Rà soát, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục đảm bảo "đủ trường, đủ lớp, đủ giáo viên"

Ngày 19/12, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức Hội nghị giao ban trực tuyến với các địa phương về sắp xếp, tổ chức các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên công lập.

Không cắt giảm cơ học, lấy chất lượng giáo dục làm mục tiêu cao nhất

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng chia sẻ: Việc rà soát, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục là nhiệm vụ thường xuyên, đã được triển khai từ khi thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Trung ương và càng trở nên cấp bách trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, sắp xếp địa giới hành chính theo các nghị quyết, kết luận của Trung ương.

Thứ trưởng nhấn mạnh: Sắp xếp mạng lưới trường học không phải là cắt giảm cơ học, không chạy theo số lượng giảm trường, giảm điểm trường. Mục tiêu cao nhất là nâng cao chất lượng giáo dục, bảo đảm quyền học tập của học sinh và điều kiện dạy học của giáo viên. Những nơi có điểm trường lẻ, quy mô nhỏ, không còn phù hợp thì cần sắp xếp, sáp nhập; ngược lại, những nơi học sinh đông, sĩ số vượt chuẩn thì phải tính đến phương án chia tách, xây dựng trường mới, bảo đảm các quy định về sĩ số lớp học, an toàn trường học và các nguyên lý giáo dục.

Nêu ba yêu cầu xuyên suốt trong rà soát, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục là "đủ trường, đủ lớp, đủ giáo viên" nhưng phải đủ một cách hợp lý, phù hợp điều kiện thực tiễn từng địa phương, Thứ trưởng cho rằng, việc sắp xếp phải đáp ứng các mục tiêu phổ cập giáo dục, nhất là phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi, giáo dục bắt buộc ở Tiểu học và Trung học cơ sở. Cùng với đó, việc tổ chức trường lớp phải tuân thủ các nguyên lý của giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng dạy học. Vì vậy, các địa phương cần thực hiện nghiêm các quy định hiện hành về tiêu chuẩn trường lớp, cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên.

Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng đề nghị Sở Giáo dục và Đào tạo giữ vai trò nòng cốt, chủ động hướng dẫn, đôn đốc các xã, phường xây dựng phương án sắp xếp; phối hợp chặt chẽ với Sở Nội vụ, Sở Tài chính và các ngành liên quan, tham mưu cho UBND tỉnh xây dựng lộ trình phù hợp, không làm gián đoạn hoạt động giáo dục. Những nội dung thuộc thẩm quyền của địa phương, địa phương cần chủ động rà soát, đề xuất và chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện.

Về phía Bộ Giáo dục và Đào tạo, các đơn vị chuyên môn tiếp tục nghiên cứu, rà soát việc hoàn thiện quy chuẩn về trường lớp, đội ngũ giáo viên, sĩ số học sinh theo điều kiện mới; đồng thời, tổng hợp nhu cầu đầu tư cơ sở vật chất của các địa phương, làm cơ sở tham mưu bố trí nguồn lực từ kế hoạch đầu tư công trung hạn và các chương trình mục tiêu quốc gia.

Cần lộ trình phù hợp, tạo sự đồng thuận trong nhân dân

Báo cáo về tình hình thực hiện sắp xếp, tổ chức các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông Thái Văn Tài cho biết: Đến năm học 2025–2026, tất cả các đơn vị hành chính cấp xã trên cả nước đều có trường Tiểu học; 93,2% số xã có trường Trung học cơ sở. Khoảng 6,8% số xã, chủ yếu ở vùng sâu, vùng xa, vùng cao, biên giới và hải đảo vẫn phải tổ chức trường liên xã hoặc trường phổ thông nhiều cấp học do mật độ dân cư thấp và điều kiện địa lý đặc thù. Hiện cả nước có 11.559 trường Tiểu học với 8.882.864 học sinh và 8.403 trường Trung học cơ sở với 6.656.888 học sinh.

Mạng lưới trường, lớp nhìn chung đã được phủ kín, đáp ứng yêu cầu phổ cập giáo dục. Tuy nhiên, thực tế tồn tại sự chênh lệch rõ nét giữa các vùng. Tại các đô thị lớn và khu công nghiệp, sĩ số học sinh bình quân cao, cấp Tiểu học đạt 37,8 học sinh/lớp, cấp Trung học cơ sở đạt 44,5 học sinh/lớp; riêng tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, một số lớp có trên 55 học sinh. Ngược lại, ở miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, nhiều trường có quy mô nhỏ, sĩ số chỉ khoảng 18 học sinh/lớp, thậm chí phải tổ chức dạy học ghép.

Việc sắp xếp, tổ chức các cơ sở giáo dục được triển khai trên cơ sở các kết luận, kế hoạch và công văn chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ban Chỉ đạo Trung ương, trong đó nhấn mạnh nguyên tắc giữ nguyên các đơn vị sự nghiệp giáo dục, thực hiện phân cấp quản lý đối với cơ sở giáo dục mầm non, Tiểu học, Trung học cơ sở cho chính quyền cấp xã và hoàn thành sắp xếp các cơ sở giáo dục công lập cấp xã trước ngày 31/12/2025.

Thực hiện các chỉ đạo của Trung ương, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xây dựng, tham mưu ban hành và ban hành theo thẩm quyền nhiều Nghị định, Thông tư về phân cấp, phân quyền; ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, đôn đốc địa phương; tổ chức kiểm tra một số địa phương và tiếp tục hoàn thiện thể chế liên quan đến sắp xếp các cơ sở giáo dục công lập. Bộ cũng quy định rõ khung tối thiểu, tối đa về quy mô điểm trường, số nhóm, lớp, tạo điều kiện để địa phương chủ động điều tiết phù hợp với thực tiễn.

Theo tổng hợp báo cáo của 23/34 tỉnh, thành phố gửi về Bộ tính đến 12h ngày 18/12/2025, hầu hết địa phương giữ nguyên các trường Mầm non, Tiểu học, Trung học cơ sở, Trung học phổ thông trong năm 2025 và xây dựng lộ trình sắp xếp sau khi kết thúc năm học 2025–2026. Đối với giáo dục mầm non, 6/23 tỉnh giữ nguyên hiện trạng, 15/23 tỉnh giảm dần từ 1,76% đến dưới 10%, 1 tỉnh đã hoàn thành sáp nhập, giảm 45,83% cơ sở giáo dục. Ở giáo dục phổ thông, 7/23 tỉnh giữ nguyên, 15/23 tỉnh giảm từ 0,2% đến dưới 10%, 1 tỉnh giảm 42,57%. Giáo dục thường xuyên có mức sáp nhập mạnh, nhiều địa phương giảm trên 30%.

Việc sắp xếp bước đầu đã góp phần tinh giản đầu mối, giảm biên chế quản lý, bố trí lại đội ngũ giáo viên, nhân viên, khắc phục tình trạng thiếu, thừa cục bộ. Tuy nhiên, một số địa phương còn sáp nhập theo hướng cơ học, quy mô lớn trong thời gian ngắn, tiềm ẩn nguy cơ quá tải cơ sở vật chất, ảnh hưởng đến mô hình trường dân tộc nội trú, bán trú và quyền tiếp cận giáo dục của học sinh vùng khó khăn.

Tại Hội nghị trực tuyến, đại diện nhiều địa phương thống nhất quan điểm: Việc sắp xếp mạng lưới trường lớp cần được thực hiện thận trọng, có lộ trình, không làm xáo trộn hoạt động dạy học, bảo đảm quyền lợi học tập của học sinh và sự ổn định của đội ngũ nhà giáo.

Ông Nguyễn Vinh Hưng, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Huế cho biết: Thành phố xác định chủ trương giữ ổn định các cơ sở giáo dục trực thuộc Sở, chỉ xem xét sắp xếp ở cấp xã, phường khi thực sự cần thiết và bảo đảm điều kiện đi lại an toàn cho học sinh, nhất là ở vùng khó khăn và khu vực biên giới. Việc sắp xếp mạng lưới trường học phải gắn với đầu tư trường bán trú, nội trú nhằm tạo điều kiện học tập ổn định, lâu dài cho học sinh vùng đặc thù.

Đồng quan điểm, ông Phùng Quốc Lập, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Phú Thọ cho rằng: Việc sáp nhập các cơ sở giáo dục cần tập trung vào những trường, điểm trường quy mô nhỏ, không còn phù hợp, đồng thời không đặt nặng yêu cầu hoàn thành trong thời gian ngắn. Theo ông Lập, sắp xếp mạng lưới trường lớp là vấn đề nhạy cảm, cần có lộ trình phù hợp, gắn với công tác tuyên truyền, tạo sự đồng thuận của người dân và đội ngũ nhà giáo.