đóng cho đúng… đó là những nguyên tắc lực lượng Biệt động Sài Gòn đã thực hiện để có thể hoạt động được trong lòng địch.
Từ nhà sáng tạo nội dung nổi tiếng MrBeast tạo ra chương trình truyền hình thực tế đắt giá nhất thế giới và cuộc so găng của YouTuber Jake Paul với huyền thoại quyền Anh Mike Tyson cho đến thỏa thuận với nền tảng dịch vụ truyền hình trực tuyến Netflix của nhóm Sidemen, tập hợp những nhà sáng tạo hàng đầu của YouTube, đang chiếm lĩnh truyền hình chính thống.
Nhiều năm trước khi Katy Perry bước lên tàu vũ trụ của Blue Origin để khám phá không gian, một huyền thoại diễn xuất 90 tuổi đã vượt qua cô để trở thành người nổi tiếng đầu tiên làm điều đó.
Tại Giải vô địch Pickleball các CLB quốc gia 2025, diễn ra từ ngày 16 đến 20/4 tại Bắc Giang, một nữ vận động viên đã trở thành tâm điểm chú ý không chỉ bởi tài năng xuất sắc mà còn nhờ những khoảnh khắc đáng yêu khi nhận cúp vô địch.
Theo phương án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã vừa được HĐND Thành phố Hồ Chí Minh thông qua sáng 18/4/2025, thành phố từ 273 phường, xã sẽ còn 102 đơn vị, việc này đảm bảo chỉ tiêu giảm từ 60 - 70% của Trung ương và phù hợp tiêu chí về diện tích, xã phường.
68 quân nhân của Trường Sĩ quan Lục quân 1 sẽ đại diện cho Quân đội nhân dân Việt Nam tham gia Lễ duyệt binh tại Quảng trường Đỏ ở Thủ đô Moscow của Nga.
Theo truyền thông Indonesia, 2 cầu thủ là Asnawi Mangkualam và Muhammad Ferarri sẽ góp mặt trong thành phần đội ASEAN All-Stars đối đầu với MU trong trận giao hữu ở Malaysia vào ngày 28/5 tới.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ban hành Công điện số 45/CĐ-TTg về vụ án đối tượng mua bán trái phép chất ma túy tấn công lực lượng thi hành công vụ tại tỉnh Quảng Ninh.
Ngày 18/4 (giờ địa phương), Bộ Du lịch và Cổ vật Ai Cập cho biết nhóm chuyên gia khảo cổ học từ Hội đồng Cổ vật Tối cao Ai Cập (SCA) và Quỹ Zahi Hawass đã phát hiện ra lăng mộ có niên đại hơn 4.400 năm tại khu khảo cổ Saqqara ở phía Nam Cairo.
Ba Huân đồng hành cùng Run To Live 2025, tiếp sức cho gần 10.000 vận động viên với những sản phẩm dinh dưỡng tiện lợi như ức gà ăn liền, xúc xích tiệt trùng,... Đặc biệt, sản phẩm mới da gà giòn rụm Ba Huân lần đầu tiên ra mắt với 03 hương vị độc đáo: Tomyum, Trứng muối và Mắm tỏi đã nhanh chóng thu hút đông đảo người tham gia thưởng thức tại gian hàng của Ba Huân tại Metropole Thủ Thiêm (TP Thủ Đức).