Quy chế Giải thưởng thiếu nhi Dế Mèn

Giải thưởng thiếu nhi Dế Mèn nhằm khích lệ các sáng tác, trình diễn nghệ thuật của thiếu nhi hoặc vì thiếu nhi. Đây là những lĩnh vực còn thiếu vắng các giải thưởng uy tín, đáp ứng nhu cầu phát triển thế hệ tương lai của đất nước. 

Ngày 27/5, tại Hà Nội, báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) phát động Giải thưởng thiếu nhi Dế Mèn. Đây là giải thưởng phi lợi nhuận thường niên được trao cho các sáng tác, trình diễn nghệ thuật – giải trí xuất sắc "của thiếu nhi" (thiếu nhi là chủ thể sáng tạo) hoặc "vì thiếu nhi" (thiếu nhi là đối tượng phục vụ), bao gồm 01 Giải thưởng Lớn mang tên "Hiệp sĩ Dế Mèn" (Cricket Knight) và một số Tặng thưởng mang tên "Khát vọng Dế Mèn" (Cricket Desire).

Thể thao & Văn hóa đăng tải Quy chế Giải thưởng thiếu nhi Dế Mèn:

I. MỤC ĐÍCH, Ý NGHĨA

1. Tại sao cần giải Dế Mèn?

Trong thời đại bùng nổ công nghệ giải trí, việc tìm kiếm những sáng tác, trình diễn nghệ thuật - giải trí giàu giá trị Chân - Thiện - Mỹ để nuôi dưỡng tâm hồn các em thiếu nhi đang là nỗi trăn trở lớn của toàn xã hội.

Đầu tư sáng tác, trình diễn nghệ thuật - giải trí thiếu nhi là đầu tư cho những chủ nhân tương lai của đất nước, là đầu tư từ gốc để xây dựng “văn hóa đọc” và phát triển các hình thức sinh hoạt nghệ thuật, giải trí lành mạnh khác. Và đó cũng là cơ hội để phát triển một thị trường văn học nghệ thuật và giải trí thiếu nhi có sức tiêu thụ rất lớn mà lâu nay hầu như vẫn để cho văn hóa phẩm nước ngoài lấn át.

Để tạo sức lôi cuốn, thu hút đông đảo các em thiếu nhi thưởng thức, thì các tác phẩm, màn trình diễn đó phải có những tìm tòi, sáng tạo mới mẻ cả về nội dung, hình thức, loại hình, bắt kịp với thời đại, với "gu" thưởng thức, giải trí của các thế hệ thiếu nhi hôm nay và mai sau.

Trong đời sống nghệ thuật, giải trí hiện nay, hầu hết các giải thưởng đều nhắm đến đối tượng người lớn, một số ít là các “cuộc chơi” dành cho thiếu nhi, mà thiếu vắng các giải thưởng mang tầm vóc quốc gia và mang tính chuyên nghiệp cao, dành cho các sáng tác, trình diễn của thiếu nhi (thiếu nhi là chủ thể sáng tạo) hoặc vì thiếu nhi (thiếu nhi là đối tượng phục vụ).

Với những ý nghĩa kể trên, báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) quyết định thành lập một giải thưởng thiếu nhi thường niên mang tên Dế Mèn.

2. Tại sao là giải Dế Mèn?

Hai chữ “Dế Mèn” mang biết bao ký ức đẹp về tuổi thơ gắn với ruộng đồng rơm rạ, đó có thể là chú Dế Mèn can trường mang giấc mơ về thế giới đại đồng trong Dế mèn phiêu lưu ký của nhà văn Tô Hoài, nhưng cũng có thể là chú Dế Mèn nghệ sĩ vô tư hát trong đêm khuya trong Thằng Cuội của nhạc sĩ Lê Thương (Các con dế mèn suốt trong đêm khuya/ Hát xẩm không tiền nên nghèo xác xơ/ Đền công cho dế nỉ non/ Trời cho sao chiếu ngàn muôn); hoặc trong“Ao trường vẫn nở hoa sen/ Bờ ao vẫn chú Dế Mèn vuốt râu” (Thư gửi bạn Chile - thơ Trần Đăng Khoa) - đó là chú Dế Mèn bản lĩnh, hiên ngang như người dân đất Việt trong chiến tranh khốc liệt.

Mang tên Dế Mèn, Giải thưởng nhằm khích lệ các sáng tác, trình diễn nghệ thuật của thiếu nhi hoặc vì thiếu nhi. Đây là những lĩnh vực còn thiếu vắng các giải thưởng uy tín, đáp ứng nhu cầu phát triển thế hệ tương lai của đất nước.

II. TIÊU CHÍ:

Giải thưởng thiếu nhi Dế Mèn được trao hằng năm cho các sáng tác, trình diễn nghệ thuật - giải trí diễn ra trong mùa giải, thỏa mãn một trong hai tiêu chí sau:

1. Tiêu chí 1: Các sáng tác, trình diễn nghệ thuật - giải trí xuất sắc vì thiếu nhi (thiếu nhi là đối tượng phục vụ).

Để thiết thực cổ vũ cho các sáng tác mới đáp ứng những yêu cầu ngày càng cao trong thời đại mới, Giải thưởng hướng đến các sáng tác dành cho thiếu nhi có sự mới mẻ cả về nội dung, hình thức, loại hình và được thiếu nhi yêu thích.

2 Tiêu chí 2: Các sáng tác, trình diễn nghệ thuật - giải trí xuất sắc của thiếu nhi (thiếu nhi là chủ thể sáng tạo).

*** Ghi chú: Các tác phẩm tham dự có thể thuộc các lĩnh vực văn học nghệ thuật, giải trí như: Văn học, điện ảnh, âm nhạc mỹ thuật, sân khấu, nhiếp ảnh, truyện tranh, trò chơi truyền thống hoặc điện tử...

III. QUY ĐỊNH VỀ THỜI GIAN, TÁC GIẢ, TÁC PHẨM

1. Thời gian: "Các sáng tác, trình diễn đạt tiêu chí của Giải thưởng được công bố hoặc được phát hiện trong mùa giải (từ ngày 15/5 của năm trước đến ngày 15/5 của năm trao giải) đều có thể dự giải".

Từ mùa giải Dế Mèn thứ 4 - 2023, thời gian nhận tác phẩm được quy định lại như sau:

Tất cả các tác phẩm hoặc bản thảo tác phẩm được sáng tác, hoàn thiện hoặc công bố trong năm liền trước  và năm trao giải (tính đến hạn chót nhận tác phẩm năm trao giải, thường là 20/4 hằng năm) đều có quyền dự thi.

Các trường hợp khác được quy định như sau:

- Đối với mùa giải đầu tiên, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên thời gian được tính từ đầu năm 2019 đến 7/9/2020 (trước ngày họp Hội đồng giám khảo vòng 2)

- Những tác phẩm/màn trình diễn kéo dài nhiều kỳ, nhiều phần thì có thể xét giải vào mùa giải mà tác phẩm/màn trình diễn đó còn tiếp diễn.

- Giải thưởng xét đến cả các sáng tác/ màn trình diễn đã hoàn thiện nhưng chưa công bố, nếu tác giả, chủ sở hữu đồng ý cung cấp cho Ban tổ chức Giải.

- Giải thưởng xét đến các sáng tác, trình diễn của người Việt Nam và cả các sáng tác, trình diễn của người nước ngoài vì thiếu nhi Việt Nam.

2. Tuổi tác giả dự giải

- Đối với các sáng tác, trình diễn của thiếu nhi: Đối với Giải thưởng, khái niệm "thiếu nhi" được hiểu là "trẻ em". Độ tuổi trẻ em được quy địnhcăn cứ theo Luật Trẻ em được Quốc hội thông qua trong kỳ hợp thứ 11 khóa XIII ngày 05 tháng 04 năm 2016, chính thức có hiệu lực từ ngày 01/6/2017. Theo đó trẻ em là người dưới 16 tuổi.

- Đối với tác giả của các tác phẩm/màn trình diễn vì thiếu nhi (thiếu nhi là đối tượng phục vụ): không quy định độ tuổi tác giả.

3. Thủ tục dự giải

- Tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm gửi tác phẩm hoặc phiên bản của tác phẩm, màn trình diễn (ảnh chụp, video clip...) tới Ban tổ chức Giải - báo Thể thao và Văn hóa, số 11 Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, hoặc email: Giaithuongdemen@thethaovanhoa.vn

- Ban tổ chức được quyền sử dụng thông tin, hình ảnh về tác phẩm, màn trình diễn tham dự giải vào mục đích tuyên truyền cho Giải thưởng.

- Tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm chịu trách nhiệm về bản quyền của các tác phẩm/ màn trình diễn tham dự Giải thưởng.

- Tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm có thể nhận lại bản gốc, bản sao tác phẩm/màn trình diễn dự thi tại tòa soạn báo Thể thao và Văn hóa trong thời gian 3 tháng kể từ khi giải thưởng kết thúc.

IV. QUY TRÌNH XÉT GIẢI DẾ MÈN

1. Hội đồng Giám khảo

- Nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha

- Họa sĩ Thành Chương

- Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Phó Tổng thư ký thứ nhất, Hội Nhà văn Á Phi

- Nhà thơ Trần Đăng Khoa – Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam

- Họa sĩ Lê Linh, tác giả Thần đồng Đất Việt

- Đạo diễn Nguyễn Phi Phi Anh – Giám đốc Hãng phim hoạt hình ViTaTa

- Nhà báo Lê Xuân Thành – Tổng biên tập báo Thể thao và Văn hóa2. Giải thưởng được Hội đồng giá khảo chấm chọn và được Ban Tổ chức Giải thưởng công bố vào dịp Tết thiếu nhi (1/6) hằng năm, gồm 01 Giải thưởng Lớn và một số Tặng thưởng như sau:

- Giải thưởng Lớn "Hiệp sĩ Dế Mèn" (Cricket Knight) dành cho sáng tác, trình diễn nghệ thuật - giải trí xuất sắc nhất năm, có giá trị nổi bật về nội dung và hình thức, và ĐÁNG ĐỂ thiếu nhi thưởng thức. Trị giá giải thưởng: 30 triệu VND.

- Một số Tặng thưởng "Khát vọng Dế Mèn" (Cricket Desire), trị giá 10 triệu VND/giải, dành cho các sáng tác, trình diễn nghệ thuật – giải trí đáp ứng được các tiêu chí của giải thưởng, xét ở các khía cạnh như:

+ Tặng thưởng "Khát vọng Dế Mèn" dành cho thiếu nhi có những sáng tác nghệ thuật nổi bật trong năm hoặc có những màn trình diễn nghệ thuật xuất sắc trong năm.

+ Tặng thưởng "Khát vọng Dế Mèn" dành cho tác phẩm vì thiếu nhi nổi bật trên một số lĩnh vực nghệ thuật, giải trí trong năm.

*** Ghi chú: Số lượng các Tặng thưởng "Khát vọng Dế Mèn" sẽ do Hội đồng giám khảo và Ban tổ chức Giải thưởng quyết định căn cứ vào số lượng, chất lượng các tác phẩm đạt tiêu chí của giải thưởng hằng năm.

V. LỄ TRAO GIẢI DẾ MÈN

- Được tổ chức vào dịp 1/6 hàng năm với sự tham gia của các văn nghệ sĩ, và báo đài toàn quốc.

(Mùa giải đầu tiên do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên Lễ trao giải được tổ chức vào dịp Tết Trung thu 2020)

- Trong khuôn khổ của Lễ trao giải có phần triển lãm hoặc trình diễn các tác phẩm xuất sắc được tôn vinh tại giải

VI. XÃ HỘI HÓA GIẢI THƯỞNG VÀ HOẠT ĐỘNG XÃ HỘI

1. Xã hội hóa Giải thưởng thiếu nhi Dế Mèn, huy động các nguồn lực xã hội nhằm phát triển Giải thưởng; hỗ trợ và thúc đẩy các sáng tác, trình diễn nghệ thuật của thiếu nhi hoặc vì thiếu nhi.

2. Tổ chức các hoạt động mang tính xã hội và nhân văn vì thiếu nhi như trao quà, trao học bổng, xây trường cho thiếu nhi ở các vùng khó khăn.