Trịnh Minh Hiền: Âm nhạc Việt Nam trong tiếng vĩ cầm trên đất Italy

Phượng Linh, tên album, chất chứa khát vọng vào cánh chim thiêng, dù cô đơn và lắm thử thách đến đâu cũng bay cao, bay xa, mang sáng tạo của Trịnh Minh Hiền kế thừa, đóng góp đưa âm nhạc Việt Nam phục vụ và làm giàu tâm hồn khán giả trong nước rồi ra quốc tế.

1. Trịnh Minh Hiền được lựa chọn sang quê hương violin, opera thế giới, để trình diễn bằng cây vĩ cầm mà Hiền gắn bó 37 năm qua. Là violinist nữ nổi bật hàng đầu của thế hệ, Trịnh Minh Hiền, cô gái Hà Nội nhỏ về vóc dáng nhưng đầy cá tính, bản sắc và bản lĩnh để dám đi con đường riêng.

2023 là năm của những dấu son sự nghiệp mà violinist Trịnh Minh Hiền đã nỗ lực cả hành trình, từ khi bắt đầu sáng tác từ (năm 20 tuổi) đến khi đạt độ chín mới dồn tụ bung toả bằng album cá nhân gồm 12 tác phẩm do Hiền biên tập, chuyển soạn, thể hiện (cùng với các cộng sự nhạc công) được phối khí bởi các nhạc sĩ tên tuổi trong và ngoài nước.

Trịnh Minh Hiền, ngay khi tốt nghiệp thủ khoa đại học Violin của Học viện Âm nhạc quốc gia đã được mời về làm việc tài Dàn nhạc giao hưởng Việt Nam (VNSO). Cùng VNSO, chị đã lưu diễn nhiều thành phố của hàng chục quốc gia. Trong nước, Hiền cũng đi hầu khắp, bằng cả vai trò thành viên nhóm, ban nhạc, solo. Muốn phát triển biên độ hoạt động và đi sâu vào sáng tác, Hiền rời khỏi VNSO và lập Công ty Truyền thông và sản xuất âm nhạc Phượng Hoàng năm 2022 mà sản phẩm đĩa đầu tiên chính là Phượng Linh. Đĩa nhạc được thiết kế sáng tạo, cuốn hút, do Phạm Bá Hùng đảm trách, lần đầu dùng công nghệ AI; nhà thơ Vi Thuỳ Linh viết lời tựa, dịch giả Phạm Xuân Nguyên. Hiền đã dốc vốn liếng tích cóp để sản xuất đĩa nhạc sang và đẳng cấp này, chỉ chi phí gốc đã 1 triệu đồng/ ấn bản.

Còn nhớ, buổi ra mắt album Phượng Linh chiều 26/4 hội tụ nhiều nghệ sĩ nổi tiếng, trong đó có hai lãnh đạo Hội Nhạc sĩ Việt Nam và Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam. Tất cả đều đánh giá cao khả năng biểu diễn và sáng tạo của Trịnh Minh Hiền. Hai nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Nguyễn Đức Trịnh đều khẳng định Hiền xứng đáng và được chào đón gia nhập Hội Nhạc sĩ Việt Nam. (Hiền vừa được kết nạp vào tháng 6).

Trước đó, ngày 21/7, album vĩ cầm Phượng Linh được công ty 3S của doanh nhân Trần Nghĩa hỗ trợ các nghệ sĩ tận dụng sức mạnh công nghệ 4.0, phát hành trên 58 nền tảng âm nhạc số tại 200 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới. Phượng Linh còn có tác phẩm Hoàng hôn do nhạc sĩ chuyên nhạc phim người Hà Lan Ad Van Dongen sáng tác tặng Trịnh Minh Hiền, hoà âm tại Hà Lan.

Vẻ đẹp, sự bí ẩn, sức mạnh của con chim thiêng biểu tượng là cảm xúc, tâm hồn, âm nhạc Việt các vùng miền, âm sắc các nhạc cụ mà vĩ cầm là chủ đạo dẫn dắt.

Và như thế, chuyến xuất ngoại đầu tiên của Phượng Linh tháng 8 vừa qua là chuyến bay ý nghĩa. Lần đầu tiên trong lịch sử, một nghệ sĩ vĩ cầm Việt Nam đem album riêng giới thiệu trên đất nước Italy. Không những thế, lại còn là tour diễn mà chị đã trình tấu đầy cảm xúc và tự tin, gây ấn tượng đẹp tại quốc gia có nền văn hoá lớn.

2. Vico Equense Creativa Estate 2023, do giám đốc nghệ thuật Paolo Scibilia điều hành, lần đầu tiên mời nghệ sĩ Việt Nam sang Italy biểu diễn. Và Trịnh Minh Hiền vinh dự được coi như một sứ giả của tình hữu nghị trong chuỗi hoạt động kỉ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao hai nước.

Khởi đầu là Đại sứ quán Cộng hoà Italy tại Việt Nam mời Hiền chuyển soạn, trình diễn Quốc ca Italy. Hơn 1 năm qua, Hiền đã tham gia nhiều hoạt động âm nhạc trong đó có vai trò solo cùng Dàn nhạc Giao hưởng tại Nhà hát Lớn Hà Nội.

Các buổi diễn đều ở ngoài trời, là festival âm nhạc "hoà cùng thiên nhiên", nên nghệ sĩ phải tập trung cao độ để diễn tấu hay, thu hút tập trung của người xem, vì dù họ là dân của quốc gia sành nhạc thì không gian mở cũng là thách thức lớn khi diễn live trực tiếp. Mặt khác, tuy không có chất lượng âm thanh của nhà hát nhưng chơi - nghe nhạc giữa thiên nhiên thật thú vị, bay bổng.

Cùng người bạn diễn thân thiết trong TMH band, guitarist Đặng Anh Tuấn, Hiền rong ruổi 2 tuần trên đất nước đẹp, lãng mạn, phong nhiêu về văn hoá nghệ thuật. Ngay đêm diễn đầu tiên, các tác phẩm của Phượng Linh được vang lên đã phác họa "bản đồ Việt Nam" bằng âm nhạc. Đó là: Ing lả ơi (dân ca Thái Tây Bắc), Bèo giạt mây trôi (dân ca quan họ Bắc Ninh), Ôi quê tôi (đồng bằng Bắc Bộ, Lê Minh Sơn), Ơi M' Drak (Đắk Lắk, Nguyễn Cường), Tiếng trống Paranưng (vùng Chăm An Giang, Trần Tiến) cùng tác phẩm Phượng Linh của Trịnh Minh Hiền. Cặp nghệ sĩ Minh Hiền - Anh Tuấn còn kết hợp diễn nhạc Latin, Flamenco.

Cuộc mở màn vào tối 4/8 tại thị trấn Vico Equense Sorrento, địa danh được cả thế giới biết đến bởi ca khúc dào dạt kêu gọi Trở về Surriento, khiến cả nghệ sĩ lẫn khán giả rớm lệ. Trên thị trấn thuộc bán đảo Sorrentina nhìn ra vịnh Napoli này, Hiền đã chơi biss tặng thêm cho khán giả bài Trở về Surriento. Về Hà Nội, kể với tôi và mở clip hình chia sẻ, Hiền vẫn bồi hồi: "Chưa bao giờ tôi chơi bản này hay thế. Khi đó, tôi trào lên nỗi nhớ gia đình và các con, thời điểm trùng sinh nhật con gái tôi. Các khán giả trung niên lặng người rồi hát theo, diễn xong một lúc họ mới oà lên vỗ tay và có hai vị lớn tuổi đến ôm tôi xúc động cảm ơn. Báo địa phương có bài khen ngay hôm sau".

Không thể kể hết cảm xúc, hình ảnh đáng nhớ của tour diễn để đời này, Hiền muốn chia sẻ về niềm tự hào khi tác phẩm Phượng Linh do Hiền sáng tác trên chất liệu âm nhạc đa miền Việt Nam với tư duy hiện đại đã được công chúng Ý tán thưởng. Thật tuyệt khi "chim phượng" bay từ sân khấu tại thị trấn cổ Ficulle với ngôi làng có từ năm 1.100 cổ kính, dãy núi sau lưng.

"Tôi mặc váy thủ công do người Pà Cò ở Vân Hồ, Sơn La dệt, mua khi tôi lên diễn tặng bà con huyện này nhân kỉ niệm 10 năm thành lập, hôm 9/6". Mặc áo dài Việt Nam, thổ cẩm Việt Nam, Trịnh Minh Hiền ý thức cao về quảng bá trang phục dân tộc.

3. Trịnh Minh Hiền cũng là đại diện duy nhất từ Việt Nam tham gia Tuần lễ âm nhạc Musica Sulle Bocche 2023 tại Martis, với chùm tác phẩm chỉ với cây vĩ cầm chủ đạo. Trong khi các đồng nghiệp khắp nơi dự festival đồ sộ ban nhạc, thì cô gái Việt Nam 1m53 Trịnh Minh Hiền lại tự tin mà quyến rũ người nghe bằng ngôn ngữ của thanh âm đầy lửa.

Hiền thông thạo tiếng Anh, giới thiệu khái lược về âm nhạc Việt Nam và các tác phẩm trình tấu: Quốc ca Việt Nam, Quốc ca Italy, cho công chúng từ Ý du ngoạn tới Việt Nam qua: Chiếc khăn Piêu (nhạc sĩ Doãn Nho sáng tác 1958 từ chất liệu dân ca Tây Bắc), Ôi quê tôi, Ôi M' Drak, Tiếng trống Paranưng. Một khán giả viết bằng tiếng Ý rồi dùng "google translate" cho Hiền đọc để biểu tỏ cảm xúc của cô ấy: "Nhìn cô chơi đàn, tôi tưởng tượng cây violin như con ngựa hoang và cô đang điều khiển để nó toát ra âm thanh tuyệt vời nhất bên trong".

Ngày 10/8, chỉ một mình Trịnh Minh Hiền được mời bay ra Alghero. Những tràng pháo tay của khán giả tiếp lửa cho nghệ sĩ vốn "máu lửa" khiến Hiền độc tấu cả tiếng không thấy mệt mà đầy hưng phấn khi sau cuộc biểu diễn, người xem hào hứng chụp ảnh và hỏi chuyện Việt Nam. Các đồng nghiệp người Ý và các nước bất ngờ và tỏ ra thán phục khi Việt Nam có violinist đạt trình độ điêu luyện kĩ thuật và nuôi giữ cảm xúc được như vậy nhất là sự tự tin khi xuất hiện mọi sân khấu trên đất nước hàng đầu thế giới về âm nhạc.

4. Vừa trở về Hà Nội 20/8, Hiền lại hối hả làm MV Sóng Trường Sa. Dịp Quốc khánh năm 2022, Hiền đã chuyển soạn, trình tấu, đầu tư sản xuất MV Tiến quân ca dâng tặng đất nước và nhân dân. Là nghệ sĩ vĩ cầm 8X được ra Trường Sa diễn phục vụ hải quân và nhân dân các đảo, Hiền đã tranh thủ đội nắng, dầm mưa quay hình từ tháng 5. PGS-TS, Thầy thuốc nhân dân Nguyễn Hồng Sơn (Nguyên giám đốc Bệnh viện Quân y 175) dành nhiều tâm huyết, đóng góp lớn cho Trường Sa cả về y học và am nhạc, đã có hàng chục ca khúc về Trường Sa được yêu thích. Sóng Trường Sa là một trong số đó. Và nhạc sĩ Trịnh Minh Hiền, tân hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam, thực hiện MV Sóng Trường Sa để chào mừng 78 năm Quốc khánh nước ta.