Phim tài liệu về nhạc sĩ Văn Cao 'Người viết Quốc ca': Khi thơ - nhạc - hoạ hoà quyện

Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương vừa tổ chức buổi công chiếu đặc biệt bộ phim tài liệu Người viết Quốc ca, thu hút sự quan tâm của giới văn nghệ sĩ.

Buổi công chiếu này mang ý nghĩa tri ân sâu sắc, diễn ra đúng dịp kỷ niệm 102 năm ngày sinh của nhạc sĩ Văn Cao—người đã đặt nền móng cho nhiều giá trị cốt lõi của nghệ thuật cách mạng Việt Nam.

Với thời lượng 115 phút, bộ phim được dẫn dắt bởi đạo diễn Đặng Linh và biên kịch Đỗ Huyền Trang. Tác phẩm có sự bảo trợ về chuyên môn của NSƯT Nguyễn Quang Tuấn và được NSƯT Trịnh Quang Tùng - Phó Tổng Giám đốc phụ trách Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương - chịu trách nhiệm sản xuất.

Người viết Quốc ca lựa chọn góc nhìn vừa tinh tế vừa chân thật, vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về cuộc đời và sự nghiệp đa tài của cố nhạc sĩ. Thông qua các khuôn hình sống động, người xem được chứng kiến sự thăng hoa của một tâm hồn hiếm có, nơi âm nhạc, thơ ca và hội họa cùng hòa quyện một cách tự nhiên. 

Sức hấp dẫn của bộ phim nằm ở tính đa chiều, được soi chiếu qua lăng kính của những người hiểu rõ Văn Cao nhất. Các tên tuổi lớn như nhạc sĩ Doãn Nho, nhạc sĩ Đoàn Bổng, nhà lý luận Nguyễn Thị Minh Châu (Phó chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam), nhà thơ Thanh Thảo, ca sĩ Ánh Tuyết cùng con trai, con gái của nhạc sĩ đã mở lòng chia sẻ những câu chuyện chưa từng được công bố về tình yêu, hôn nhân, sự đồng hành âm thầm của gia đình, và những mối giao hảo đặc biệt trong giới nghệ thuật của nhạc sĩ. 

Đây là chìa khóa giúp tác phẩm không chỉ là một tài liệu lịch sử mà còn là một câu chuyện thấm đẫm chất nhân văn.

NSƯT Trịnh Quang Tùng bày tỏ niềm tự hào khi Hãng phim giới thiệu tác phẩm chất lượng và tạo được hiệu ứng tích cực này. 

Ông khẳng định: "Đây là một cơ hội tốt và là niềm tự hào lớn lao của Hãng phim khi có những tác phẩm đạt chất lượng và tạo được hiệu ứng tích cực trong lòng khán giả. Bộ phim đã may mắn được Cục Điện ảnh cấp phép ngày 14/11, để có thể tổ chức buổi công chiếu vào đúng ngày sinh của nhạc sĩ Văn Cao".

Ông Trịnh Quang Tùng nhìn nhận bộ phim là động lực để các đạo diễn trẻ tiếp theo của Hãng phấn đấu, tạo ra nhiều tác phẩm chất lượng hơn, đồng thời khẳng định Hãng phim luôn mong muốn làm nhiều bộ phim hơn nữa về những con người đã ghi dấu ấn và có những đóng góp vô cùng quan trọng cho đất nước, không riêng gì một lĩnh vực cụ thể nào.

Về phía đạo diễn Đặng Linh, cô chia sẻ hành trình thực hiện phim là một thử thách cam go. Kịch bản đã được lên ý tưởng từ ba năm rưỡi trước, và quá trình sản xuất chính thức kéo dài khoảng một năm rưỡi, với sáu tháng đầu chỉ tập trung vào việc nghiên cứu sâu sắc về nhạc sĩ, đọc tài liệu và nghe nhạc của ông. 

Nữ đạo diễn cho biết: "Nhạc sĩ Văn Cao không phải là một đề tài dễ dàng để khai thác. Chỉ nghiên ngẫm về ông thôi đã khó, việc thể hiện và phát triển thành một câu chuyện theo ý mình còn khó khăn hơn. Có thể nói, ông là nhân vật khó nhất mà tôi từng tiếp cận trong gần 20 năm làm phim của mình". 

Bộ phim đã nhận được sự đánh giá rất cao từ giới chuyên môn, bạn bè và gia đình của nhạc sĩ Văn Cao. Nhà văn Thiên Sơn nhận định tác phẩm này có những điểm đột phá rõ rệt và giá trị phản ánh vô cùng lớn. Ông khen ngợi: "Bộ phim này đã thể hiện những điểm đột phá rõ rệt. Thứ nhất, phim sử dụng hoàn toàn lời dẫn trực tiếp mà không có lời bình, một phương thức khác biệt so với truyền thống trước đây. Thứ hai, điểm nhìn trong phim liên tục thay đổi qua các nhân vật phỏng vấn. Mỗi nhân vật vừa đóng vai trò là người bình luận, vừa là người kể chuyện, tạo nên sự luân chuyển và đa dạng góc nhìn khác nhau về nhân vật trung tâm.

Bộ phim không chỉ tôn vinh những thành tựu của nhạc sĩ, nhà thơ Văn Cao, mà còn đi sâu vào những khía cạnh thầm kín, những nỗi đau, khát vọng và sự nén chịu trong cuộc đời ông. Không chỉ dừng lại ở đó, tác phẩm còn mở ra một bức tranh phản ánh cả một thời đại mà người nghệ sĩ ấy đã sống—từ thời kỳ tiền khởi nghĩa, chống Pháp đến chống Mỹ. Giá trị phản ánh trong bộ phim là vô cùng lớn.

Ông khẳng định: "Tôi chưa từng thấy một người trẻ nào làm việc cẩn thận đến như vậy" khi chứng kiến cách đạo diễn Đặng Linh cắt dựng phỏng vấn để tạo ra mạch dẫn chuyện chặt chẽ. 

Nhà thơ Bằng Việt nhấn mạnh rằng bộ phim đã động chạm đến trái tim, khiến ông cũng như nhiều người rơi nước mắt, bộ phim cũng mang một giá trị tư tưởng rất cao. Nhà thơ cũng bày tỏ sự bất ngờ vì bộ phim đã vượt lên được rào cản tuyên truyền thông thường, thay vào đó phim đã kết nối được với gia đình nhạc sĩ nói riêng và có ảnh hưởng rất lớn đối với văn nghệ sĩ, giới nghệ sĩ của cả nước nói chung.

Nhà thơ Bằng Việt nói thêm: "Tôi đánh giá cao bộ phim này vì tương lai của nghệ thuật. Với bước đột phá này, tôi mong muốn các nhà làm phim tiếp tục làm thêm các tác phẩm khác về những nghệ sĩ khác. Những người có tầm tư tưởng, tầm suy nghĩ sâu sắc như Văn Cao; những người có rất nhiều tâm sự thầm kín, những suy nghĩ của một trí thức, của một người làm nghệ thuật trong xã hội".

Nhà thơ Bằng Việt

Nhạc sĩ Doãn Nho cũng chia sẻ sự xúc động: "Ngoài từ "cảm ơn" ra, tôi không biết nói gì hơn, bởi nó đã đem lại rất nhiều lợi ích và giá trị hay. 

Bộ phim là một sự đóng góp quan trọng. Vấn đề là làm thế nào để chúng ta có thể tiếp tục có được nhiều cuốn phim như thế này nữa. Còn rất nhiều nhân vật lịch sử và văn nghệ sĩ vĩ đại như nhạc sĩ Lưu Hữu Phước, hay các nhà văn, nhà họa, thiết kế mỹ thuật khác cần được khai thác.

Mục đích quan trọng nhất của những hoạt động này là để cho lớp trẻ nắm được. Khi lớp già đã qua, lớp trẻ phải đảm đương cái nhiệm vụ, tức là tôn trọng, quý trọng và tiếp tục phát huy cái tinh thần của văn nghệ sĩ lớp già".

Các chia sẻ của giới nghệ sĩ cho thấy bộ phim đã thành công trong việc khắc họa chân dung thật của nghệ sĩ. 

Nhạc sĩ Doãn Nho xúc động nói về bộ phim tài liệu vừa công chiếu

Với sự đột phá trong cách kể và chiều sâu tư liệu, Người viết Quốc ca không chỉ là tác phẩm tri ân nhạc sĩ Văn Cao mà còn là một minh chứng cho sự đổi mới của điện ảnh tài liệu. Những thước phim khép lại, để lại trong lòng người xem một dòng cảm xúc sâu lắng. Tác phẩm không chỉ là lời nhắc nhở về cuộc đời tận tụy của nhạc sĩ Văn Cao mà còn là lời tuyên ngôn mạnh mẽ về giá trị vĩnh cửu của những di sản nghệ thuật ông đã trao tặng cho hậu thế.