"Not Like Us" - Ca khúc "đại thắng" tại Grammy 2025

Tại lễ trao giải Grammy vừa diễn ra đầu tuần này (theo giờ Việt Nam), Not Like Us của rapper kiêm nhạc sĩ Kendrick Lamar đã thắng trọn ở cả 5 đề cử trước đó. Đáng nói nhất, vượt qua những tên tuổi lừng lẫy nhất, ca khúc ẵm luôn 2 giải lớn bậc nhất là Bản thu âm của năm và Ca khúc của năm.

Ba giải còn lại là Màn trình diễn rap xuất sắc nhất, Ca khúc rap hay nhất và MV hay nhất. Tất cả đã đưa Not Like Us trở thành ca khúc rap được trao nhiều giải thưởng nhất trong lịch sử Grammy.

Chiến thắng của nhạc rap

Not Like Us - ca khúc giành được giải Grammy ở cả hạng mục Ca khúc và Bản thu âm của năm - không chỉ là một ca khúc rap. Nó còn là 1 trong những nhạc phẩm chỉ trích thẳng thừng nhất mọi thời đại, "gửi tới" 1 trong những nghệ sĩ lớn nhất thế kỷ 21 là Drake!

Rapper kiêm nhạc sĩ Kendrick Lamar đã tôn vinh quê hương Los Angeles trong phát biểu nhận giải. Đây là nơi có nhiều khu vực bị hỏa hoạn tàn phá như Palisades và Altadena.

"Chúng tôi dành chiến thắng này cho thành phố: Compton, Watts, Long Beach, Inglewood, Hollywood cho đến tận các thung lũng" - Lamar nói - "Đây là nơi tôi sống, nơi đã giữ chặt tôi từ khi tôi còn là một chú cún con".

Ở hạng mục Bản thu âm của năm, Not Like Us đã đánh bại các siêu hit của Beyonce (Texas Hold 'Em), Taylor Swift hợp tác với Post Malone (Fortnight), Sabrina Carpenter (Espresso), Charli XCX (360), Chappell Roan (Good Luck, Babe!), Billie Eilish (Birds Of A Feather) và The Beatles (Now And Then, được coi là ca khúc cuối cùng của nhóm).

Ở hạng mục Ca khúc của năm, Not Like Us cũng phải cam go vượt qua những đề cử "truyền thống" hơn, trong đó có các ca khúc đã kể trên của Beyonce, Swift và Post Malone, Roan, Eilish, cùng Please Please Please của Sabrina Carpenter, Die With A Smile của Bruno Mars và Lady Gaga và A Bar Song (Tipsy) của Shaboozey.

Những chiến thắng gần đây của hạng mục này bao gồm các bản ballad What Was I Made For? của Eilish và Just Like That của Bonnie Raitt, ca khúc hoài cổ Leave The Door Open của Silk Sonic và ca khúc ủng hộ phong trào Black Lives Matter I Can't Breathe của H.E.R.

Trước đó, Lamar từng bị vuột mất cả giải Ca khúc và Bản thu âm của Grammy tới 3 lần. Ngoài ra, anh còn 4 lần nhận đề cử giải cho album của năm nhưng không thắng (cộng thêm 2 lần nữa với tư cách là nghệ sĩ góp mặt trong album của những nghệ sĩ khác). Anh cũng chưa bao giờ giành chiến thắng ở 1 trong 4 hạng mục lớn nhất của Grammy, bao gồm giải cho nghệ sĩ mới xuất sắc nhất.

Hơn thế, trước đây, ca khúc rap duy nhất từng giành giải cho Bản thu âm hay Ca khúc của năm là This Is America của Childish Gambino vào năm 2019. Trong số những ca khúc rap trước đây từng nhận đề cử nhưng không thắng có Lose Yourself của Eminem và Jesus Walks của Kanye West.

Thế nên, bên cạnh lời tôn vinh gửi tới quê nhà, Lamar cũng dành bài phát biểu nhận giải để nói về nhạc rap: "Không gì mạnh mẽ hơn nhạc rap. Đó là nền văn hóa. Nó sẽ luôn ở đây và sống mãi mãi. Hãy tôn trọng hình thức nghệ thuật này và nó sẽ đưa bạn đến nơi bạn cần đến".

Chàng rapper có tâm hồn thi ca

Kendrick Lamar Duckworth sinh năm 1987 tại Compton, Los Angeles, trong một gia đình bất ổn, từng trải qua cảnh vô gia cư. Tuy vậy, bất chấp những khó khăn cùng môi trường bạo lực xung quanh, Lamar vẫn nhớ rằng mình có "những ký ức đẹp" về tuổi thơ - quãng thời gian đã khơi dậy niềm đam mê của anh với rap, chẳng hạn như khi lẻn vào các bữa tiệc tại gia của bố mẹ.

Hồi nhỏ, anh được bố mẹ đặt biệt danh là "Man-Man" vì có suy nghĩ trưởng thành trước tuổi. Ở trường, anh là học sinh trầm tính, học rất giỏi và tinh tế, tới mức giáo viên lớp 1 từng khuyến khích anh trở thành nhà văn.

Càng lớn, khả năng thi ca của Lamar càng bộc lộ rõ. Anh từng nghiên cứu về vần điệu, ẩn dụ và chơi chữ, đưa nó vào ca từ. "Ta có thể đưa mọi cảm xúc của mình xuống trang giấy" - Lamar từng nói. Những ca từ này cũng giúp anh vượt qua nhiều chấn thương tâm lý và trầm cảm đè nặng suốt thời niên thiếu.

Dù luôn cố gắng tránh xa môi trường của các băng đảng vốn đầy rẫy khi đó, Lamar từng có thời gian ngắn bị cuốn vào. May mắn, bố anh đã can thiệp, lôi con trai ra. Tốt nghiệp trung học với kết quả toàn điểm A, Lamar từng cân nhắc học tâm lý học và thiên văn học ở đại học. Tuy nhiên, cuối cùng, anh đã tạm dừng việc học để tập trung cho âm nhạc.

Lamar bắt đầu phát hành nhạc dưới nghệ danh K.Dot khi đang học trung học. Năm 18 tuổi, anh đã ký được hợp đồng với Top Dawg Entertainment, nơi anh đồng sáng lập siêu nhóm nhạc hip-hop Black Hippy.

Sau thành công của album rap đầu tay Section.80 (2011), Lamar ký hợp đồng chung với Aftermath Entertainment của Dr. Dre và Interscope Records. Anh trở nên nổi tiếng với album thứ 2 Good Kid, MAAD City (2012) - là album phòng thu hip-hop trụ hạng lâu nhất trong lịch sử BXH Billboard 200 (hơn 10 năm) và được Rolling Stone ca ngợi là album theo chủ đề vĩ đại nhất mọi thời đại.

Album thứ 3 của Lamar, To Pimp A Butterfly (2015), đã đưa các thể loại nhạc lịch sử của người Mỹ gốc Phi như jazz, funk và soul vào hip-hop. Đây cũng là album đầu tiên trong số 5 album liên tiếp của anh đứng đầu BXH Billboard 200 và là 1 trong những album được giới phê bình đánh giá cao nhất trong những năm 2010.

Hiện, Lamar đã phát hành 6 album phòng thu, 1 EP, 5 mixtape, 1 album nhạc phim cùng nhiều sản phẩm khác. Với những sáng tác phức tạp cùng nhiều dụng ý nghệ thuật, anh được coi là 1 trong những nghệ sĩ hip-hop có ảnh hưởng nhất trong thế hệ của mình và là một trong những rapper vĩ đại nhất mọi thời đại.

Lamar đã nhận được nhiều giải thưởng khác nhau trong suốt sự nghiệp của mình, bao gồm 22 giải Grammy (là rapper có nhiều giải Grammy thứ 3 lịch sử), 1 giải Primetime Emmy, 1 giải Brit, 4 giải Âm nhạc Mỹ, 6 giải Billboard, 11 giải MTV và 37 giải BET Hip-Hop (là nghệ sĩ có nhiều giải này nhất). Anh còn được trao giải Pulitzer về Âm nhạc năm 2018, trở thành nhạc sĩ đầu tiên không thuộc thể loại nhạc cổ điển và jazz nhận được vinh dự này.

Năm 2016, Time liệt kê anh là 1 trong 100 người có ảnh hưởng nhất thế giới. Hai chuyến lưu diễn hòa nhạc của anh, Damn Tour (2017 -  2018) và Big Steppers Tour (2022 - 2024), nằm trong số những chuyến lưu diễn nhạc rap có doanh thu cao nhất trong lịch sử. 3 album của anh được Rolling Stone đưa vào danh sách 500 album hay nhất mọi thời đại .

Về Not Like Us, ca khúc được phát hành hôm 4/5/2024, do Lamar sáng tác còn Mustard sản xuất. Đây là phần thứ 5 trong loạt bài chỉ trích Drake, tung ra chưa đầy 20 tiếng sau ca khúc trước đó của anh là Meet The Grahams.

Lamar và Drake từng là cộng sự thân thiết nhưng đã có màn "rap chiến" chớp nhoáng vào năm ngoái. Nhưng Not Like Us không chỉ là tranh cãi giữa 2 rapper, nó còn khơi dậy nhiều thảo luận về chủng tộc và chiếm đoạt văn hóa cũng như ảnh hưởng tới nhiều lĩnh vực khác trong nền văn hóa đại chúng.

Not Like Us giành được sự công nhận rộng rãi cả từ giới phê bình lẫn khán giả. Nó phá vỡ một số kỷ lục trên nền tảng phát trực tuyến Spotify và là No.1 thứ 4 của Lamar trên BXH Billboard Hot 100. Đây cũng là ca khúc quán quân lâu nhất trên BXH Ca khúc Rap hot và Ca khúc R&B/Hip-Hop hot của Billboard.

Với đại thắng tại Grammy, giờ đây, Not Like Us hứa hẹn sẽ tạo nên bước ngoặt mới cho lịch sử nhạc rap.