Tìm hiểu nguồn gốc và ý nghĩa cổ xưa của tháng cô hồn

Tháng cô hồn là tháng mấy trong năm 2023?

Tháng cô hồn là tháng thứ 7 trong lịch âm hàng năm, bắt đầu từ ngày 1/7 âm lịch và kéo dài cho đến ngày 29/7 âm lịch. Trong năm 2023, tháng cô hồn sẽ kéo dài từ ngày 16/8 dương lịch cho đến ngày 14/9 dương lịch.

Nguồn gốc tháng cô hồn là gì?

Tháng cô hồn còn được gọi là tháng "xá tội vong nhân", có nguồn gốc từ Đạo giáo Trung Quốc. Theo quan niệm này, vào ngày 2/7 âm lịch hàng năm, Diêm Vương sẽ mở Quỷ môn Quan để cho các cô hồn (những linh hồn lang thang không nơi nương tựa) trở về thế gian, và cửa sẽ được đóng vào đêm 14/7 âm lịch.

Trong khoảng thời gian gần một nửa tháng đó, người dân thường thực hiện các nghi lễ cúng cháo, cúng gạo... để đảm bảo rằng các linh hồn đói khát không gây phiền phức, gia đình được yên ổn và công việc không gặp trục trặc.

Ở Việt Nam, việc cúng cô hồn là một phần của truyền thống tâm linh, dựa trên niềm tin rằng con người gồm cả thân xác và linh hồn. Sau khi qua đời, có những linh hồn được tái sanh, có những linh hồn vẫn còn bối rối và chưa được giải thoát, lang thang mải mê, và cũng có những linh hồn bị giam cầm trong điểm quỷ đói, có thể gây rối loạn nếu được phóng thích.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng nguồn gốc của tháng cô hồn không chỉ đơn thuần từ Trung Quốc. Các nền văn hóa như Ấn Độ, Campuchia và Nhật Bản cũng có niềm tin chung về tháng 7 âm lịch, và những truyền thống này có thể xuất hiện trước cả đạo Phật. Theo một truyền thuyết dân gian, vua Yama (người cai trị địa ngục) mở cổng địa ngục và cho phép một số hồn ma đến tham dự lễ cúng tại thế gian.

Theo YahooLife, tháng cô hồn là sự kết hợp của văn hóa Đạo giáo và Phật giáo. Ở các địa phương với tín ngưỡng khác nhau, người dân có những tập tục và cách thờ cúng khác nhau.

Trong khi quan điểm của Đạo giáo tập trung vào việc an ủi linh hồn lang thang, trong văn hóa Phật giáo, người dân thường tỏ lòng hiếu thảo và tưởng nhớ tổ tiên.

Do đó, tại Việt Nam, người dân thường tổ chức lễ Vu lan báo hiếu cùng với lễ Xá tội vong nhân, hay còn được gọi là lễ thí thực cho chúng sinh (cúng chúng sinh), vào ngày rằm tháng 7 âm lịch. Tuy nhiên, miền Bắc thường tôn trọng lễ Xá tội vong nhân, trong khi miền Trung và miền Nam lại đặc biệt coi trọng lễ Vu lan báo hiếu với sự kính trọng đối với sinh thành.

Có nhiều lý giải khác nhau về tập tục trong tháng 7 âm lịch. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đều đồng ý rằng những quan niệm này mang ý nghĩa nhân văn cao cả, tôn vinh lòng biết ơn và làm phúc, đề cao cuộc sống đạo đức và thiện lương.

Ý nghĩa của tháng cô hôn là gì?

Ở Việt Nam, lễ cúng cô hồn được coi là một tín ngưỡng tâm linh truyền thống. Từ lâu, người Việt đã tin rằng con người có hai phần: phần hồn và phần xác. Tùy thuộc vào hành động khi còn sống, khi qua đời, phần hồn có thể tái sinh vào một kiếp khác hoặc nhập vào địa ngục, thậm chí lang thang gây phiền toái cho người sống. Tập tục cúng cô hồn xuất phát từ quan niệm này.

Theo truyền thống dân gian, trong tháng 7 âm lịch, thế giới sống (dương gian) xuất hiện nhiều linh hồn đói khát và những hồn ma bị bỏ rơi lang thang khắp nơi. Vì vậy, các gia đình sẽ chuẩn bị gạo, cháo và muối để cúng cơm và cũng như hối lộ cho những linh hồn này, để chúng không quấy rối cuộc sống hàng ngày của người sống và để linh hồn có một ngày trọn vẹn, không phải chịu khổ cực hay đau đớn.

Những hành động này thể hiện lòng nhân văn, đặc biệt là với quan niệm về ngày xá tội: Người ta tin rằng dù con người có phạm tội, họ sẽ nhận quả báo và trừng phạt, nhưng cũng có một ngày được xá tội để giảm bớt khổ cực và đau đớn.

Ở Trung Quốc, ngày cúng cô hồn thường diễn ra vào ngày 14/7 âm lịch. Tuy nhiên, ở Việt Nam, thời gian này kéo dài hơn chục ngày và không nhất thiết phải là ngày rằm. Ngày cúng cô hồn có thể thay đổi tùy theo gia đình và vùng miền.

Tháng cô hồn cũng trùng với thời gian tổ chức lễ Vu lan báo hiếu trong Phật giáo. Do đó, người Việt Nam không chỉ cúng các linh hồn đã qua đời, mà còn có truyền thống dâng trà cho người sống như cha mẹ, ông bà, để thể hiện lòng kính trọng và tri ân đến công ơn sinh thành.

Trong thời gian này, các trung tâm Phật giáo lớn trên khắp Việt Nam thường tổ chức các buổi cầu siêu và lễ dâng trà cho người đã khuất. Những buổi lễ này ngày càng thu hút sự quan tâm của đông đảo Phật tử, trong đó có sự tham gia tích cực của giới trẻ.

* Thông tin trong bài mang tính tham khảo, chiêm nghiệm.