Phim "Phá đám sinh nhật mẹ": Sự "quái chiêu" của đạo diễn

Đây có lẽ là một món hơi lạ miệng, nhưng thú vị, vừa được bổ sung vào thực đơn của điện ảnh Việt Nam. Một nỗ lực đáng khen của đạo diễn Nguyễn Thanh Bình trong việc tìm cách tiếp cận mới mẻ về đề tài tình cảm gia đình, vốn đã quá quen thuộc.

Bà Tuệ Tâm (Ái Như thủ vai) cả đời áp đặt con cháu sống theo ý mình, khiến chúng xa lánh, nhưng khi bị bệnh nan y, bà lại muốn sống thật tình cảm, thật gần gũi. Phim mở đầu bằng cảnh bà Tâm bước vào trại hòm của ông Tình (Thành Hội) để đặt gói đám tang cho chính mình. Éo le thay, ngày sinh nhật bà Tâm cũng là ngày bà bị đặt vào chiếc quan tài.

Từ "Hạnh phúc của một tang gia"

Rất minh bạch khi ê-kíp Phá đám sinh nhật mẹ công khai việc họ được truyền cảm hứng từ trích đoạn Hạnh phúc của một tang gia trong tiểu thuyết Số đỏ của Vũ Trọng Phụng. Nhưng phim vẫn là câu chuyện tách biệt, có cả sự quái chiêu của biên kịch lần đầu bước lên ghế đạo diễn.

Tính trào phúng, châm biếm được bộc lộ rõ ngay từ những thước phim đầu tiên. Nhưng điều này cũng đặt ra thách thức cho dàn dựng, liệu họ sẽ gỡ nút thắt này thế nào, Đức (con bà Tâm) sẽ đối diện với mẹ ra sao và bà Tâm có chịu được cú sốc của thằng con "trời đánh"?

Điểm cộng lớn nhất cho Nguyễn Thanh Bình chính là cách tiếp cận câu chuyện độc đáo, sáng tạo và một thành phố "đậm đặc thơm bơ" như cách anh miêu tả về bộ phim. Khán giả đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác, những tình tiết cứ liên tục đan xen, cài cắm, mà không thể đoán trước được điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Đây là nỗ lực của cả ê-kíp trong việc "tung hỏa mù" khiến người xem phải ngạc nhiên, phần nào hóa giải được bài toán dễ đoán kịch bản của nhiều phim Việt Nam.

Đạo diễn còn cho thấy cách anh học hỏi "ông vua phóng sự đất Bắc" ở khung cảnh đám tang của bà Tâm. Dì Ba (Hồng Ánh), em gái bà Tâm, cùng đoàn hát đang nhảy múa tưng bừng như di nguyện của chị gái, đám tang thật ồn ào, náo nhiệt. Khung hình chuyển động thật nhức mắt, nhưng giữa sự hỗn loạn đó chỉ có Đức là đang đứng yên, chết lặng. Một khung hình tĩnh giữa sự chuyển động như bóp nghẹt lấy nỗi đau, sự ân hận đang dày vò Đức.

Cái kết của bộ phim đã "cứu lấy" các nhân vật, giải được bài toán hóc búa mà biên kịch đặt ra từ đầu. Tình thân vẫn là chất xúc tác gắn kết con người, giữ họ lại giữa sự trôi nổi của guồng quay mưu sinh, của sự đánh đổi và cả những lựa chọn.

Sự vừa vặn của các diễn viên

Ái Như đầy hoài nghi khi ê-kíp đánh tiếng mời chị đóng vai chính, rồi chị cũng rất vui vẻ nếu họ "có nhầm lẫn gì đây chăng", bởi "tôi không phải tên tuổi để bán vé". Nhưng Nguyễn Thanh Bình đã cho thấy sự trân trọng nghệ sĩ kỳ cựu của sân khấu kịch phía Nam. Sau khi nhận lời, Ái Như đọc kịch bản và góp ý, ê-kíp đôi lần chỉnh sửa, nên nhân vật Tuệ Tâm có nhiều thay đổi.

Bằng diễn xuất tinh tế, bà Tâm của Ái Như hiện lên một cách sinh động, tự nhiên và mộc mạc. Ngay cả khi nhân vật đối diện với sinh tử, nghệ sĩ tài năng vẫn mang đến cảm giác nhẹ tênh, không bi lụy, nhưng vẫn khắc họa rõ nét một người mẹ vị tha, yêu con vô bờ bến. Chỉ đôi chỗ thôi, lời thoại chị vẫn còn chút dáng dấp của sân khấu.

Sự kết hợp giữa Thành Hội - Ái Như rất dung dị, gần gũi và duyên dáng, hệt như sự thân thương trong câu hát 60 năm cuộc đời mà gánh hát của dì Ba vang lên.

Trần Kim Hải (vai Đức) không phải là tên tuổi được yêu chuộng, nhưng là một phát hiện thú vị, đặt đúng chỗ. Chất bụi bặm của một gã bất cần, khát khao làm giàu nhanh chóng để thoát khỏi chiếc còng vô hình của mẹ, đã được Hải thể hiện trọn vẹn. Nhưng làm sao có thể yên lòng khi làm giả đám tang của mẹ, nên ánh mắt của Trần Kim Hải lột tả được một Đức đầy thống thiết, đau khổ, giằng xé. Đây cũng là phân đoạn hay nhất của nam diễn viên.

Bác sĩ Quang Tài là một nỗ lực trong việc tìm kiếm vai diễn mới mẻ của Samuel An. So với các nhân vật có phần dễ đoán, nhạt nhòa trước đây, diễn viên điển trai đã có nhiều đất diễn hơn khi vào vai một bác sĩ tài năng, đầy toan tính. Tuy vậy, động cơ của nhân vật chưa đủ thuyết phục, nên hơi làm ảnh hưởng đến tính logic của phim.

Một lời khen khác dành cho Hồng Ánh và Hoàng Phi. Mặc dù dì Ba và Thắng Điên (Hoàng Phi) chỉ là 2 vai phụ, nhưng sự góp mặt của họ đã giúp bộ phim thêm sinh động và sức sống.

Một món ăn quen với gia vị lạ, cách chế biến quái chiêu, là điểm sáng chung của Phá đám sinh nhật mẹ. Tuy vậy, việc ra mắt ở thời điểm đang có nhiều phim về đề tài tình cảm gia đình đang trụ rạp, có thể gây khó trong việc đua tranh phòng vé.