Thuốc lá điện tử - Tấm khiên 'giảm hại' hay mũi tên tẩm độc?

Giữa ma trận thông tin, thuốc lá điện tử (TLĐT) và thuốc lá nung nóng (TLNN) thường được khoác lên mình tấm áo choàng của một 'lối thoát' cho người nghiện và một 'lựa chọn an toàn hơn'. Nhưng khi tấm màn quảng cáo được vén lên bởi lăng kính khoa học, sự thật lại "trần trụi" và đáng báo động. Đây không phải là giải pháp, mà là một cái bẫy tinh vi, dẫn dắt người dùng từ một dạng nghiện này sang một dạng nghiện khác, thậm chí nguy hiểm hơn.

Cái bẫy thuốc lá điện tử mang tên 'cai nghiện'

Lầm tưởng phổ biến nhất cho rằng TLĐT là công cụ cai nghiện thuốc lá điếu hiệu quả. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã nhiều lần khẳng định chưa hề có bằng chứng khoa học nào cho việc này và không công nhận đây là một biện pháp hỗ trợ cai nghiện. Thực tế lại chỉ ra một xu hướng ngược lại đầy nguy hiểm: đa số người dùng không từ bỏ được thuốc lá mà rơi vào tình trạng sử dụng song song. Báo cáo từ CDC Hoa Kỳ cho thấy phần lớn người dùng TLĐT để cai thuốc cuối cùng lại sử dụng đồng thời cả hai. Tình trạng tương tự được ghi nhận ở Nhật Bản và Hàn Quốc, nơi có tới 70% đến hơn 96% người dùng TLNN vẫn tiếp tục hút thuốc lá điếu. Thay vì dứt bỏ, họ chỉ đang duy trì cơn nghiện nicotine và nhân đôi sự phơi nhiễm với các hóa chất độc hại.

Sự thật trần trụi sau lời quảng cáo 'ít hại hơn'

Tuyên bố 'TLĐT giảm hại hơn 95% so với thuốc lá điếu' liệu có đáng tin? WHO một lần nữa khẳng định: “Không có bằng chứng nào chứng minh rằng TLĐT, TLNN ít gây hại hơn các sản phẩm thuốc lá điếu thông thường.” Cả hai đều chứa nicotine - chất gây nghiện mạnh, đặc biệt nguy hiểm cho sự phát triển não bộ ở trẻ em và thanh thiếu niên.

Đáng lo ngại hơn, khói TLĐT chứa một 'cocktail' độc hại gồm formaldehyde, acrolein, kim loại nặng như chì, niken với nồng độ được tìm thấy thậm chí bằng hoặc cao hơn thuốc lá truyền thống. Tuyên bố 'giảm hại 95%' thực chất xuất phát từ ý kiến của một nhóm nhỏ chuyên gia trong một bài báo được tài trợ bởi chính ngành công nghiệp thuốc lá, và đã bị tạp chí y khoa uy tín toàn cầu The Lancet chỉ trích là “thiếu hoàn toàn bằng chứng”. Một phân tích dịch tễ học gần đây cũng kết luận tỷ lệ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ, rối loạn chuyển hóa ở người dùng TLĐT là tương tự như người hút thuốc lá điếu.

Ngay cả Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cũng không phê duyệt IQOS là sản phẩm 'giảm hại', mà chỉ là 'sản phẩm điều chỉnh nguy cơ' và bác bỏ tuyên bố rằng nó ít gây hại hơn. Rõ ràng, việc khuyến khích chuyển đổi sang TLĐT không phải là chiến lược y tế công cộng, mà là một nước cờ marketing nguy hiểm. Như WHO đã kêu gọi, giải pháp không nằm ở việc lựa chọn giữa những 'cái hại', mà là thực thi triệt để các biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.