Chỉ còn hơn nửa tháng nữa (9/12), SEA Games 33 sẽ chính thức khai mạc. Lần đầu tiên sau 18 năm (từ 2007), Thái Lan mới lại đăng cai Đại hội, và cũng đã tròn 1 thập kỷ (từ 2015), đoàn thể thao nước này không đứng đầu bảng xếp hạng. Nên không có gì lạ khi nước chủ nhà không chỉ quyết tâm dẫn đầu mà còn tuyên bố sẽ lập kỷ lục mới về số HCV. Nhưng với đoàn thể thao Việt Nam, khó khăn và thách thức không chỉ từ đó mà thôi…

Từ vai trò đặc biệt của SEA Games với tiến trình phát triển của thể thao nước nhà

Trong gần 80 năm phát triển của thể thao Việt Nam (tính từ khi ra đời cơ quan quản lý Nhà nước về thể dục thể thao đầu tiên vào năm 1946), Đại hội thể thao Đông Nam Á - SEA Games có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Không tính các lần đoàn thể thao miền Nam tham dự SEAP Games (Đại hội thể thao bán đảo Đông Nam Á, trước 1975), thì lần đầu tiên đoàn thể thao Việt Nam thống nhất tham dự Đại hội, đánh dấu sự hội nhập chính thức và toàn diện với thể thao quốc tế là tại SEA Games 15 năm 1989 ở Malaysia.

Kể từ đó đến nay, SEA Games vừa là động lực, vừa là một thước đó hữu hiệu nhất cho sự phát triển của hệ thống thể thao thành tích cao. Ngoài SEA Games, thể thao Việt Nam còn góp mặt ở Đại hội thể thao châu Á (tên tiếng Anh là "Asian Games" – phiên âm Hán Việt là "Á vận hội", viết tắt là Asiad) từ 1982 và Thế vận hội (Olympic) từ năm 1980.

Nhưng theo đánh giá của giới chuyên môn, thì chưa nói đến Olympic, nơi tập hợp những VĐV "tinh túy" nhất của thể thao thế giới, ngay Asiad cũng đã là sân chơi "quá tầm" so với thể thao Việt Nam trong những năm đầu bỡ ngỡ hội nhập quốc tế. Mặc dù các VĐV Việt Nam bắt đầu giành HCV ở Asiad từ Hiroshima 1994, nhưng số HCV tối đa có được ở đấu trường này chỉ là từ 1-5 chiếc (2018), với số môn hay nội dung có cơ hội cạnh tranh huy chương luôn rất hạn chế.

Nói vậy để thấy trong suốt hơn 1 thập kỷ đầu tiên kể từ khi hội nhập với đấu trường khu vực, SEA Games chính là Đại hội thể thao quốc tế có ý nghĩa quan trọng nhất, thể hiện đầy đủ nhất các chặng đường và sự tiến bộ của đoàn thể thao Việt Nam qua từng kỳ Đại hội (từ hạng 7 các năm 1989, 1991 lên hạng 6 vào năm 1993 và 1995, rồi hạng 5 vào năm 1997, hạng 4 năm 2001). SEA Games 22 năm 2003, khi Việt Nam lần đầu đăng cai, mang ý nghĩa lịch sử vì lần đầu tiên đoàn thể thao Việt Nam góp mặt trong tốp 3, rồi giữ vững vị thế này cho tới nay.

Trong lịch sử, đoàn thể thao Việt Nam đã 3 lần đứng đầu bảng xếp hạng huy chương, trong đó có 2 lần làm chủ nhà vào các năm 2003 (SEA Games 22) và 2021 (SEA Games 31, đoàn thể thao Việt Nam thậm chí còn lập kỷ lục mới khi giành tới 205 HCV).

Lần đầu tiên và duy nhất tới lúc này chúng ta đứng đầu BXH khi không phải chủ nhà là tại SEA Games 32 ở Campuchia vào năm 2023 với 136 HCV, bỏ xa đoàn về nhì là Thái Lan (108) cũng như đoàn xếp thứ 3 là Indonesia (87). Sự kiện này đã khiến giới truyền thông thể thao khu vực rất chú ý, vì nó mang ý nghĩa của 1 dấu ấn trong tiến trình phát triển của thể thao nước nhà.

Nhưng từ một góc nhìn khác, một bộ phận các nhà chuyên môn vẫn còn nguyên sự nghi ngại, bởi nếu không tính những môn như lặn (Việt Nam giành 14 HCV, Thái Lan chỉ có 2 HCV), Vovinam (Việt Nam có 7 HCV, Thái Lan có 5 HCV), các môn võ Kun Bokator và Kun Khmer (Việt Nam giành tổng cộng 11 HCV, Thái Lan không tham dự)… cũng như nhiều nội dung thế mạnh khác của chúng ta (so với các đoàn cạnh tranh trực tiếp) thì khoảng cách giữa đoàn thể thao Việt Nam với Thái Lan hay Indonesia thực ra không lớn như vậy.

Điều người ta e ngại đã thành hiện thực khi hàng loạt môn, nội dung thế mạnh của thể thao Việt Nam đã bị cắt khỏi chương trình SEA Games 33. Không những thế, ở nhiều đội tuyển thể thao của Việt Nam thời gian qua còn chia tay một số VĐV chủ lực (vì chấn thương hoặc giã từ sự nghiệp).

Sự vươn lên của chủ nhà Thái Lan cũng đồng nghĩa sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới cuộc đua tới tốp 3 toàn đoàn. Bên cạnh đó, các đoàn thể thao khác trong khu vực (ngoại trừ Singapore tuyên bố sẽ ưu tiên tối đa cho các tài năng trẻ, không đặt chỉ tiêu cao về xếp hạng toàn đoàn để hướng tới tương lai), đặc biệt là Indonesia và Malaysia đều thể hiện quyết tâm rất cao tại kỳ Đại hội này.

Khó khăn bộn bề và rất nhiều "biến số", nên sau một thời gian "cân, đo, đong, đếm", dự kiến chỉ tiêu phấn đấu của đoàn thể thao Việt Nam tại SEA Games 33 được xác định sẽ dao động từ 90-100 HCV. Mục tiêu chung là giữ vững vị trí trong tốp 3, và phấn đấu xếp thứ 2 toàn đoàn. Trong thời gian qua, tất cả các đội tuyển thể thao đều đã được áp dụng chế độ dinh dưỡng đặc biệt cho SEA Games, ưu tiên tập huấn nước ngoài với các VĐV trọng điểm để có sự chuẩn bị tốt nhất có thể…

Tới mục tiêu "vươn tầm châu lục, khát vọng Olympic"

Cho tới trước SEA Games 33 này, vị thế "tốp 3 SEA Games" của thể thao Việt Nam đã được giữ vững suốt tròn 2 thập kỷ (2003-2023). Dù giới truyền thông cũng như các chuyên gia thời gian qua đề cập nhiều tới mục tiêu phải "vươn tầm châu lục", thậm chí cần hướng tới những tấm huy chương Olympic (đã 2 kỳ Thế vận hội liên tiếp đoàn thể thao Việt Nam trắng tay tại Tokyo 2020 và Paris 2024), nhưng dù thế nào, một vị trí trong tốp 3 SEA Games vẫn sẽ là tối thiểu để tạo nền móng chắc chắn cho các mục tiêu cao và xa hơn.

Vì vậy, cùng với chuẩn bị cho SEA Games 33, thể thao Việt Nam cũng cần có sự liên thông kế hoạch chuẩn bị cho Đại hội thể thao châu Á – Asiad 20 – vào năm 2026 tại Aichi/Nagoya (Nhật Bản). Sau kỳ Asiad 19 (2023 tại Hàng Châu) chưa như kỳ vọng, thể thao Việt Nam đã đặt quyết tâm sẽ chuyển hướng, lấy đấu trường châu Á làm trọng tâm trong chiến lược đầu tư cả trước mắt lẫn lâu dài, với 16 môn thuộc Chương trình phát triển các môn thể thao trọng điểm chuẩn bị tham dự Asiad và Olympic từ 2026-2045 đang trong quá trình hoàn thiện.

Các "điểm tựa" quan trọng khác về mặt định hướng là "Chiến lược Phát triển thể thao Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" cũng 2 bản Đề án Phát triển của 2 môn bóng đá và điền kinh đã được ban hành.

Bởi vậy, các "chiến lược gia" của thể thao nước nhà không chỉ cần tính toán việc nên tham dự môn thể thao nào, hay cụ thể hơn là những nội dung nào có khả năng cạnh tranh huy chương (nhất là HCV) để đảm bảo chỉ tiêu thành tích, cần phân tích kỹ tiềm năng, dự báo phát triển của một số VĐV trẻ trong diện đầu tư lâu dài, hướng tới những cái đích xa hơn.

Rất có thể các VĐV trẻ chưa thể cạnh tranh HCV tại SEA Games 33, nhưng được tham dự, thi đấu ở Đại hội sẽ giúp họ tích lũy kinh nghiệm thi đấu, nâng cao bản lĩnh và có được "thước đo trình độ" cụ thể nhất, qua đó xác định lộ trình, phương pháp đầu tư, tập luyện phù hợp nhất.

Không quá lời khi nhận định thành tích tại SEA Games 33 cũng sẽ phần nào hé mở về hy vọng tại Asiad 20 vào năm tới tại Nhật Bản hay hành trình đi tìm những tấm vé tham dự Olympic tại Los Angeles (Mỹ) năm 2028. Thế nên, người hâm mộ thể thao nước nhà hẳn sẽ rất mong chờ tin vui đến từ các VĐV chủ lực đội tuyển thể thao như bắn súng, karate, cầu mây, điền kinh, bơi, taekwondo, bắn cung, cử tạ, boxing, thể dục dụng cụ, xe đạp, canoeing/rowing, wushu…

Tất nhiên, chúng ta cũng rất mong đợi đội tuyển bóng đá nữ có thể bảo vệ được tấm HCV, trong khi đội U22 nam cũng rất khao khát có thể cạnh tranh ngôi vị cao nhất với chủ nhà Thái Lan hay các nhà ĐKVĐ Indonesia (có nhiều cầu thủ nhập tịch)!

Bảo vệ vị trí trong tốp 3 (phấn đấu vào tốp 2) tại SEA Games 33 và chuẩn bị tốt nhất cho Asiad 20 vào năm tới là "cú đúp mục tiêu" mà thể thao Việt Nam đã đặt ra trong kỳ Đông Nam Á vận hội lần này.

Được vậy, tức là sẽ "1 mũi tên trúng 2 đích", mở ra những hy vọng mới trên đấu trường thể thao quốc tế, đúng vào dịp kỷ niệm 80 năm thể thao Việt Nam (2026).

Bạn đọc quan tâm đến SEA Games 33 (2025):

Các bài viết đặc sắc hay nhất về SEA Games 33

Cập nhật liên tục thông tin về SEA Games 2025

Lịch thi đấu SEA Games 33

Bảng huy chương SEA Games 33

Kết quả SEA Games 33